Türkiye Finansal Raporlama Standartları Uygulamaları

ÖNSÖZ

Birinci baskısı 2011 yılında gerçekleştirilmiş olan, “Türkiye Finansal Ra­porlama Standartları Uygulamaları” adlı kitabımızın ikinci baskısında, ilk baskıda yer alan konular Türkiye Finansal Raporlama Standartları’ndaki değişiklikler ile bu alandaki gelişmeler gözönüne alınarak ülkemizde yü­rürlükte olan TFRS/TMS Tam Setini kapsayacak şekilde ve yeni uygulama­lar eklenerek güncellenmiştir. Kitabımızın içeriğinde ayrıntısı ile açıklanan, Türkiye Finansal Raporlama Standartlarının dayanağını oluşturan Uluslara­rası Finansal Raporlama Standartlarındaki gelişmeler aşağıda kısaca özet­lenmiştir.

ABD’de Finansal Muhasebe Standartlan Kurulu (FASB) ile Uluslarara­sı Muhasebe Standartları Kurulu (IASB) arasında, 2002 yılında imzalanan anlaşma doğrultusunda ABD Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkeleri’nin (US-GAAP) uyumlu hale getirilmesi kararından sonra 2009, 2012 ve 2013 yıllarında IASB ve FASB bu harmonizasyona yönelik ortak gelişme raporları yayınlamışlardır.

Basel Komitesi’nin (Basel Commitee On Banking Supervision) UFRS üzerinde yürüttüğü çalışmalar sonucunda, 2000 yılında UFRS’nin destek­lendiği açıklanmıştır. Bundan başka G20 ve diğer uluslararası örgütler de Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu’nun çalışmalarım ve UFRS’leri desteklemektedir.

Bu gelişmelerden başka IASB’nin faaliyet raporunda 120’den fazla ülke­de standartların kullanıldığı veya uyumlaştırma çalışmalar  yapıldığı açıklanmaktadır. Bu ülkeler arasında Çin, Avustralya, Hong Kong, Güney Afri­ka da bulunmaktadır. Dünyanın en büyük iki ekonomisine sahip ülkeleri olan Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri’nin de standartları uyumlaştırma çalışmaları, üstünde durulması gereken önemli bir gelişmedir.

IASB’nin 2016 Temmuz ayında yayımladığı analize göre; dünya gene­lindeki belli başlı 85 menkul kıymet borsasında işlem gören 48.000 adet işletmeden 25.000’i UFRS’leri kullanmaktadır. UFRS’leri kullanmayan işlet­melerin % 80 inin ise Çin, Hindistan, Japonya ve ABD’den olduğu aynı analizde belirtilmektedir.

Türkiye’de ise ilk oluşumda, çeşitli kurumların yetkilerini kullanarak kendi muhasebe standartlarını yayımladığı görülmektedir. Muhasebe Stan­dartlarına ilişkin ilk çalışma, 1994 yılında kurulan Türkiye Muhasebe ve Denetim Standartları Kurulunun (TMUDESK) yayımlamış olduğu 19 adet standarttır.

1999 yılında, ülke genelinde tek düzeni sağlamak üzere oluşturulan Türkiye Muhasebe Standartları Kurulu (TMSK), Türkiye Muhasebe ve De­netim Standartları Kurulunun (TMUDESK) görevlerini üstlenmiştir. Ardın­dan, 26.09.2011 tarihinde mesleki alandan bağımsız, idari olarak özerk, düzenleme, denetleme ve yaptırım yetkilerine haiz teknik bir üst kurul olarak Kamu Gözetimi Muhasebe ve Denetimi Standartları Kurumu (KGK) kurulmuştur. Kurum, TMSK’nın yerini almıştır.

KGK, standartları IASB ile yapılan telif anlaşması gereği aynen yayınla­mayı benimseyerek, halihazırda 28 adet TMS (Türkiye Muhasebe Standar­dı) ve 15 adet TFRS (Türkiye Finansal Raporlama Standardı) yayımlamıştır.

Türkiye’de standart konusunda en önemli gelişmelerden biri yeni Türk Ticaret Kanunu’nda yer alan düzenlemelerdir. Buna göre, ilk başta, yeni Türk Ticaret Kanunu ile tüm şirketler UFRS/UMS ile tam uyumlu Türkiye Finansal Raporlama Standartları/Türkiye Muhasebe Standartlarına uyma zorunluluğu öngörülmüştür. Ardından Türk Ticaret Kanunu uyarınca ba­ğımsız denetime tabi olacak işletmelerin kriterleri Bakanlar Kurulu kararlarıla düzenlenmiş, yine Türk Ticaret Kanunu’na göre finansal raporlama yapacak şirketler, “bağımsız denetime tabi olanlar” ve “bağımsız deneti­me tabi olmayanlar” olarak ikiye ayrılmıştır. Bu düzenleme doğrultusunda KGK tarafından bağımsız denetime tabi olup TFRS/TMS uygulamayan şir­ketlerin finansal tablolarında da doğru, ihtiyaca ve gerçeğe uygun sunumu temin etmek ve AB mevzuatına tam bir uyum sağlamak üzere Yerel Finan­sal Raporlama Çerçevesi (YFRÇ) çalışmalarına başlanmıştır.

Uluslararası Finansal Raporlama Standartlarına genel olarak bakıldığın­da, kuşkusuz, ülkelerin önündeki en önemli engel, bu standartların kul­lanımıyla ortaya çıkacak vergisel farklılıklar ve standartlarda yoğunluklu olarak benimsenen gerçeğe uygun değer (fair value) hesaplanmasındaki karşılaşabilecek güçlüklerdir. Uluslararası Muhasebe Standartları Kurulu bu konuya açıklık getirmek üzere TFRS 13 Gerçeğe Uygun Değer Ölçümü Standardını yayımlamıştır.

İşletmelerde, standartların anlaşılması ve uygulanması hususunda pek çok tereddütler mevcuttur. Kuşkusuz bu tereddütler, standartların kapsama alanı genişledikçe daha da artacaktır. Uygulamaya ışık tutmak amacıyla, kitabımızın 2. baskısında, kavramsal çerçeve ile TFRS/TMS setinde yer alan yürürlükteki tüm standartlar özetlenmiş ve konuyla ilgili kapsamlı uygula­malara yer verilmiştir. Ayrıca çalışmamızda Muhasebe Sistemi Uygulama Genel Tebliği’ne göre hazırlanan finansal tabloların TFRS’ye uyarlanmasını