Beyanname Düzenleme Kılavuzu 2012

Beyanname Düzenleme Kılavuzu 2012 Kitabı, Maliye Hesap Uzmanları Derneği tarafından tüm bilgi birikimleri ile konu hakkında etraflıca bilgi verilmiştir. Ücretsiz kargo imkanı ile  Beyanname Düzenleme Kılavuzu 2012 Kitabını sitemizden alabilirsiniz.

YENİ TÜRK TİCARET KANUNU’NA GÖRE GÜNCELLENMİŞTİR.

 

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ KİTAP

GELİR VERGİSİ

GİRİŞ

1. GELİR VERGİSİNİN KONUSU ……………………………………………………………………………………………………. 1

2. GELİR VERGİSİNİN ESASLARI ………………………………………………………………………………………………….. 1

2.1. Gelirin Şahsiliği ………………………………………………………………………………………………………………. 1

2.2. Gelirin Genelliği ………………………………………………………………………………………………………………. 2

2.3. Beyan Esası ………………………………………………………………………………………………………………….. 2

2.4. Takvim Yılı Esası …………………………………………………………………………………………………………….. 2

2.5. Gelirin Gerçek ve Safi Olması ……………………………………………………………………………………………. 2

2.6. Gelirin Elde Edilmiş Olması ………………………………………………………………………………………………… 2

3. GELİR VERGİSİ MÜKELLEFİ …………………………………………………………………………………………………….. 3

3.1. Tam Mükellefiyet …………………………………………………………………………………………………………….. 3

3.2. Dar Mükellefiyet ………………………………………………………………………………………………………………. 3

BİRİNCİ BÖLÜM

TİCARİ KAZANÇ

1. TİCARİ KAZANCIN NİTELİĞİ ………………………………………………………………………………………………………. 7

2. ŞİRKET ORTAKLARININ GELİR VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMLARI …………………………………………….. 8

2.1. Şahıs Şirketlerinin Ortakları ………………………………………………………………………………………………… 8

2.1.1. Kollektif Şirket Ortaklarının Durumu ……………………………………………………………………………. 8

2.1.2. Adi Komandit Şirket Ortaklarının Durumu …………………………………………………………………….. 9

2.1.3. Adi Şirket Ortaklarının Durumu …………………………………………………………………………………… 10

2.2. Sermaye Şirketlerinin Ortakları ……………………………………………………………………………………………. 10

3. TİCARİ KAZANCIN VERGİLENDİRİLMESİ …………………………………………………………………………………….. 11

3.1. Basit Usulde Ticari Kazancın Tespiti ………………………………………………………………………………………. 11

3.1.1. Basit Usule Tabi Olmanın Genel Şartları ……………………………………………………………………….. 11

3.1.2. Basit Usule Tabi Olmanın Özel Şartları ………………………………………………………………………… 12

3.1.3. Basit Usulden Yararlanamayacak Olanlar ……………………………………………………………………… 12

3.1.3.1. Bakanlar Kurulu Kararları Uyarınca Gerçek Usulde Vergilendirilecekler ……………………… 13

3.1.4. Ortaklıklarda Basit Usule Tabi Olmak İçin Aranacak Koşullar ………………………………………………. 15

3.1.5. Basit Usule Tabi Olmanın Şartlarından Herhangi Birini Takvim Yılı İçinde

Kaybedenler ile Basit Usulden Yararlanmak İstemeyenlerin Vergilendirilmesi ………………………….. 16

3.1.6. Milli Piyango Bileti, Akaryakıt, Şeker ve Bunlar Gibi Kar Hadleri, Emsallerine Göre Düşük

Olanların Alım ve Satımında Basit Usule Tabi Olmanın Koşulları ………………………………………… 16

3.1.7. Basit Usulde Vergilendirmede Belge Düzeni …………………………………………………………………….. 17

3.1.7.1. Basit Usulde Vergilendirmede Mükelleflerce Düzenlenecek Belgeler ………………………… 17

3.1.7.2. Belgelerin Temini …………………………………………………………………………………………. 18

İÇİNDEKİLER

VIII

3.1.7.3. Mükellef Kayıtlarının Tutulacağı Bürolar ……………………………………………………………. 18

3.1.7.4. Zarfların Düzenlenmesi …………………………………………………………………………………. 18

3.1.7.5. Belgelerin Teslimi ………………………………………………………………………………………… 18

3.1.7.6. Bürolarda Tutulacak Kayıtlar …………………………………………………………………………… 19

3.1.7.7. Amortismana Tabi İktisadi Kıymetlerin Satışında Belge Düzeni ……………………………….. 19

3.1.7.8. Muhafaza ve İbraz Yükümlülüğü ………………………………………………………………………. 19

3.1.8. Yıllık Beyannamelerin Verilmesi …………………………………………………………………………………. 19

3.1.9. Muhtasar Beyanname ve Geçici Vergi ………………………………………………………………………….. 19

3.1.10. KDV Beyannameleri ………………………………………………………………………………………………. 20

3.2. Gerçek Usulde Ticari Kazancın Tespiti …………………………………………………………………………………… 20

3.2.1. İşletme Hesabı Esasında Ticari Kazancın Tespiti …………………………………………………………….. 21

3.2.2. Bilanço Esasına Göre Defter Tutanlarda Ticari Kazancın Tespiti …………………………………………. 22

3.2.2.1. Sentetik Yöntemle Öz Sermaye Hesaplanması …………………………………………………….. 23

3.2.2.2. Analitik Yöntemle Öz Sermaye Hesaplanması ……………………………………………………. 24

3.2.3. Ticari Kazancın Tespitinde Hasılattan İndirilecek ve İndirilmeyecek Giderler ………………………….. 26

3.2.3.1. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre İndirilecek Giderler ……………………………………………….. 26

3.2.3.2. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre Ticari Kazançtan İndirilmeyecek Giderler …………………… 35

3.2.3.3. Diğer Kanunlara Göre İndirilebilecek ve İndirilemeyecek Giderler …………………………….. 44

3.3. Bir Yıldan Fazla Süren İnşaat ve Onarma İşlerinde Ticari Kazancın Saptanması ……………………………….. 45

3.3.1. Yıllara Sari İnşaat ve Onarım İşleri ile İlgili Olarak 5024 Sayılı Kanun

Çerçevesinde Yapılan Düzenlemeler ……………………………………………………………………………. 46

3.3.2. İnşaat ve Onarma İşlerinde İşin Bitim Zamanı ………………………………………………………………… 47

3.3.3. İnşaat ve Onarma İşlerinde Ortak Genel Giderlerin Dağıtım Şekli ………………………………………. 47

3.3.3.1. Birden Fazla İnşaat ve Onarma İşinin Birlikte Yapılması Hali ………………………………….. 48

3.3.3.2. İnşaat ve Onarma İşinin Diğer İşlerle Birlikte Yapılması Hali ………………………………….. 48

3.3.3.3. Amortismanların Dağıtımı ………………………………………………………………………………. 49

3.3.4. Özel İnşaatların Durumu ……………………………………………………………………………………………. 49

3.3.4.1. İnşaat Sürerken Satış Vaadinin Yapılması Hali ……………………………………………………. 50

3.3.4.2. Arsa Karşılığında Kat, Dükkan veya Daire Verilmesi Hali ………………………………………. 50

4. TİCARİ KAZANÇLARDA MUAFİYET VE İSTİSNALAR ……………………………………………………………………. 51

4.1. Esnaf Muaflığı …………………………………………………………………………………………………………………. 51

4.2. PTT Acentalarında Kazanç İstisnası ………………………………………………………………………………………. 52

4.3. Sergi ve Panayır İstisnası …………………………………………………………………………………………………… 52

4.4. Eğitim ve Öğretim İşletmelerinde Kazanç İstisnası ……………………………………………………………………. 52

4.4.1. Kapsam ……………………………………………………………………………………………………………….. 53

4.4.2. Yararlanma Koşulları ……………………………………………………………………………………………….. 53

4.4.2.1. Eğitim Öğretim Kazançlarına İlişkin İstisna …………………………………………………………. 53

4.4.3. İstisnanın Süresi ……………………………………………………………………………………………………… 54

4.4.4. İstisna Süresi İçinde Yeni Okul Yapılması ……………………………………………………………………… 54

4.4.5. İstisnadan Yararlanan İşletmenin Satılması veya Devredilmesi …………………………………………….. 54

4.5. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Faaliyet Gösteren Firmalara Tanınan Kazanç İstisnası …………………….. 55

İKİNCİ BÖLÜM

YATIRIM İNDİRİMİ

1. GEÇİCİ 61′İNCİ MADDE KAPSAMINDAKİ YATIRIMLARA İLİŞKİN YATIRIM

İNDİRİMİ UYGULAMASI ………………………………………………………………………………………………………….. 61

1.1. Devreden Yatırım İndiriminin Endekslenmesi ………………………………………………………………………….. 62

1.2. Yatırım Konusu İktisadi Kıymetlerin Finansal Kiralama Yoluyla Edinilmesi ……………………………………… 62

1.3. Yatırım İndiriminin Uygulanma Sırası ……………………………………………………………………………………. 63

1.4. Yatırım İndiriminde Vergi Tevkifatı ……………………………………………………………………………………….. 64

İÇİNDEKİLER

IX

2. GVK’NIN MÜLGA 19’UNCU MADDESİ ÇERÇEVESİNDE DÜZENLENEN YATIRIM

İNDİRİMİ MÜESSESESİ ……………………………………………………………………………………………………………. 64

2.1. Yatırım İndiriminin Konusu ve Oranı ……………………………………………………………………………………… 65

2.2. Yatırım İndirimi Hesaplanmayacak İktisadi Kıymetler ………………………………………………………………. 65

2.3. Yatırım İndirimi Uygulamasının Başlangıcı ……………………………………………………………………………. 66

2.4. Yatırım İndirimi Tutarının Hesaplanması ……………………………………………………………………………… 66

2.5. Yatırım İndiriminde Endeksleme Uygulaması ………………………………………………………………………… 66

2.6. Yatırım İndirimine Konu Aktif Değerlerin Satışı veya Devri Halinde Yapılacak İşlemler ……………………. 66

2.7. Finansal Kiralama Konusu Yatırım Mallarında Yatırım İndirimi Uygulaması ………………………………….. 67

2.8. GVK’nın geçici 69’uncu maddesi kapsamında Gelir Vergisi Kanununun Mülga 19’uncu Maddesi

Çerçevesinde Yapılan Yatırımlar İçin Yatırım İndirimi Uygulaması ……………………………………………… 68

3. 5479 SAYILI KANUN’LA GETİRİLEN GVK GEÇİCİ 69′UNCU MADDE

KAPSAMINDA YATIRIM İNDİRİMİ UYGULAMASI ……………………………………………………………………… 68

3.1. Düzenlemenin Kapsamı ……………………………………………………………………………………………………. 68

3.2. Yatırım İndirimi Uygulaması ………………………………………………………………………………………………. 69

3.2.1. Devreden Yatırım İndirimi ……………………………………………………………………………………….. 69

3.2.2. 1.1.2006 Tarihinden Sonra Yapılacak Yatırımlar İçin Yatırım İndirimi

Hesaplanması ………………………………………………………………………………………………………. 69

3.2.2.1. 24.4.2003 Tarihinden Önce Yapılan Müracaatlara İstinaden Düzenlenen

Teşvik Belgeleri Kapsamında Yapılan Yatırımlar ……………………………………………….. 69

3.2.2.2. Gelir Vergisi Kanununun Mülga 19’uncu Maddesi Kapsamında 1.1.2006

Tarihinden Önce Başlanılan Yatırımlar …………………………………………………………… 69

3.2.3. Yatırım İndirimi Uygulayan Mükelleflerin Kazançlarına Uygulanacak Vergi Oranı …………………….. 69

3.2.4. Diğer Önemli Hususlar ……………………………………………………………………………………………. 70

3.3. Anayasa Mahkemesi’nin Kararı …………………………………………………………………………………………… 70

4. 6009 SAYILI KANUNLA YAPILAN DÜZENLEMELER …………………………………………………………………. 71

4.1. Yatırım İndirimine Konu Yatırım Harcamaları ……………………………………………………………………….. 72

4.1.1. 31.12.2005 tarihi itibarıyla mevcut olup devreden yatırım indirimi tutarları …………………………. 72

4.1.2. 01.01.2006 tarihinden sonra yapılan yatırımlar için yatırım indirimi ………………………………….. 72

4.1.2.1. 24.4.2003 tarihinden önce yapılan müracaatlara istinaden düzenlenen teşvik

belgeleri kapsamında yapılan yatırımlar için yatırım indirimi uygulaması …………………… 72

4.1.2.2. Gelir Vergisi Kanununun mülga 19’uncu maddesi kapsamında yapılan

yatırımlar için yatırım indirimi uygulaması ………………………………………………………… 72

4.1.3. 01.01.2006–08.04.2006 tarihleri arasında yeni başlamış yatırımların durumu ……………………. 72

4.2. Yatırım İndirimi İstisnası Uygulaması ……………………………………………………………………………………. 73

4.2.1. İndirime konu yatırım indirimi istisnasının hesaplanması ………………………………………………….. 73

4.2.2. Yatırım indirimi uygulayan mükelleflerin kazançlarına uygulanacak vergi oranı ……………………… 73

4.3. 2010 hesap dönemi I. ve II. geçici vergi dönemlerinde uygulanan yatırım indirimi istisnası uygulaması

sonucunda yapılacak işlemler …………………………………………………………………………………………….. 73

4.4. Kazancın Bulunmasına Rağmen Herhangi Bir Dönemde Yatırım İndirimi İstisnasından

Yararlanılmaması Durumu …………………………………………………………………………………………………. 74

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

ZiRAİ KAZANÇLAR

1. ZİRAİ KAZANCIN NİTELİĞİ …………………………………………………………………………………………………….. 79

1.1. Tanımı ve Unsurları ………………………………………………………………………………………………………….. 79

1.2. Çiftçi, Ürün ve Zirai İşletme Terimleri …………………………………………………………………………………… 80

1.3. Zirai Faaliyetin Sınırları …………………………………………………………………………………………………….. 81

1.3.1. Zirai ve Sınai Faaliyet ……………………………………………………………………………………………… 81

1.3.2. Zirai ve Ticari Faaliyet …………………………………………………………………………………………….. 81

İÇİNDEKİLER

X

2. ZİRAİ KAZANÇLARIN GELİR VERGİSİ KARŞISINDAKİ DURUMU …………………………………………………… 81

2.1. Genel Açıklama ……………………………………………………………………………………………………………… 81

2.2. Zirai Kazançta Vergilemenin Genel Esasları ……………………………………………………………………………. 82

2.2.1. Temel Vergilendirme Şekli ……………………………………………………………………………………….. 82

2.2.2. İşletme Büyüklüğü Ölçüleri ……………………………………………………………………………………….. 82

2.2.2.1. Arazi Üzerinde Yapılan Zirai Faaliyetlerde ………………………………………………………… 82

2.2.2.2. Arazi Üzerinde Yapılmayan Zirai Faaliyetler ile Kara ve Su Avcılığında ……………………. 83

2.2.2.3. Aile İşletmeleri ve Ortaklık Şeklinde İşletilen İşletmeler Bakımından İşletme

Büyüklüklerinin Belirlenmesi …………………………………………………………………………… 83

3. ZİRAİ KAZANCIN TESPİT ŞEKİLLERİ ………………………………………………………………………………………… 85

3.1. Gerçek Usulde Vergilendirme ……………………………………………………………………………………………… 85

3.1.1. Zirai İşletme Hesabı Esasına Göre Kazancın Tespiti ………………………………………………………… 86

3.1.2. Bilanço Esasına Göre Zirai Kazancın Tespiti ………………………………………………………………….. 87

3.1.3. Gerçek Usulde Hasılat ve Zirai Kazancın Tespitinde İndirilecek Giderler ……………………………….. 87

3.1.3.1. Gerçek Usulde Hasılat ………………………………………………………………………………….. 87

3.1.3.2. Gerçek Usulde Hasılattan İndirilecek Giderler …………………………………………………….. 88

3.1.3.3. Gerçek Usulde Hasılattan İndirilemeyecek Giderler ……………………………………………… 89

3.2. Tevkif Suretiyle Vergileme ………………………………………………………………………………………………….. 90

3.3. Tevkif Suretiyle Vergilendirme Usulünden Gerçek Kazanç Usulüne Veya Gerçek Usulden

Tevkif Suretiyle Vergilendirme Usulüne Geçiş …………………………………………………………………………. 90

3.4. Gerçek Usulde Kazancın Tespitinde Kesilen Vergilerin Mahsubu …………………………………………………… 91

4. ZİRAİ KAZANÇLARA İLİŞKİN İSTİSNALAR …………………………………………………………………………………. 91

4.1. Arızi Nakliye Ücretleri ……………………………………………………………………………………………………….. 91

4.2. Teşvik İkramiyesi ……………………………………………………………………………………………………………… 91

4.3. Yatırım İndirimi ………………………………………………………………………………………………………………. 91

4.4. Çiftçilerin Çeşitli Kamu Kurum ve Kuruluşları Tarafından Verilen Avans, Kredi, Sübvansiyon,

Prim Gibi Avantajlardan Yararlanma Koşulu …………………………………………………………………………… 91

5. ZİRAİ KAZANÇLARIN BEYANI ………………………………………………………………………………………………….. 92

6. VERGİ ÖDEME ZAMANLARI …………………………………………………………………………………………………….. 92

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

ÜCRETLER

1. ÜCRETİN NİTELİĞİ ………………………………………………………………………………………………………………. 97

2. ÜCRETİN TANIMI VE UNSURLARI ……………………………………………………………………………………………. 97

2.1. Ücretin Tanımı ……………………………………………………………………………………………………………….. 97

2.2. Ücretin Unsurları …………………………………………………………………………………………………………….. 98

2.2.1. İşverene Tabi Olma …………………………………………………………………………………………………. 98

2.2.2. Belli Bir İşyerine Bağlı Olma ………………………………………………………………………………………. 98

2.2.3. Hizmetin Karşılığı Olarak Bir Ödemenin Yapılması ………………………………………………………….. 98

3. ÜCRETLE DİĞER GELİR UNSURLARI ARASINDAKİ SINIR ……………………………………………………………. 98

3.1. Ücret ile Serbest Meslek Faaliyeti Arasındaki İlişki ……………………………………………………………………. 98

3.1.1. Genel Olarak Ücret ve Serbest Meslek Faaliyeti Arasındaki İlişki ………………………………………… 98

3.1.2. Ses ve Saz Sanatçılarının, Oyun Topluluklarının, Gösteri Gruplarının Durumu ………………………… 99

3.1.3. Film Artistlerinin Durumu ………………………………………………………………………………………….. 100

3.1.4. Mankenlerin Durumu ………………………………………………………………………………………………… 100

3.1.5. İlk ve Orta Dereceli Okullarda Kurs Veren Öğretmenlerin Durumu ……………………………………… 100

3.1.6. Özel Dershanelerde Ders Veren Öğretmenlerin Durumu …………………………………………………… 100

3.1.7. Konferans ve Seminer Veren Kişilerin Durumu ………………………………………………………………. 100

3.1.8. Yazar, Muhabir vb. Kişilerin Durumu ……………………………………………………………………………. 100

3.2. Ücret ile Ticari Kazanç Arasındaki İlişki ………………………………………………………………………………….. 100

İÇİNDEKİLER

XI

3.3. Ücret Menkul Sermaye İradı Arasındaki İlişki ………………………………………………………………………….. 101

4. ÜCRET SAYILAN ÖDEMELER …………………………………………………………………………………………………. 101

4.1. İstisna Dışında Kalan Emeklilik, Maluliyet, Dul ve Yetim Aylıkları …………………………………………………. 101

4.2. Evvelce Yapılmış veya Gelecekte Yapılacak Hizmetler Karşılığında Verilen Para ve

Ayınlarla Sağlanan Menfaatler …………………………………………………………………………………………….. 102

4.3. Özel Kanunlarına veya İdari Kararlara Göre Kurulan Daimi veya Geçici Bütün Komisyonların

Üyelerine ve Yukarıda Sayılanlara Benzer Diğer Kişilere Bu Sıfatları Dolayısıyla Ödenen veya

Sağlanan Para, Ayın ve Menfaatler ………………………………………………………………………………………. 102

4.4. Yönetim ve Denetim Kurulları Başkanı ve Üyeleriyle Tasfiye Memurlarına Bu Sıfatları Dolayısıyla

Ödenen veya Sağlanan Para, Ayın ve Menfaatler …………………………………………………………………….. 102

4.5. Bilirkişilere, Resmi Arabuluculara, Eksperlere, Spor Hakemlerine ve Her Türlü Yarışma Jürisi

Üyelerine Ödenen veya Sağlanan Para, Ayın ve Menfaatler ………………………………………………………. 102

4.6. Sporculara Transfer Ücreti veya Sair Adlarla Yapılan Ödemeler ve Sağlanan Menfaatler …………………… 102

4.7. Ücret Sayılan Diğer Ödemeler …………………………………………………………………………………………….. 103

4.7.1. Yeme ve Yatma Giderleri Karşılığında Verilen Gündeliklerin Durumu ………………………………….. 103

4.7.2. Gemi Adamlarının Durumu ………………………………………………………………………………………. 104

4.7.3. Kıdem (İşten Çıkma) Tazminatlarının Durumu ………………………………………………………………… 104

4.7.4. İhbar ve İşe Başlatmama Tazminatlarının Durumu ………………………………………………………….. 106

4.7.5. Tahsil ve Tatbikat Gider Karşılıklarının Durumu……………………………………………………………….. 108

4.7.6. Yakacak Yardımlarının Durumu ………………………………………………………………………………….. 108

4.7.7. Devlet Memurları Kanunu Kapsamı Dışında Kalan Öğretmen ve İdarecilere Ödenen

Tazminatların Durumu …………………………………………………………………………………………….. 108

4.7.8. Vakıf Üniversitelerinde Görevli Öğretim Elemanlarına Ödenen “Üniversite Ödeneği” ile

“Eğitim Öğretim Ödeneği”nin Durumu ………………………………………………………………………… 108

5. İSTİSNA VE MUAFİYETLER ……………………………………………………………………………………………………… 109

6. ÜCRETİN TESPİT ŞEKLİ ………………………………………………………………………………………………………….. 111

6.1. Gerçek Usule Göre Saptanan Ücretler…………………………………………………………………………………….. 112

6.1.1. Hangi Ücretler Gerçek Usule Tabidir? ………………………………………………………………………….. 112

6.1.2. Ücretin Gayrisafi Tutarı Nasıl Hesaplanır? ……………………………………………………………………… 112

6.1.2.1. Para ile Ödenen Ücretler ……………………………………………………………………………….. 112

6.1.2.2. Ayın Olarak Verilen Ücretler ………………………………………………………………………….. 112

6.1.2.3. Konut Sağlanması ve Diğer Yararlar Sağlanması Yoluyla Ödenen Ücretler ………………… 112

6.1.3. Ücretin Safi Miktarının Tespiti …………………………………………………………………………………… 113

6.1.3.1. Yapılacak İndirimler ……………………………………………………………………………………… 113

6.1.3.2. Asgari Geçim İndirimi …………………………………………………………………………………… 115

6.1.3.3. Sakatlık İndirimi ………………………………………………………………………………………….. 125

6.1.3.4. İndirilemeyecek Vergiler ………………………………………………………………………………… 127

6.2. Diğer Ücretler …………………………………………………………………………………………………………………. 127

7. ÜCRETLERiN VERGiLENDiRiLMESi …………………………………………………………………………………………. 127

7.1. Gerçek Ücretlerin Vergilendirilmesi ………………………………………………………………………………………. 127

7.1.1. Tevkif (Kesinti) Esası Yolu ile Vergilendirme ………………………………………………………………….. 127

7.1.2. Ücret Bordroları …………………………………………………………………………………………………….. 128

7.1.3. Verginin Hesaplanması …………………………………………………………………………………………….. 128

7.1.4. İşverenin Sorumluluğu ve Hizmet Erbabının Ödevi …………………………………………………………… 129

7.1.5. Kamu İdare ve Müesseselerinin Durumu ……………………………………………………………………….. 129

7.2. Diğer Ücretlerin Vergilendirilmesi ………………………………………………………………………………………….. 130

7.2.1. Verginin Matrahı …………………………………………………………………………………………………….. 130

7.2.2. Vergi Karnesi …………………………………………………………………………………………………………. 130

7.2.3. Hizmet Erbabının Ödevleri ……………………………………………………………………………………….. 130

7.2.3.1. Verginin Tarh Ettirilmesi ………………………………………………………………………………. 130

7.2.3.2. Verginin Ödenmesi ……………………………………………………………………………………… 131

7.2.3.3. Verginin Ödenme Zamanı …………………………………………………………………………….. 131

İÇİNDEKİLER

XII

7.2.3.4. Diğer Ücret Vergisinin Mahsubu …………………………………………………………………….. 131

7.2.3.5. İşverenlerin Sorumluluğu ………………………………………………………………………………. 131

8. ÜCRETLERiN YILLIK BEYANNAME İLE BİLDİRİLMESİ ………………………………………………………………… 131

8.1. Yabancı Bir Ülkedeki İşveren Tarafından Doğrudan Doğruya Ödenen Ücretler ………………………………… 132

8.2. GVK’nın 16’ncı Maddesindeki İstisnadan Yararlanmayanların Ücretleri ………………………………………… 132

8.3. Maliye Bakanlığı’nca Yıllık Beyanname ile Bildirilmesinde Zorunluluk Görülen Ödemeler …………………… 132

8.4. Birden Fazla İşverenden Alınan Ücretler …………………………………………………………………………………. 133

9. YATIRIMLARIN VE İSTİHDAMIN TEŞVİKİ AMACIYLA ÜCRETLERDE VERGİ TERKİNİ ……………………… 133

9.1. Teşvik Kapsamındaki İl ve İlçeler ………………………………………………………………………………………….. 133

9.2. Uygulamadan Yararlanacak Mükellefler …………………………………………………………………………………. 134

9.2.1. 01.04.2005 Tarihinden Sonra İşe Başlayan Mükellefler ……………………………………………………. 135

9.3. Teşvikten Yararlanamayacak İşlemler …………………………………………………………………………………….. 135

9.4. Fiilen Çalışma Zorunluluğu …………………………………………………………………………………………………. 136

9.5. Uygulamanın Başlama ve Sona Erme Tarihleri ………………………………………………………………………… 136

9.6. Sağlanan Teşvik Tutarının Belirlenmesi …………………………………………………………………………………. 137

9.7. Teşvikin Uygulanması ………………………………………………………………………………………………………… 138

9.8. Diğer Hususlar ……………………………………………………………………………………………………………….. 138

10. 5746 Araştırma Ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında Kanun Kapsamında

Düzenlenen Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Uygulaması ………………………………………………………………………… 139

10.1. Kapsamı ………………………………………………………………………………………………………………………. 139

10.2. Gelir Vergisi Stopajı Teşviki Uygulaması ……………………………………………………………………………….. 140

10.2.1. Uygulama Esasları ……………………………………………………………………………………………….. 140

10.2.2. Uygulamanın Başlangıcı ……………………………………………………………………………………….. 141

10.3. Teşvik Uygulaması Dışında Kalan Ödemeler ve Teşviki Sona Erdiren Haller ………………………………….. 142

10.3.1. Teşvik Uygulaması Dışında Kalan Ödemeler ……………………………………………………………… 142

10.3.2. Teşvik Uygulamasının Sona Erdiği Haller ………………………………………………………………….. 142

10.4. Diğer Hususlar ………………………………………………………………………………………………………………. 142

BEŞİNCİ BÖLÜM

SERBEST MESLEK KAZANÇLARI

1. SERBEST MESLEK FAALİYETİ …………………………………………………………………………………………………. 149

1.1. Faaliyetin Sermayeden Ziyade Şahsi Çalışmaya, Bilimsel veya Mesleki Bilgiye veya

İhtisasa Dayanması (Serbest Meslek Kazancı-Ticari Kazanç Ayırımı) ………………………………………………. 149

1.2. Faaliyetin, Bir İşverene Tabi Olmaksızın, Kişisel Sorumluluk Altında, Kendi Nam ve

Hesabına Yapılması (Serbest Meslek Kazancı-Ücret Ayırımı) ……………………………………………………….. 150

1.3. Devamlılık Unsuru (Serbest Meslek Kazancı-Arızi Kazanç Ayırımı) ……………………………………………….. 150

2. SERBEST MESLEK ERBABI …………………………………………………………………………………………………….. 151

3. KANUNEN SERBEST MESLEK ERBABI SAYILAN KİŞİLER…………………………………………………………….. 151

3.1. Gümrük Komisyoncuları, Borsa Ajan ve Acenteleri, Noterler, Noterlik Görevini İfa ile

Mükellef Olanlar ……………………………………………………………………………………………………………… 151

3.2. Serbest Meslek Kazancından Pay Alanların Durumu ………………………………………………………………… 151

3.3. Kollektif, Adi Komandit ve Adi Şirketler Tarafından Yapılan Serbest Meslek Faaliyeti

Sonunda Doğan Kazanç …………………………………………………………………………………………………….. 152

3.4. Dava Vekilleri, Müşavirler, Kurumlar ve Tüccarlarla Serbest Meslek Erbabının Ticari ve

Mesleki İşlerini Takip Edenler ve Konser Veren Müzik Sanatçıları …………………………………………………. 152

3.5. Ebe, Sünnetçi, Sağlık Memuru, Arzuhalci, Rehber Gibi Mesleki Faaliyette Bulunanlar ………………………. 152

3.6. Tahkim İşleri Dolayısıyla Hakemlerin Aldıkları Ücretler …………………………………………………………….. 152

4. SERBEST MESLEK KAZANCININ TESPİTİ …………………………………………………………………………………. 152

4.1. Serbest Meslek Kazançlarında İstisna …………………………………………………………………………………….. 153

4.1.1. Telif Kazançları İstisnası …………………………………………………………………………………………… 153

İÇİNDEKİLER

XIII

4.1.1.1. İstisnanın Kapsamı ……………………………………………………………………………………… 153

4.1.1.2. İstisnadan Yararlanamayacak Olanlar ………………………………………………………………. 154

4.1.1.3. İstisna Uygulaması İçin Başvurulacak Birim ……………………………………………………….. 155

4.1.2. Sergi ve Panayır İstisnası …………………………………………………………………………………………… 155

4.1.3. Teşvik Ödülü İstisnası ………………………………………………………………………………………………. 155

4.2. Serbest Meslek Kazancında Hasılat ………………………………………………………………………………………. 155

4.2.1. Hasılatın Tahsiline İlişkin Esaslar ……………………………………………………………………………….. 156

4.2.2. Tahsil Sayılan Haller ………………………………………………………………………………………………… 156

4.2.3. Asgari Ücret Tutarı Belirlenmiş Hasılat Tutarlarının Fiilen Tahsil Edilmemesi

veya Düşük Tahsil Edilmesi ……………………………………………………………………………………….. 156

4.2.4. Tahsil Çeşitleri ………………………………………………………………………………………………………. 157

4.2.4.1. Nakden Tahsilat ………………………………………………………………………………………… 157

4.2.4.2. Aynen Tahsilat …………………………………………………………………………………………… 157

4.2.4.3. Menfaat Sağlanması Şeklinde Tahsilat ……………………………………………………………… 157

4.3. Mesleki Kazancın Saptanmasında İndirilecek Giderler ……………………………………………………………….. 158

4.3.1. Mesleki Kazancın Elde Edilmesi ve İdamesi ile İlgili Genel Giderler ……………………………………… 158

4.3.1.1. İşyerinin Kira ile Tutulması Durumu ………………………………………………………………… 158

4.3.1.2. İşyerinin Serbest Meslek Erbabının Mülkü Olması Durumu …………………………………… 159

4.3.1.3. Diğer Durumlar ………………………………………………………………………………………….. 159

4.3.2. Hizmetli ve İşçilerin Giderleri …………………………………………………………………………………….. 159

4.3.3. Mesleki Faaliyetle İlgili Seyahat ve İkamet Giderleri …………………………………………………………. 159

4.3.4. Mesleki Faaliyette Kullanılan Tesisat, Demirbaş Eşya ve Taşıtlar için Vergi Usul

Kanunu’na Göre Ayrılan Amortismanlar ………………………………………………………………………. 160

4.3.5. Kiralanan ya da Envantere Dahil Taşıtların Giderleri ……………………………………………………….. 161

4.3.6. Alınan Mesleki Yayınlar İçin Ödenen Bedeller ……………………………………………………………….. 161

4.3.7. Mesleki Faaliyetin İfası İçin Ödenen Mal ve Hizmet Alım Bedelleri ………………………………………. 161

4.3.8. Emekli Sandıklarına Ödenen Giriş ve Emeklilik Aidatları ile Mesleki

Teşekküllere Ödenen Aidatlar ……………………………………………………………………………………. 161

4.3.9. Ödenen Meslek, İlan ve Reklam Vergileri ile İşyerleriyle İlgili Ayni Vergi, Resim ve Harçlar ………… 162

4.3.10. Kanun İlam ve Mukavelenameye Göre Ödenen Tazminatlar …………………………………………….. 162

4.4. Mesleki Kazancın Tespitinde İndirilemeyecek Giderler ……………………………………………………………….. 162

4.5. Biletle Girilen Yerlerde Faaliyet Gösteren Dar Mükellefiyete Tabi Serbest Meslek

Erbabında Kazanç Tespiti …………………………………………………………………………………………………… 162

5. SERBEST MESLEK KAZANÇLARINDA VERGİ TEVKiFATI ……………………………………………………………. 163

6. SERBEST MESLEK KAZANÇLARININ BEYANI ……………………………………………………………………………. 163

6.1. Tam Mükellefiyette …………………………………………………………………………………………………………… 163

6.2. Dar Mükellefiyette …………………………………………………………………………………………………………….. 163

7. SERBEST MESLEK KAZANÇLARINA İLİŞKİN VERGİNİN ÖDENMESİ ……………………………………………… 164

8. SERBEST MESLEK KAZANCININ HESAPLANMASI İLE İLGİLİ ÖRNEK ……………………………………………. 164

ALTINCI BÖLÜM

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARI

1. GAYRİMENKUL SERMAYE İRADI ELDE EDEN MÜKELLEFLER ……………………………………………………… 171

2. GAYRiMENKUL SERMAYE İRADINA KONU MAL VE HAKLAR …………………………………………………….. 171

2.1. Arazi, Bina, Maden Suları, Menba (Kaynak) Suları, Madenler, Taş Ocakları, Kum ve Çakıl Üretim

Yerleri, Tuğla ve Kiremit Harmanları, Tuzlalar ve Bunların Mütemmim Cüz’leri ve Teferruatı …………….. 171

2.2. Voli Mahalleri ve Dalyanlar ………………………………………………………………………………………………… 172

2.3. Gayrimenkullerin Ayrı Olarak Kiraya Verilen Mütemmim Cüz’leri ve Teferruatı ile Bilumum Tesisatı,

Demirbaş Eşyası ve Döşemeleri …………………………………………………………………………………………… 172

2.4. Gayrimenkul Olarak Tescil Edilen Haklar ………………………………………………………………………………. 172

İÇİNDEKİLER

XIV

2.5. Haklar, Ruhsatlar, Markalar vb. ……………………………………………………………………………………………. 172

2.6. Telif Hakları …………………………………………………………………………………………………………………… 173

2.7. Gemi ve Gemi Payları İle Bilumum Motorlu Yükleme ve Boşaltma Araçları ……………………………………. 173

2.8. Motorlu Nakil ve Cer Vasıtaları İle Her Türlü Motorlu Araç, Makine ve Tesisat ile Bunların Eklentileri ….. 173

2.9. Kiraya Verilen Mal ve Hakların İktisadi İşletmeye Dahil Olması …………………………………………………… 173

2.10.Vakfın Gelirinden Hizmet Karşılığı Olmayarak Alınan Hisseler ile Arazi Sahiplerince

Tarımsal Faaliyete Bilfiil İştirak Etmeksizin Sadece Üründen Pay Alanlar ……………………………………….. 174

3. GAYRİMENKUL SERMAYE İRADINDA VERGİLENDİRİLECEK KAZANCIN TESPİTİ ……………………………. 174

3.1. Gayrimenkul Sermaye İradında İstisna ……………………………………………………………………………………. 174

3.2. Gayrisafi Hasılat ……………………………………………………………………………………………………………… 176

3.2.1. Nakden Tahsilat ……………………………………………………………………………………………………… 176

3.2.2. Ayni Olarak Yapılan Tahsilat ……………………………………………………………………………………… 177

3.2.3. Tahsilata İlişkin Diğer Hususlar …………………………………………………………………………………… 177

3.2.3.1. Binaların Dış Yüzeylerine Reklam Almak veya Apartmana Ait Diğer Ortak Alanların

Kiralanması Suretiyle Elde Edilen Hasılat ………………………………………………………….. 177

3.2.3.2. Kiracı Tarafından Kira Süresinin Sonunda Bedelsiz Olarak Veya Düşük Bedelle

Mal Sahibine Devredilen Kıymetler ………………………………………………………………….. 178

3.2.3.3. Tahsil Sayılan Haller ……………………………………………………………………………………. 178

3.2.3.4. İşyeri Ve Konut Kiralama İşlemlerine İlişkin Yapılacak Tahsilat Ve Ödemelerin

Banka Veya Posta İdarelerince Düzenlenen Belgelerle Tevsiki ……………………………….. 179

3.2.4. Emsal Kira Bedeli Esası …………………………………………………………………………………………….. 179

3.2.4.1. Emsal Kira Bedeli Uygulama Esasları …………………………………………………………….. 180

3.2.4.2. Emsal Kira Bedeli Uygulanmayacak Durumlar ……………………………………………………. 180

3.3. Gayrimenkul Sermaye İradının Tespitinde İndirilecek Giderler …………………………………………………….. 181

3.3.1. Giderlerin Gerçek Usulde Tespit Edilmesi …………………………………………………………………….. 182

3.3.1.1. Kiraya Verenler Tarafından Ödenen Aydınlatma, Isıtma, Su ve

Asansör Giderleri ………………………………………………………………………………………. 182

3.3.1.2. Kiraya Verilen Malların İdaresi İçin Yapılan ve Gayrimenkulün Önemi İle Orantılı

Olan İdare Giderleri ……………………………………………………………………………………. 182

3.3.1.3. Kiraya Verilen Mal ve Haklara Ait Sigorta Giderleri …………………………………………… 182

3.3.1.4. Kiraya Verilen Mal ve Haklar Dolayısıyla Yapılan ve Bunlara Harcanan Borçların

Faizleri ve Gayrimenkullerin İktisap Bedelinin % 5’i …………………………………………… 182

3.3.1.5. Vergi, Resim, Harç ve Şerefiyelerle, Belediyelere Ödenen Harcamalara

İştirak Payları ……………………………………………………………………………………………. 184

3.3.1.6. Kiraya Verilen Mal ve Haklar için Vergi Usul Kanunu Hükümlerine Göre

Ayrılan Amortismanlar ………………………………………………………………………………… 184

3.3.1.7. Mal Sahibi Tarafından Yapılan Onarım Giderleri ……………………………………………….. 184

3.3.1.8. Bakım ve İdame Giderleri …………………………………………………………………………….. 185

3.3.1.9. Kira İle Tuttukları Mal ve Hakları Kiraya Verenlerin Ödedikleri Kiralar ve

Diğer Giderler. …………………………………………………………………………………………… 185

3.3.1.10. Sahibi Bulundukları Konutları Kiraya Verenlerin Kira ile Oturdukları Konutların

Kira Bedeli ……………………………………………………………………………………………….. 185

3.3.1.11 Zarar, Ziyan ve Tazminatlar ………………………………………………………………………….. 186

3.3.1.12. Kısmen Kiraya Verilen Mal ve Haklarda Giderlerin Dağıtımı …………………………………. 186

3.3.2. Giderlerin Götürü Gider Usulünde Tespit Edilmesi …………………………………………………………… 186

3.3.2.1 Götürü Gider Usulünün Seçimi ……………………………………………………………………… 186

3.3.2.2 Gider Usulünün Seçiminde Bütünlük ……………………………………………………………… 187

3.3.2.3 Geçmiş Dönemlerle İlgili Olarak Tahsil Edilen Hasılatlarda Gider Uygulaması …………… 187

3.3.3. İstisnadan Yararlanılması Durumunda Gider Uygulaması ………………………………………………….. 187

3.3.3.1. Gerçek Gider Usulünde İstisnadan Yararlanılması Durumunda İndirilebilecek

Giderin Tespiti …………………………………………………………………………………………… 187

İÇİNDEKİLER

XV

3.3.3.2. Götürü Gider Usulünde İstisnadan Yararlanılması Durumunda İndirilebilecek

Giderin Tespiti …………………………………………………………………………………………… 188

3.4. Gayrisafi Hasılattan İndirilemeyecek Giderler …………………………………………………………………………… 188

3.4.1. Para Cezaları ve Vergi Cezaları ………………………………………………………………………………….. 188

3.4.2. Motorlu Taşıtlar Vergisi Kanunu’na Bağlı (I), (III) ve (IV) Sayılı Tarifelerde Yer Alan Taşıtlar İçin

Ödenen Motorlu Taşıtlar Vergisi …………………………………………………………………………………. 188

3.4.3. Çevre Temizlik Vergisi …………………………………………………………………………………………….. 188

3.4.4. Kiralanmayan Mal ve Haklarla İlgili Giderler ………………………………………………………………….. 189

4. GAYRİMENKUL SERMAYE İRADINDA VERGİ TEVKİFATI ……………………………………………………………. 189

5. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINDA DEFTER, KAYIT VE BELGELERİN SAKLANMASI …………….. 189

6. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINDA ZARAR ………………………………………………………………………. 189

7. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARININ BEYANI ………………………………………………………………………. 189

7.1. Tam Mükellefiyette Beyan ………………………………………………………………………………………………….. 189

7.1.1. Beyanname Verilmeyecek Gayrimenkul Sermaye İratları ………………………………………………….. 189

7.1.2. Beyan Edilecek Gayrimenkul Sermaye İratları ……………………………………………………………….. 190

7.2. Dar Mükellefiyette (Yurt Dışında Çalışan Türk Vatandaşları Dahil) Beyan ………………………………………. 190

7.3. Beyannamede Yapılacak İndirimler ………………………………………………………………………………………. 191

8. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINA İLİŞKiN VERGİNİN ÖDENMESİ ………………………………………… 191

9. GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARININ BEYANI İLE İLGİLİ ÖRNEKLER ……………………………………….. 191

YEDİNCİ BÖLÜM

MENKUL SERMAYE İRATLARI

1. GENEL TANIM VE MENKUL SERMAYE İRATLARININ NİTELİĞİ ………………………………………… 203

2. KAYNAĞINA BAKILMAKSIZIN MENKUL SERMAYE İRADI SAYILAN GELiRLER ……………………………… 204

2.1. Her Nevi Hisse Senetlerinin Kar Payları ………………………………………………………………………………… 204

2.2. İştirak Hisselerinden Doğan Kazançlar …………………………………………………………………………………… 204

2.3. Kurumların İdare Meclisi Başkan ve Üyelerine Verilen Kar Payları ……………………………………………….. 205

2.4. Kurumlar Vergisi Kanunu Uyarınca Yıllık veya Özel Beyanname Veren Dar Mükellef Kurumların

İndirim ve İstisnalar Düşülmeden Önceki Kurum Kazancından Hesaplanan Kurumlar Vergisi

Düşüldükten Sonraki Karı ………………………………………………………………………………………………….. 205

2.5. Tahvil ve Hazine Bonosu Faizleri ile Toplu Konut İdaresi, Kamu Ortaklığı İdaresi ve Özelleştirme

İdaresi’nce Çıkarılan Menkul Kıymetlerden Sağlanan Gelirler …………………………………………………….. 205

2.6. Her Nevi Alacak Faizleri ……………………………………………………………………………………………………. 206

2.7. Mevduat Faizleri ……………………………………………………………………………………………………………… 207

2.7.1. Yurt Dışındaki Bankalardan Elde Edilen Mevduat Faizleri …………………………………………………. 207

2.7.2. Kıyı Bankacılığı (Off Shore) Kapsamında Elde Edilen Mevduat Faizleri …………………………………. 207

2.8. Hisse Senetleri ve Tahvillerin Vadesi Gelmemiş Kuponlarının Satışından Elde Edilen Bedeller …………….. 208

2.9. İştirak Hisselerinin Kar Payının Devir ve Temliki ……………………………………………………………………… 208

2.10. Senetlerin İskonto Bedelleri ………………………………………………………………………………………………… 208

2.11. Faizsiz Olarak Kredi Verenlere Ödenen Kar Payları ile Kar ve Zarar Ortaklığı Belgesi Karşılığı

Ödenen Kar Payları ve Özel Finans Kurumlarınca Kar ve Zarara Katılma Hesabı Karşılığında

Ödenen Kar Payları ………………………………………………………………………………………………………….. 208

2.12. Repo ve Ters Repo İşlemleri Sonucu Elde Edilen Menfaatler ………………………………………………………. 209

2.13. Varlığa Dayalı Menkul Kıymet Gelirleri …………………………………………………………………………………. 209

2.14. Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıkları, Yardım Sandıkları ile Emeklilik ve Sigorta Şirketleri

Tarafından Katılımcılara Yapılan Ödemeler ……………………………………………………………………………. 209

3. KAR PAYLARININ BEYANI VE VERGiLENDİRİLMESİ …………………………………………………………………… 211

3.1. Tam Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kar Paylarında İstisna …………………………………………………….. 211

3.2. GVK’nın Geçici 62’nci Madde Düzenlemesi …………………………………………………………………………….. 211

İÇİNDEKİLER

XVI

3.3. Kurumların 31.12.1998 ve Daha Önceki Tarihlerde Sona Eren Hesap Dönemlerinde Elde Ettikleri

Kazançların Dağıtımı Sonucu Elde Edilen Kar Payları ………………………………………………………………… 211

3.4. Kurumların 01.01.1999 ile 31.12.2002 Tarihleri Arasında Sona Eren Hesap Dönemlerinde

Elde Ettikleri Kurumlar Vergisinden İstisna Edilmiş Kazançlarının Dağıtımı Sonucu

Elde Edilen Kar Payları ……………………………………………………………………………………………………….. 212

3.5. Kurumların GVK’nın Geçici 61’inci Maddesi Kapsamında Yatırım İndirimi İstisnasına

Tabi Tutulmuş Kazançlarının Dağıtımından Elde Edilen Kar Payları ………………………………………………. 213

3.6. Doğrudan veya İştirakleri Aracılığıyla GVK’nın Geçici 62’nci Maddesinin 1 Numaralı Fıkrasında

Belirtilen Nitelikte Kar Payı Elde Eden Kurumların Söz Konusu Kar Paylarını Dağıtmaları

Sonucu Gerçek Kişilerce Elde Edilen Kar Payları ………………………………………………………………………. 214

3.7. 4842 Sayılı Kanun ile Kar Paylarının Beyanı Konusunda Getirilmiş Olan Genel Sistem …………………….. 214

3.8. Dar Mükellef Kurumlardan Elde Edilen Kar Payları …………………………………………………………………… 215

3.9. Gerçek Kişilerce Kontrol Edilen Yabancı Kurum/İştirak Kazancı …………………………………………………… 215

3.9.1. Yabancı Kurum/İştirak Kontrol Oranının Tespiti ……………………………………………………………. 216

3.9.2. Kontrol Edilen Yabancı İştirak Kazancının Gelir Vergisine Tabi Tutulma Şartları …………………….. 216

3.9.3. Kontrol Edilen Yabancı İştirak Kazancının Vergilendirilmesi ……………………………………………….. 217

4. MENKUL SERMAYE İRADI SAYILMAYAN HALLER …………………………………………………………………….. 218

5. MENKUL SERMAYE İRATLARIYLA İLGİLİ DİĞER HUSUSLAR ………………………………………………………. 218

5.1. Elde Etme ………………………………………………………………………………………………………………………. 218

5.2. Yabancı Para Cinsinden Elde Edilen Faiz ve Temettüler ……………………………………………………………. 219

5.3. Safi İradın Saptanması ……………………………………………………………………………………………………… 219

6. İSTİSNALAR VE BEYANNAME VERİLMEYECEK HALLER …………………………………………………………….. 220

6.1. İndirim Oranı Uygulaması ………………………………………………………………………………………………….. 220

6.2. 5281 Sayılı Kanunla Geçerliliği 01.01.2006 Tarihinde Kalkan Geçici 55′inci Madde’nin Uygulaması ……. 221

6.3. Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıkları, Yardım Sandıkları ile Emeklilik ve Sigorta Şirketleri Tarafından

Sağlanan Menkul Sermaye İratları ………………………………………………………………………………………… 221

6.4. 26.07.2001-31.12.2005 Tarihleri Arasında İhraç Edilen Devlet Tahvilleri ve Hazine Bonoları

Faiz Gelirleri ……………………………………………………………………………………………………………………. 222

6.5. Eurobondlardan Elde Edilen Faiz Gelirlerinin Vergilendirilmesi …………………………………………………….. 222

6.6. Toplamı 1.090.-TL’yi Aşmayan, Tevkifata ve İstisna Uygulamasına Konu Olmayan Menkul

Sermaye İratları ………………………………………………………………………………………………………………. 222

7. MENKUL SERMAYE İRATLARINDAN KESiLEN VERGİLERiN MAHSUBU ………………………………………… 223

8. MENKUL SERMAYE İRATLARININ BEYANI VE YILLIK BEYANNAMEDE TOPLANMASI ……………………. 223

8.1. Tam Mükellefiyette …………………………………………………………………………………………………………… 223

8.2. Dar Mükellefiyette …………………………………………………………………………………………………………….. 224

8.3. Menkul Sermaye İratlarının Beyanına İlişkin Örnekler ………………………………………………………………… 224

SEKİZİNCİ BÖLÜM

DİĞER KAZANÇ VE İRATLAR

1. DEĞER ARTIŞI KAZANÇLARI ………………………………………………………………………………………………….. 231

1.1. Menkul Kıymetlerin ve Diğer Sermaye Piyasası Araçlarının Elden Çıkarılmasından Sağlanan

Kazançlar ……………………………………………………………………………………………………………………….. 231

1.1.1. Hisse Senetleri ve Diğer Menkul Kıymetlerin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar …………….. 232

1.1.1.1. Hisse Senetlerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar ………………………………….. 232

1.1.1.2. Diğer Menkul Kıymetlerin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar …………………………. 234

1.1.2. GVK’nın 70/5’inci Maddesinde Sayılan Hakların Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar

(GVK Mükerrer Mad. 80/2) ……………………………………………………………………………………….. 235

İÇİNDEKİLER

XVII

1.1.3. Telif Haklarının ve İhtira Beratlarının Müellifleri, Mucitleri ve Bunların Kanuni Mirasçıları

Dışında Kalan Kimseler Tarafından Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar

(GVK Mükerrer md. 80/3) ………………………………………………………………………………………. 236

1.1.4. Ortaklık Haklarının veya Hisselerinin Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar

(GVK Mükerrer md. 80/4) ………………………………………………………………………………………. 236

1.1.5. Faaliyeti Durdurulan Bir İşletmenin Kısmen veya Tamamen Elden Çıkarılmasından Doğan

Kazançlar (GVK Mükerrer md. 80/5) …………………………………………………………………………. 236

1.1.5.1. Ticari Kazanç Sayılan Haller ………………………………………………………………………….. 237

1.1.6. GVK’nın 70’inci Maddesinin 1, 2, 4 ve 7 Numaralı Bentlerinde Yazılı Mal ve Hakların

Elden Çıkarılmasından Doğan Kazançlar (GVK Mükerrer md. 80/6) …………………………………… 237

1.1.6.1. Elden Çıkarılması Bent Kapsamına Giren Mal ve Haklar ………………………………………. 237

1.1.6.2. GVK’nın Mükerrer 80/6′ıncı Maddesinde Belirtilen Mal ve Hakların İktisap Şekli ……… 237

1.1.6.3. Mal ve Hakların Elden Çıkarılma Süresi …………………………………………………………….. 238

1.1.6.4. Kooperatiflerin Tahsis Ettikleri Gayrimenkullerin İktisap Tarihi ……………………………….. 238

1.1.6.5. Arsa Karşılığı İnşaat Sözleşmelerinin Durumu ……………………………………………………. 238

1.2. Değer Artışı Kazancının Tespiti ……………………………………………………………………………………………. 239

1.2.1. Hisse Senedi ve Diğer Menkul Kıymetlerde Kazancın Tespiti …………………………………………….. 240

1.2.1.1. Hisse Senedi ve Diğer Menkul Kıymetlerin İktisap Bedeli …………………………………….. 240

1.2.1.2. Birden Fazla Alım Satım Olması Halinde Kazancın Tespiti ……………………………………. 240

1.2.1.3. Rüçhan Haklarının Elden Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlar ……………………………… 241

1.2.1.4. Zarar Mahsubu ………………………………………………………………………………………….. 241

1.2.1.5. Yabancı Kaynak Kullanılarak İktisap Edilen Hisse Senetlerinin Elden

Çıkarılmasından Sağlanan Kazançlar ……………………………………………………………….. 241

1.3. Değer Artışı Kazançlarını Enflasyondan Arındırma Yöntemleri ……………………………………………………. 243

1.3.1. Endeksleme Uygulaması …………………………………………………………………………………………… 243

1.3.2. Kur Farkından Arındırma Uygulaması ………………………………………………………………………… 244

1.4. Değer Artışı Kazançlarında İstisna ……………………………………………………………………………………….. 245

1.5. Vergilendirilmeyecek Değer Artışı Kazançları ………………………………………………………………………….. 245

1.5.1. Ferdi İşletme Sahibinin Ölümü Halinde Kanuni Mirasçılarca İşletmenin

Devralınması ve Faaliyetine Devam Etmesi ……………………………………………………………………. 245

1.5.2. Bilanço Esasına Göre Kazancını Tespit Eden Ferdi Bir işletmenin Sermaye Şirketine

Devrolunması …………………………………………………………………………………………………………. 246

1.5.3. Kollektif ve Adi Komandit Şirketlerin Sermaye Şirketine Dönüşmesi …………………………………… 246

1.6. Değer Artış Kazançlarının Beyanı ile İlgili Örnekler …………………………………………………………………… 247

2. ARIZİ KAZANÇLAR ………………………………………………………………………………………………………………. 247

2.1. Arızi Olarak Ticari Muamelelerin İcrasından veya Bu Nitelikte Muamelelere Tavassuttan

Elde Edilen Kazançlar ……………………………………………………………………………………………………….. 248

2.2. Ticari veya Zirai Bir İşletmenin Faaliyetiyle Serbest Meslek Faaliyetinin Durdurulması veya

Terk Edilmesi, Henüz Başlanmamış Olan Böyle Bir Faaliyete Hiç Girişilmemesi, İhale, Artırma ve

Eksiltmelere İştirak Edilmemesi Karşılığında Elde Edilen Hasılat

(GVK Mad. 82/2) …………………………………………………………………………………………………………….. 248

2.3. Gayrimenkullerin Tahliyesi veya Kiracılık Hakkının Devri Karşılığında Alınan Tazminatlar ile

Peştemallıklar (GVK Mad. 82/3) …………………………………………………………………………………………… 249

2.4. Arızi Olarak Yapılan Serbest Meslek Faaliyetleri Dolayısıyla Tahsil Edilen Hasılat

(GVK md. 82/4) ………………………………………………………………………………………………………………. 250

2.5. Gerçek Usulde Vergiye Tabi Mükelleflerin Terkettikleri İşleriyle İlgili Olarak Sonradan Elde Ettikleri

Kazançlar (GVK md. 82/5) ………………………………………………………………………………………………… 251

2.6. Dar Mükellefiyete Tabi Olanların Türkiye ile Yabancı Ülkeler Arasında Arızi Olarak Yaptıkları Ulaştırma

İşlerinden Elde Ettikleri Kazançlar (GVK md. 82/6) …………………………………………………………………… 251

2.7. Arızi Kazançlarda İstisna ……………………………………………………………………………………………………… 252

3. DİĞER KAZANÇ VE İRATLARIN BEYANI…………………………………………………………………………………….. 252

İÇİNDEKİLER

XVIII

3.1. Tam Mükellefiyette Diğer Kazanç ve İratların Beyanı ………………………………………………………………… 252

3.1.1. Beyanname Verilmeyecek Haller …………………………………………………………………………………. 253

3.1.2. Yıllık Beyanname ile Beyan Edilecek Diğer Kazanç ve İratlar …………………………………………….. 253

3.2. Dar Mükellefiyette …………………………………………………………………………………………………………….. 253

DOKUZUNCU BÖLÜM

GELİR UNSURLARININ TOPLANMASI VE

YILLIK BEYANNAME İLE BEYANI

1. GELİRİN TOPLANMASI …………………………………………………………………………………………………………. 259

1.1. Yurt İçinde ve Yurt Dışında Elde Edilen Gelir Unsurlarının Toplanması ……………………………………….. 259

1.1.1. Yurt İçinde Elde Edilen Gelir Unsurları ……………………………………………………………………… 259

1.1.2. Yurt Dışında Elde Edilen Gelir Unsurları …………………………………………………………………… 260

1.2. Gelirin Toplanmayacağı Haller …………………………………………………………………………………………… 260

1.2.1. Tam Mükellefiyette ………………………………………………………………………………………………. 261

1.2.2. Dar Mükellefiyette ……………………………………………………………………………………………….. 261

2. ZARAR MAHSUBU ………………………………………………………………………………………………………………… 261

2.1. Mahsup Edilebilecek Zararlar …………………………………………………………………………………………….. 261

2.2. Mahsup Edilemeyecek Zararlar ………………………………………………………………………………………….. 262

2.2.1. Diğer Kazanç ve İratlardan Doğan Zararların Mahsubu ………………………………………………… 262

2.2.2. Sermayede Meydana Gelen Eksilmelerden Kaynaklanan Zararların Mahsubu …………………….. 262

2.2.2.1. Gayrimenkul ve Menkul Sermaye İratlarında Zararların Mahsubu …………………………. 262

2.2.2.2. Faaliyeti Sonra Eren Ticari veya Zirai İşletmelerde Zarar Mahsubu ……………………….. 262

2.2.2.3. Kollektif ve Komandit Şirketlerin Tasfiye Döneminde Doğan Zararların

Mahsubu ………………………………………………………………………………………………… 263

2.2.2.4. Komanditer Ortakta Zarar Mahsubu …………………………………………………………….. 263

2.3. Zarar Mahsubunda Sıra ……………………………………………………………………………………………………. 263

2.4. Yurt Dışı Faaliyetlerden Doğan Zararların Mahsubu ………………………………………………………………… 263

2.5. Zarar Devri Halinde, Zararlı Yılla İlgili Defter ve Belgelerin Muhafaza ve İbraz Zamanaşımı ………………. 264

3. GELİRDEN YAPILACAK İNDİRİMLER ………………………………………………………………………………………… 264

3.1. Sigorta Primleri ve Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı Payları …………………………………………. 265

3.1.1. Şahıs Sigorta Primlerindeki İndirim Esasları ………………………………………………………………… 265

3.1.2. Bireysel Emeklilik Sistemine Ödenen Katkı Payları ………………………………………………………. 266

3.1.3. Bireysel Emeklilik Katkı Payı ile Şahıs Sigorta Primini Beraber Ödeyenlerde İndirim ……………. 267

3.1.4. 5510 Sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu Kapsamında

Ödenen Primler ………………………………………………………………………………………………….. 267

3.2 Eğitim ve Sağlık Harcamaları İndirimi ……………………………………………………………………………………. 268

3.3. Sakatlık İndirimi ………………………………………………………………………………………………………………. 268

3.3.1. Hizmet Erbabı Açısından Sakatlık İndirimi Uygulama Esasları ………………………………………….. 269

3.3.2. Basit Usulde Vergilendirilen Özürlü Mükellefler, Özürlü Serbest Meslek Erbabı ile Bakmakla

Yükümlü Olduğu Özürlü Kişi Bulunan Serbest Meslek Erbabında Uygulama ………………………… 269

3.4. Bağış ve Yardım İndirimi …………………………………………………………………………………………………… 270

3.4.1. Genel ve Özel Bütçeli Kamu İdareleri, İl Özel İdareleri, Belediyeler, Köyler, Kamu Yararına

Çalışan Dernekler ve Bakanlar Kurulunca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflara Yapılan

Bağış ve Yardımlar ……………………………………………………………………………………………….. 270

3.4.1.1 Bağış ve Yardımın Yapılacağı Kişiler ………………………………………………………………. 270

3.4.1.2 Bağış ve Yardım Makbuz Karşılığında Yapılmalıdır ……………………………………………… 270

3.4.1.3 Bağış ve Yardım İndiriminde Tutar Sınırlaması ………………………………………………….. 271

3.4.2. Eğitim ve Sağlık Tesisleri İnşası Dolayısıyla Yapılan Harcamalar İle Mevcut

Tesislerin Faaliyetlerini Devam Ettirebilmeleri İçin Yapılan Bağış ve Yardımlar …………………….. 271

3.4.3. Gıda Bankacılığı Faaliyetinde Bulunan Dernek ve Vakıflara Yapılan Gıda,

İÇİNDEKİLER

XIX

Temizlik, Giyecek ve Yakacak Maddeleri Bağışı ………………………………………………………….. 272

3.4.3.1 Bağışın Yapılacağı Dernek veya Vakıflar …………………………………………………………. 272

3.4.3.2 Bağışa Konu Olacak Mallar ve Bağışın Niteliği ………………………………………………… 272

3.4.3.3 Bağışı Yapanlar ve Alanlarca Düzenlenecek Belge ……………………………………………. 272

3.4.3.4.Kayıt Düzeni ve Beyannamelerde Gösterim ……………………………………………………… 272

3.4.4. Sanat ve Kültür Faaliyetlerine İlişkin Bağış ve Yardımlar ………………………………………………… 273

3.4.5. Sponsorluk Harcamaları ………………………………………………………………………………………… 273

3.4.6. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’na Yapılan Bağış ve Yardımlar ………………………. 273

3.4.7. Bakanlar Kurulu’nca Yardım Kararı Alınan Doğal Afetler Dolayısıyla Yapılan Bağışlar ………….. 274

3.4.8. Bağış ve Yardımın Nakden Yapılmaması Halinde İndirilecek Tutarın Tespiti ………………………. 274

3.4.9. Zararlı Hallerde Bağış ve Yardım İndirimi ………………………………………………………………….. 274

3.4.10. Bağış ve Yardımın İndirilebileceği Gelir Unsurları …………………………………………………………. 274

3.4.11. Ortaklıklarda Bağış ve Yardım İndirimi ……………………………………………………………………… 274

3.4.12. Özel Kanunlarda Yer Alan Bağış ve Yardım İndirimine İlişkin Düzenlemeler ………………………. 275

3.4.12.1. Afetlerden Zarar Görenlere Yapılacak Bağış ve Yardımlar ………………………………. 275

3.4.12.2. 222 Sayılı İlköğretim ve Eğitim Kanunu’na Göre Yapılan Bağış ve Yardımlar ……… 276

3.4.12.3. 2547 Sayılı Yüksek Öğretim Kanunu Uyarınca Yapılan Bağış ve Yardımlar ………. 276

3.4.12.4. 278 Sayılı Türkiye Bilimsel ve Teknik Araştırma Kurumu Kurulması

Hakkında Kanun Uyarınca Yapılan Bağış ve Yardımlar ………………………………….. 276

3.4.12.5. 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu’na Göre Yapılan

Bağış ve Yardımlar ………………………………………………………………………………… 277

3.4.12.6. 2876 Sayılı Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Kanunu’na Göre Yapılan

Bağış ve Yardımlar ……………………………………………………………………………….. 277

3.4.12.7. 2955 Sayılı Gülhane Askeri Tıp Akademisi Kanunu’na Göre Yapılan Bağışlar …….. 277

3.4.12.8. 4122 Sayılı Kanun Uyarınca Yapılan Bağışlar ……………………………………………….. 277

3.4.12.9. 3294 Sayılı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu Uyarınca

Yapılan Bağışlar …………………………………………………………………………………… 277

3.4.12.10.Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı Kanunu’na Göre Yapılan Bağış ve

Yardımlar …………………………………………………………………………………………….. 277

3.4.12.11. Gazete, Dergi veya Diğer Kuruluşlarca Düzenlenen Kampanyalara Yapılan

Bağış ve Yardımlar …………………………………………………………………………………. 277

3.5. Araştırma Geliştirme Harcamaları İndirimi ……………………………………………………………………………… 278

4. MATRAHTAN VE GELİR UNSURLARINDAN İNDİRİLEMEYECEK GİDERLER…………………………………….. 278

5. VERGİLENDİRME DÖNEMİ ………………………………………………………………………………………………………. 278

5.1. Mükellefiyetin Takvim Yılının Bir Bölümünü Kapsaması …………………………………………………………….. 278

5.2. Özel Hesap Dönemi ………………………………………………………………………………………………………….. 278

6. VERGİNİN HESAPLANMASI …………………………………………………………………………………………………….. 279

7. GELİR VERGİSİ TARİFESİ …………………………………………………………………………………………………………. 279

8. BEYANNAMENİN VERİLMESİ …………………………………………………………………………………………………… 279

8.1. Normal Süre ……………………………………………………………………………………………………………………. 279

8.2. Özel Haller ……………………………………………………………………………………………………………………… 280

8.3. Zor Durum-Mücbir Sebep ……………………………………………………………………………………………………. 280

9. YILLIK BEYANNAMENİN VERİLECEĞİ VERGİ DAİRESİ …………………………………………………………………. 280

9.1. Tam Mükellefiyette …………………………………………………………………………………………………………… 280

9.2. Dar Mükellefiyette ……………………………………………………………………………………………………………… 280

9.3. Beyannamelerin Elektronik Ortamda Hazırlanması ve Gönderilmesi …………………………………………….. 281

10. TARH MUAMELESİ ………………………………………………………………………………………………………………… 281

10.1. Tarh Yeri ………………………………………………………………………………………………………………………. 281

10.2. Tarhiyatın Muhatabı …………………………………………………………………………………………………………. 281

10.3. Vergilendirme Dönemi …………………………………………………………………………………………………….. 281

10.4. Tarh Zamanı ………………………………………………………………………………………………………………….. 282

11. VERGİNİN ÖDENMESİ ……………………………………………………………………………………………………………… 282

İÇİNDEKİLER

XX

11.1. Yıllık Beyana Tabi Gelirler Üzerinden Tahakkuk Eden Vergilerde Ödeme …………………………………….. 282

11.2. Zirai Kazançlarda Özel Ödeme Zamanı ……………………………………………………………………………….. 282

12. ÖDEME ŞEKİLLERİ …………………………………………………………………………………………………………………. 282

12.1. Vergi Dairesine Ödeme …………………………………………………………………………………………………… 282

12.2. Diğer Ödeme Şekilleri …………………………………………………………………………………………………….. 282

13. GELİR VERGİSİNDEN YAPILACAK MAHSUPLAR ……………………………………………………………………….. 283

13.1. Yurt İçinde Ödenen Vergilerin Mahsubu ………………………………………………………………………………. 283

13.1.1. Kesinti Yoluyla Ödenmiş Olan Vergilerin Mahsubu ………………………………………………………… 283

13.1.2. Kollektif ve Komandit Şirketlerde Kesilen Vergilerin Mahsubu ………………………………………….. 283

13.1.3. Geçici Verginin Mahsubu ………………………………………………………………………………………….. 284

13.1.4. Diğer Ücret Üzerinden Kesilen Verginin Mahsubu ………………………………………………………… 284

13.2. Yabancı Memleketlerde Ödenen Vergilerin Mahsubu ………………………………………………………………. 284

14. GELİR VERGiSİNDE NAKDEN VEYA MAHSUBEN İADE ………………………………………………………………… 286

14.1. Genel Esaslar …………………………………………………………………………………………………………………. 286

14.2. Kesinti Yoluyla Ödenmiş Vergilerin Diğer Vergi Borçlarına Mahsuben veya Nakden İadesi ………………. 286

14.2.1. Mahsup Yoluyla İade ……………………………………………………………………………………………… 286

14.2.2. Nakden İade ………………………………………………………………………………………………………… 286

14.3. Yıllık Beyanname Üzerinden Hesaplanan Vergiden Mahsup Edilecek Geçici Vergi

Tutarı ile Mahsuplar Sonunda Kalan Geçici Vergi Tutarının İadesi ………………………………………………. 287

14.4. Mahsuben İadelerde Mahsup İşleminin Yapılacağı Tarih …………………………………………………………… 288

14.5. İade ile İlgili Diğer Hususlar ……………………………………………………………………………………………. 288

14.5.1. İade Talebinin Gerçeğe Aykırı Belgelere Dayanması …………………………………………………… 288

14.5.2. Tevkif Yoluyla Kesilen Verginin Vergi Sorumlusunca Tahakkuk Ettirilmemesi veya

Ödenmemesi ………………………………………………………………………………………………………. 288

14.5.3. Adına Vergi Kesintisi Yapılan ile Gelir Sahibinin Farklı Gerçek veya Tüzel Kişi Olması ………. 288

14.5.4. Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumluluğu …………………………………………………………………….. 289

15. YILLIK BEYANNAMENİN DOLDURULMASINA İLİŞKİN ÖRNEKLER ………………………………………………… 289

ONUNCU BÖLÜM

GELİR UNSURLARININ TOPLANMASI VE BEYANINA İLİŞKİN ÖRNEKLER

GELİR UNSURLARININ TOPLANMASI VE BEYANINA İLİŞKİN ÖRNEKLER ………………………………………… 299

ONBİRİNCİ BÖLÜM

MUHTASAR BEYANNAME

1. VERGİ KESİNTİSİNİN NİTELİĞİ ………………………………………………………………………………………… 345

1.1. Genel Olarak ………………………………………………………………………………………………………… 345

2. VERGİ KESİNTİSİNDE UYULMASI GEREKEN iLKELER ……………………………………………………………… 346

2.1. Vergi Kesintisi Yapmak Zorunda Olanlar ………………………………………………………………………… 346

2.2. Vergi Tevkifatına Tabi Kazanç ve İratlar …………………………………………………………………………. 347

2.2.1. Mükellefin Gelir veya Kurumlar Vergisi Mükellefi Olup Olmadığına Bakılarak

YapılacakVergi Tevkifatları ………………………………………………………………………………. 348

2.2.2. Sadece Gelir Vergisi Mükelleflerinden Yapılacak Vergi Tevkifatı ……………………………………… 349

2.3. Vergi Kesintisi Oranları …………………………………………………………………………………………….. 349

2.3.1. Genel Oran …………………………………………………………………………………………………. 349

2.3.2. Bakanlar Kurulu’nun Oran Belirleme Yetkisi ……………………………………………………………. 349

3. KAZANÇ VE İRATLARDA VERGİ KESİNTİSİ ……………………………………………………………………….. 350

3.1. Kazançlarda Vergi Kesintisi ………………………………………………………………………………………… 350

3.1.1. Serbest Meslek Kazançlarında Vergi Kesintisi …………………………………………………………… 350

3.1.2. Ticari Kazançlarda Vergi Kesintisi ………………………………………………………………………… 351

İÇİNDEKİLER

XXI

3.1.2.1. Yıllara Sari İnşaat ve Onarma İşlerinde Vergi Kesintisi ……………………………………… 351

3.1.2.2. Milli Piyango ve Benzeri Nitelikteki Bilet Bedellerinde Vergi Kesintisi …………………….. 351

3.1.2.3. 4077 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’a Göre Gerçek ve Tüzel

Kişilerin Mallarını İş Akdi ile Bağlı Olmaksızın Satanlara Yapılan Ödemeler ……………… 351

3.1.2.4. PTT Acentelerine Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi ……………………………..……… 351

3.1.2.5. Esnaf Muaflığından Yararlananlara Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi …………………. 352

3.1.3. Zirai Kazançlarda Vergi Kesintisi …………………………………………………………………………. 352

3.2. Ücretlerde Vergi Kesintisi ………………………………………………………………………………………….. 353

3.3. Gayrimenkul Sermaye İratlarında Vergi Kesintisi ………………………………………………………………… 357

3.4. Menkul Sermaye İratlarında Vergi Kesintisi ……………………………………………………………………… 358

3.4.1. Faiz Ödemelerinde Vergi Kesintisi ……………………………………………………………………….. 358

3.4.1.1. Menkul Kıymetler Dolayısıyla Yapılan Faiz Ödemelerinde Vergi Kesintisi ………………… 358

3.4.1.2. Mevduat Faizlerinde Vergi Kesintisi …………………………………………………………… 359

3.4.1.3. Mevduat Faizi Niteliğindeki Kar Paylarında Vergi Kesintisi …………………………………. 359

3.4.2. GVK’nın 94/6-a Maddesi Uyarınca Yapılacak Tevkifat ………………………………………………… 360

3.4.3. Kar Paylarında Vergi Kesintisi ……………………………………………………………………………. 360

3.4.4. Repo Gelirlerinde Vergi Kesintisi ………………………………………………………………………… 361

3.4.5. Tüzel Kişiliği Haiz Emekli Sandıkları, Yardım Sandıkları ile Emeklilik ve Sigorta

Şirketleri Tarafından Katılımcılara Yapılan Ödemelerde Vergi Kesintisi ……………………………… 361

3.4.6. Bankalara Ödenen Menkul Sermaye İratlarından Yapılacak Tevkifat …………………………………. 362

3.4.7. Vergi Cennetlerine Nakden ve Hesaben Yapılan ve Tahakkuk Ettirilen

Ödemeler Üzerinden Yapılacak Tevkifat ………………………………………………………………… 363

4. VERGİ KESENLERİN SORUMLULUĞU VE KESİNTİNİN BEYANI ……………………………………………….. 363

4.1. Vergi Kesenlerin Sorumluluğu …………………………………………………………………………………….. 363

4.2. Vergi Kesintisinin Beyanı ve Ödenmesi ………………………………………………………………………….. 363

5. MUHTASAR BEYANNAMENİN DOLDURULMASINA İLİŞKİN ÖRNEK …………………………………………. 364

ONİKİNCİ BÖLÜM

GVK’NIN GEÇİCİ 67’NCİ MADDESİNE İLİŞKİN UYGULAMA ESASLARI

1. GVK’nın Geçici 67′nci Madde Düzenlemesi ……………………………………………………………………………. 375

1.1. Verginin Konusu………………………………………………………………………………………………………. 375

1.1.1. Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Aracı Tanımı ……………………………………….……… 375

1.1.2. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının 01.01.2006 Tarihi ……………………..……

İtibariyle İhraç Edilmiş veya İktisap Edilmiş Olması …………………………………………………….. 378

1.1.3. Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Aracı Üzerinden Elde Edilen Gelirin

Banka veya Aracı Kurum Vasıtasıyla Elde Edilmesi …………………………………………………….. 379

1.1.4. GVK’nın 75/5′inci Maddesi Kapsamındaki Gelirin Banka veya Aracı Kurum Vasıtası

Olmaksızın Elde Edilmesi ………………………………………………………………………………….. 380

1.1.5. Menkul Kıymet Kuponlarının Vadesinden Önce Elden Çıkarılması ……………………………………. 381

1.1.6. Teminattaki Menkul Kıymetlerin Nakde Çevrilmesi Hali ……………………………………………….. 381

1.1.7. Mevduat Faizi, Kar Payı ve Repo Kazançları ……………………………………………………………. 381

1.1.7.1. Bankaların Diğer Bankalardaki Mevduatlarının Durumu ……………………………………. 381

1.1.7.2. Aracı Kurumların Borsa Para Piyasasındaki Mevduatlarının Durumu ……………………… 381

1.1.8. İstisnalar ve Verginin Konusuna Girmeyen Gelirler ……………………………………………………. 381

1.2. Vergiyi Doğuran Olay ……………………………………………………………………………………………… 382

1.2.1. Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçları ile Gerçekleştirilen Hangi

İşlemler Vergiyi Doğuran Olayı Oluşturmaktadır ……………………………………………………….. 382

1.2.1.1. Alım Satım İşlemlerinde Tevkifat, İşlem Tarihinde Değil Takas Tarihi

İtibariyle Yapılacaktır …………………………………………………………………………… 382

İÇİNDEKİLER

XXII

1.2.1.2. Başka Kişi ve Kuruma Yapılan Virman İşlemleri Elden Çıkarma Addedilerek

Vergiyi Doğuran Olay Olarak Kabul Edilmiştir ………………………………………………. 383

1.2.1.3. GDR, ADR ve DR Şeklinde Depo Sertifikası Olarak Çıkarılan Kıymetlerde

Tevkifata İlişkin Vergiyi Doğuran Olay ……………………………………………………….. 383

1.2.2. Mevduat, Kar Payı ve Repo Kazançlarında Vergiyi Doğuran Olay ……………………………………. 385

1.3. Verginin Mükellefi ………………………………………………………………………………………………….. 385

1.3.1. Borsa ve Emeklilik Yatırım Fonu Hariç Tüm Mükellefler ……………………………………………….. 385

1.3.2. Sermaye Piyasası Kanununa Göre Kurulmayan Yatırım Fonlarının Namına

Portföy Yatırımı Gerçekleştirdiği Müşterileri …………………………………………………………….. 386

1.4. Verginin Sorumlusu ……………………………………………………………………………………………………………. 386

1.4.1. Banka, Aracı Kurumlar ve Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası …………………………………………. 386

1.4.1.1. Banka ve Aracı Kurumlar Tarafından Alınan Ancak Öncesinde Tevkifat

Yapılmayan Menkul Kıymetlerde Tevkifat …………………………………………………………. 387

1.4.2. Saklamacı Kuruluşlar ………………………………………………………………………………………………… 387

1.4.3 Takasbank’ın Tahsiline Aracılık Edilen Gelirlerdeki Sorumluluğu ………………………………………….. 388

1.4.4. GVK’nın 75/5′inci Maddesi Kapsamında Banka ve Aracı Kurum Vasıtası

Olmaksızın Yapılan Ödemelerde Ödemeyi Yapanların Sorumluluğu …………………………………….. 388

1.5. Banka, Aracı Kurum, Saklamacı Kurumlar ve Diğer Sorumluluk Yüklenen

Kurumlar Tarafından Yerine Getirilmesi Gereken Diğer Mükellefiyetler ………………………………………….. 389

1.5.1. Maliye Bakanlığı’na Yapılacak Bildirimler ………………………………………………………………………. 389

1.5.1.1. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının Başka Kişi veya

Kurum Hesabına Nakledilmesi ……………………………………………………………………….. 389

1.5.1.2. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının Sahibi Tarafından

Fiziken Teslim Alınması ……………………………………………………………………………….. 389

1.5.1.3 Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının Sahibi Tarafından

Fiziken Teslim Edilmesi ………………………………………………………………………………… 390

1.5.1.4. Bildirim İşlemlerinin Nasıl Yapılacağı ……………………………………………………………….. 390

1.5.2. Banka ve Aracı Kurumların Birbirlerine Yapacağı Bildirimler ……………………………………………… 390

1.6 Banka ve Aracı Kurumların Sorumluluğunun Sınırı ……………………………………………………………………. 391

1.7. Matrahın Tespiti ………………………………………………………………………………………………………………. 391

1.7.1. Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçları Üzerinden Elde Edilen

Gelirlerde Matrah ……………………………………………………………………………………………………. 391

1.7.1.1. Alım Satım İşlemlerinde Matrah ……………………………………………………………………… 391

1.7.1.2. Menkul Kıymet veya Diğer Sermaye Piyasası Aracının İtfası Halinde Matrah ……………… 402

1.7.1.3. Dönemsel Getirilerde Matrah …………………………………………………………………………. 402

1.7.1.4. Ödünç İşlemlerinde Matrah ……………………………………………………………………………. 402

1.7.2. Müşterek Hesap ve Aynı Mükellefin Birden Fazla Hesabı Olması Halinde Matrah ……………………. 403

1.7.3. Birden Fazla Banka veya Aracı Kurumla Çalışılması …………………………………………………………. 403

1.7.4. Mevduat Faizi, Kar Payı ve Repo Kazançlarında Matrah ……………………………………………………. 403

1.8. Vergilendirme Dönemi ……………………………………………………………………………………………………….. 403

1.8.1. Aylık Dönemler ………………………………………………………………………………………………………. 403

1.8.1.1. Geçici 67/2 ve 67/4′e Göre Elde Edilen Gelirler ……………………………………………….. 403

1.8.2. Üçer Aylık Dönemler ……………………………………………………………………………………………….. 404

1.8.2.1. Geçici 67/1 ve 67/3 Kapsamında Elde Edilen Gelirler ………………………………………… 404

1.9. Tevkifat Oranı …………………………………………………………………………………………………………………. 404

1.9.1. Düzenlemenin Amacına Uygun Olarak Tevkifat Kapsamına Alınan Tüm Kazanç

Türleri İçin Tevkifat Oranı ………………………………………………………………………………………….. 404

1.10. Tevkifata Tabi Tutulan Gelirlerin Beyan ve Mahsubu …………………………………………………………………. 404

1.10.1. Tevkif Suretiyle Geçici 67′nci Madde Kapsamında Vergilendirilen Gelirler

Nedeniyle Gerçek Kişiler ve Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Yıllık veya

Özel veya Münferit Beyanname Verilmeyecektir. (İhtiyari Yıllık Beyanname Hariç) ………………….. 404

İÇİNDEKİLER

XXIII

1.10.2. Gelirin Ticari Kazancın Bir Unsuru Olması Durumunda Gerçek Kişilerde ve

Tam Mükellef Kurumlarda Beyan ve Mahsup …………………………………………………………………. 404

1.10.2.1. Geçici 67′nci Maddenin 2 ve 3 No.lu Fıkralarında Elde Edilen Gelirlerin

Mahsubunda Sınır ………………………………………………………………………………………. 405

1.11. Yatırım Fon ve Ortaklıklarına İlişkin Tevkifatlar ………………………………………………………………………… 405

1.11.1. SPK’ ya Göre Kurulan Yatırım Fonları ve Ortaklıklarının Portföy

Yatırımlarından Doğan Kazançlarının Geç.67′nci Maddesinin 8 No.lu Fıkrası

Kapsamında Vergilendirilmesi …………………………………………………………………………………….. 405

1.11.1.1 Emeklilik Yatırım Fonları Tevkifat Kapsamı Dışında Bırakılmıştır …………………………….. 406

1.11.2. SPK’ ya Göre Kurulmuş Yatırım Fonu ve Ortaklıklarının 01.01.2006

Tarihinden Önce İktisap Etmiş Oldukları Menkul Kıymetlerden Elde Ettikleri

Kazançların Vergilendirilmesinde Uygulanacak Hükümler …………………………………………………… 406

1.12. SPK’ ya Göre Kurulmayan, Türkiye’de Mukim Olmayan Yatırım Fonlarının/

Ortaklıklarının ve Fon/Ortaklık Müşterilerinin Kazançlarının Vergilendirilmesi ………………………………….. 406

1.12.1. Yabancı Yatırım Fonları/Ortaklıkları ile Fonların/Ortaklıkların Müşterileri

Arasındaki İlişki İle Yabancı Yatırım Fonlarının ve Ortaklıklarının Alım

Satımını Yaptıkları Kıymetlerin Saklama Süreci ………………………………………………………………. 406

1.12.2. SPK’ya Göre Kurulmayan Dar Mükellef Yatırım Fon ve Ortaklıkları Geçici 67′nci

Madde ile Kurumlar Vergisi Mükellefi Olmaktan Çıkarıldığı İçin

Portföy Kazançları Oluşmayacak ve Bu Kazançlar Üzerinden Vergilendirme

Yapılmayacaktır ……………………………………………………………………………………………………… 407

1.12.3. SPK’ ya Göre Kurulmamış Dar Mükellef Yatırım Fonları ile Ortaklıklarının

Portföy Kazançlarının Vergilendirilmesinde Geçiş Döneminin Uygulama Şekli ………………………… 407

1.12.3.1. Yürürlükten Kalkan KVK’ nın 45, 47 ve 57 Seri No.lu GT’lerindeki Şartları

Sağlayan Dar Mükellef Yatırım Fon ve Ortaklıklarının Durumu ……………………………… 408

1.12.3.2. Yürürlükten Kaldırılan KVK’nın 45, 47 ve 57 Seri No.lu GT’lerindeki

Şartları Yerine Getirmeyen Dar Mükellef Yatırım Fon ve Ortaklıklarının

Durumu ……………………………………………………………………………………………………. 409

1.13. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları ………………………………………………………………………………. 409

1.13.1. DİBS’lerin İMKB’ye Kotasyonu ……………………………………………………………………………………. 410

1.13.2. ÇVÖA Hükümlerinden Faydalananların Gerçek Hak Sahibi (Beneficial Owner)

Olduklarının Tevsik Yükümlülüğü …………………………………………………………………………………. 410

1.13.3. Dar Mükellefler Türkiye’de Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası

Araçlarına Yatırım Yapabilmek İçin Vergi Kimlik Numarasına Sahip Olmalıdır ………………………… 410

1.13.4. Dar Mükelleflerin Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarındaki

Hükümlerden Yararlanma Koşulları ……………………………………………………………………………… 411

2. GEÇİCİ 67′NCİ MADDE KAPSAMINDA VERİLECEK İHTİYARİ BEYANNAME ……………………………………… 411

2.1. Genel Esaslar ……………………………………………………………………………………………………………………. 411

2.1.1. İhtiyari Yıllık Beyanname Farklı Aracı Kurum veya Banka Vasıtasıyla Kıymet

Alım Satımlarındaki Zararın Mahsubunu Gerçekleştirmek İçin Kullanılır …………………………………. 412

2.1.2. İhtiyari Yıllık Beyanname ile Beyan Edilen Gelire Uygulanacak Vergi Oranı …………………………… 412

2.1.3. Mahsup Edilemeyen Zararın Kalması Halinde Zararın Diğer Gelirlerden

İndirilmesi veya Ertesi Yıl Kazançlarından Mahsup Edilmesi Mümkün Değildir …………………………. 412

2.1.4. Beyannamenin Verilmesi ……………………………………………………………………………………………. 412

2.2. Aynı Tür Menkul Kıymet ve Diğer Sermaye Piyasası Araçlarının Sınıflandırması ………………………………… 413

2.3. İhtiyari Beyanda Bulunacak Mükellefler İçin Yıllık Gelir Vergisi Beyannamesi ……………………………………. 413

3. GEÇİCİ 67′NCİ MADDE SONRASINDA MENKUL KIYMET VE DİĞER SERMAYE

PİYASASI ARAÇLARININ VERGİLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN TABLO ………………………………………………….. 415

3.1. Tam Mükellef Gerçek Kişilerin Vergilendirilmesine İlişkin Açıklamalar ……………………………………………… 415

3.2. Dar Mükellef Gerçek Kişilerin Elde Ettikleri Gelirler İçin Açıklamalar ……………………………………………….. 418

İÇİNDEKİLER

XXIV

ONÜÇÜNCÜ BÖLÜM

MÜNFERİT BEYANNAME

1. MÜNFERİT BEYANNAMEYLE BEYAN OLUNACAK KAZANÇ VE İRATLAR ……………………………………….. 425

1.1. Münferit Beyanname Verecek Olanlar ……………………………………………………………………………………… 425

1.2. Münferit Beyanname ile Bildirilecek Kazanç ve İratlar İle Beyannamenin Verileceği Yerler …………………… 425

1.2.1. Gayrimenkulün Bulunduğu Yerin Vergi Dairesine Verilen Beyanname İle

Bildirilen Kazançlar ……………………………………………………………………………………………………. 425

1.2.2. Türkiye’de Elden Çıkarıldıkları Yerin Vergi Dairesine Verilen Beyanname İle

Bildirilen Kazançlar ……………………………………………………………………………………………………. 426

1.2.3. İşletmenin Bulunduğu Yerin Vergi Dairesine Verilen Beyanname ile Bildirilen

Kazançlar ……………………………………………………………………………………………………………….. 427

1.2.4. Faaliyetin Yapıldığı Yer ya da Yolcu veya Yükün Taşıta Alındığı Yerin Vergi

Dairesine Verilen Beyanname ile Bildirilen Kazançlar ………………………………………………………… 427

1.2.5. Ödemenin Türkiye’de Yapıldığı Yerin Vergi Dairesine Verilen Beyanname ile

Bildirilen Kazançlar ……………………………………………………………………………………………………. 427

1.2.6. Diğer Haller …………………………………………………………………………………………………………….. 428

2. MÜNFERİT BEYANNAMENİN VERİLMESİ …………………………………………………………………………………….. 428

2.1. Beyannamenin İçeriği ………………………………………………………………………………………………………….. 428

2.2. Beyanname Verme Süresi …………………………………………………………………………………………………….. 428

2.3. Verginin Ödenmesi ……………………………………………………………………………………………………………… 428

3. MÜNFERİT BEYANNAMENİN DOLDURULMASINA İLİŞKİN ÖRNEK …………………………………………………. 428

ONDÖRDÜNCÜ BÖLÜM

GEÇİCİ VERGİ

1. GENEL AÇIKLAMA …………………………………………………………………………………………………………………. 433

2. GEÇİCİ VERGİNİN ESASLARI …………………………………………………………………………………………………….. 433

2.1. Geçici Vergi Ödemek Zorunda Olanlar ……………………………………………………………………………………… 433

2.2. Dar Mükelleflerin Geçici Vergi Karşısındaki Durumu ……………………………………………………………………. 433

2.3. Geçici Vergi Ödemeyecek Olanlar ………………………………………………………………………………………….. 434

2.4. Geçici Vergi Dönemleri ………………………………………………………………………………………………………… 434

2.4.1. Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar ……………………………………………………………………………….. 434

2.4.2. Kendilerine Özel Hesap Dönemi Tayin Edilenler ………………………………………………………………. 435

2.4.3. İşe Başlama, İşi Bırakma veya Hesap Döneminin Değişmesi ……………………………………………….. 435

2.5. Geçici Vergiye Esas Kazancın Tespiti ………………………………………………………………………………………. 435

2.5.1. Hazır Değerler ………………………………………………………………………………………………………….. 435

2.5.2. Menkul Kıymetler ……………………………………………………………………………………………………… 436

2.5.3. Alacaklar ………………………………………………………………………………………………………………… 436

2.5.3.1. Şüpheli Alacak Karşılığı Ayrılması …………………………………………………………………….. 436

2.5.3.2. Değersiz Alacaklar ………………………………………………………………………………………… 437

2.5.3.3. Reeskont Uygulaması …………………………………………………………………………………….. 437

2.5.4. Stoklar …………………………………………………………………………………………………………………… 437

2.5.5. Borçlar ………………………………………………………………………………………………………………….. 437

2.5.6. Aktif ve Pasif Geçici Hesap Kıymetleri ……………………………………………………………………………. 438

2.5.7. Amortisman Uygulaması …………………………………………………………………………………………….. 438

2.6. Geçici Vergi Uygulamasında Özellik Gösteren Durumlar ………………………………………………………………. 438

2.6.1. İndirim ve İstisnaların Dikkate Alınması …………………………………………………………………………… 438

2.6.2. Geçmiş Yıl Zararları …………………………………………………………………………………………………… 438

2.6.3. Yatırım İndirimi Uygulaması ………………………………………………………………………………………… 438

2.6.4. Bağış, Yardım ve Sigorta Primi İndirimi ………………………………………………………………………….. 440

İÇİNDEKİLER

XXV

2.6.5. Gayri Maddi Hak Bedeli ve Ciro Primi Gibi Ödemeler ……………………………………………………….. 440

2.6.6. Yenileme Fonu Uygulaması …………………………………………………………………………………………. 440

2.6.7. Dar Mükellefiyete Tabi Olanların Ulaştırma İşlerinde Matrah ……………………………………………….. 440

2.6.8. Yeni İşe Başlayan Mükellefler ………………………………………………………………………………………. 440

2.6.9. İşi Bırakan Mükellefler ……………………………………………………………………………………………….. 440

3. GEÇİCİ VERGİNİN HESAPLANMASI, BEYANI VE ÖDENMESİ …………………………………………………………. 441

3.1. Geçici Verginin Hesaplanması ……………………………………………………………………………………………….. 441

3.2. Geçici Verginin Beyanı …………………………………………………………………………………………………………. 441

3.3. Geçici Verginin Ödenmesi …………………………………………………………………………………………………….. 441

3.4. Geçici Verginin Hesaplanmasıyla İlgili Örnekler …………………………………………………………………………. 442

4. GEÇİCİ VERGİNİN MAHSUP VE İADESİ ……………………………………………………………………………………….. 446

5. RE’SEN VEYA İKMALEN TARHİYAT VE CEZA UYGULAMASI …………………………………………………………. 446

6. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİRLERİN SORUMLULUĞU …………………………………………………………………………. 448

İKİNCİ KİTAP

KURUMLAR VERGİSİ

BİRİNCİ BÖLÜM

KURUMLAR VERGİSİNDE KONU VE MÜKELLEFLER

1. KURUMLAR VERGİSİNİN KONUSU ……………………………………………………………………………………………. 451

2. KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ ………………………………………………………………………………………… 451

2.1. Sermaye Şirketleri ……………………………………………………………………………………………………………… 451

2.1.1. Anonim Şirketler ………………………………………………………………………………………………………. 451

2.1.2. Sermayesi Paylara Bölünmüş (Eshamlı) Komandit Şirketler ………………………………………………….. 452

2.1.3. Limited Şirketler ……………………………………………………………………………………………………….. 453

2.1.4. Sermaye Piyasası Kurulunun Düzenleme ve Denetimine Tabi Fonlar ……………………………………… 453

2.1.5. Katılım Bankaları ………………………………………………………………………………………………………. 454

2.1.6. Yabancı Şirketlerle İlgili Özel Kanunlar …………………………………………………………………………… 454

2.1.6.1. 2021 Sayılı Kanuna Tabi Şirketler ……………………………………………………………………. 455

2.1.6.2. Yabancı Banka Şubeleri …………………………………………………………………………………. 455

2.2. Kooperatifler …………………………………………………………………………………………………………………….. 455

2.3. İktisadi Kamu Kuruluşları ………………………………………………………………………………………………………. 456

2.3.1. Nitelikleri ………………………………………………………………………………………………………………. 456

2.3.2. Vergiye Tabi Olma Şartları …………………………………………………………………………………………. 456

2.3.2.1. Bağlılık ………………………………………………………………………………………………………. 456

2.3.2.2. İşletme Nev’i ……………………………………………………………………………………………….. 456

2.3.2.3. Devamlılık ………………………………………………………………………………………………….. 456

2.3.2.4. Sermaye Şirketi ya da Kooperatif Olmama …………………………………………………………. 456

2.3.3. Kurumlar Vergisi Uygulamasında İktisadi Devlet Teşekkülü ve

Kamu İktisadi Teşebbüslerinin Durumu …………………………………………………………………………… 457

2.4. Dernek ve Vakıflara Ait İktisadi İşletmeler ………………………………………………………………………………… 457

2.4.1. Nitelikleri ……………………………………………………………………………………………………………….. 457

2.4.2. Vergiye Tabi Olma Şartları ………………………………………………………………………………………….. 458

2.4.3. Yabancı Dernek ve Vakıflara Ait İşletmeler ……………………………………………………………………… 461

2.5. İş Ortaklıkları …………………………………………………………………………………………………………………… 461

2.5.1. Tanımı ………………………………………………………………………………………………………………….. 461

2.5.2. Unsurları ……………………………………………………………………………………………………………….. 461

2.5.3. İşin Bitiminde Ortaya Çıkan Zararların Durumu ………………………………………………………………… 462

İÇİNDEKİLER

XXVI

2.6. Döner Sermayeli İşletmeler …………………………………………………………………………………………………… 463

3. KURUMLAR VERGİSİNDE MÜKELLEFİYET ………………………………………………………………………………….. 463

3.1. Tam Mükellefiyet ………………………………………………………………………………………………………………. 463

3.1.1. Tanımı ………………………………………………………………………………………………………………….. 463

3.1.2. Kanuni Merkez ………………………………………………………………………………………………………… 463

3.1.3. İş Merkezi ……………………………………………………………………………………………………………… 464

3.2. Dar Mükellefiyet ……………………………………………………………………………………………………………….. 464

3.2.1. Tanımı ………………………………………………………………………………………………………………….. 464

3.2.2. Dar Mükellefiyette Konu ……………………………………………………………………………………………. 464

3.2.2.1. Türkiye’de Elde Edilen Ticari Kazançlar ……………………………………………………………… 464

3.2.2.2. Türkiye’de Elde Edilen Zirai Kazançlar ………………………………………………………………. 466

3.2.2.3. Türkiye’ye Elde Edilen Serbest Meslek Kazançları ………………………………………………… 466

3.2.2.4. Taşınır ve Taşınmazlar ile Hakların Türkiye’de Kiralanmasından

Elde Edilen İratlar ……………………………………………………………………………………….. 466

3.2.2.5. Türkiye’de Elde Edilen Menkul Sermaye İratları …………………………………………………… 467

3.2.2.6. Türkiye’de Elde Edilen Diğer Kazanç ve İratlar …………………………………………………….. 467

İKİNCİ BÖLÜM

KURUMLAR VERGİSİNDE MUAFLIKLAR VE İSTİSNALAR

1. MUAFLIKLAR ………………………………………………………………………………………………………………………… 473

1.1. Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Yer Alan Muafiyetler …………………………………………………………………… 473

1.1.1. Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Tarım ve Hayvancılığı, Bilimi, Fenni ve Güzel Sanatları

Öğretmek, Yaymak, Geliştirmek ve Teşvik Etmek Amacıyla İşletilen Kuruluşlar …………………….. 473

1.1.1.1. Okul Atölyeleri ………………………………………………………………………………………….. 474

1.1.1.2. Otelcilik ve Turizm Meslek Liseleri Uygulama Otelleri …………………………………………. 474

1.1.2. İnsan ve Hayvan Sağlığının Korunması Amaçlı Muafiyetler ………………………………………………. 475

1.1.2.1. Vakıf Üniversiteleri Bünyesinde Faaliyet Gösteren Sağlık Kurumları ………………………… 475

1.1.3. Kamu İdare ve Kuruluşları Tarafından Sosyal Amaçlarla İşletilen Kuruluşlar ………………………….. 475

1.1.4. Sergi, Fuar ve Panayır Muaflığı ………………………………………………………………………………….. 475

1.1.5. Kreş, Konukevleri ve Askeri Kışlalardaki Kantinlere İlişkin Muafiyetler ……………………………….. 475

1.1.6. Kanunla Kurulan Emekli ve Yardım Sandıkları ile Sosyal Güvenlik Kurumları ……………………….. 477

1.1.7. Yaptıkları İş veya Hizmet Karşılığında Resim ve Harç Alan Kamu Kuruluşları ………………………. 477

1.1.8. Özelleştirme İdaresi Başkanlığı, Özelleştirme Fonu, Toplu Konut

İdaresi Başkanlığı ve Milli Piyango İdaresi Genel Müdürlüğü …………………………………………….. 477

1.1.9. Darphane ve Damga Matbaası Genel Müdürlüğü ile Askeri Fabrika ve Atölyeler ……………………. 477

1.1.10. İl Özel İdareleri, Belediyeler ve Köyler Tarafında İşletilen İktisadi İşletmeler …………………………. 477

1.1.11. Köyler veya Köy Birlikleri Tarafından İşletilen İktisadi İşletmeler ……………………………………….. 478

1.1.12. Spor Kulüplerinin İdman ve Spor Faaliyetlerinde Bulunan İktisadi

İşletmeleri ile Sadece İdman ve Spor Faaliyetinde Bulunan Anonim Şirketler ……………………….. 478

1.1.13. Kooperatifler ………………………………………………………………………………………………………… 479

1.1.13.1. Muafiyet Şartları ……………………………………………………………………………………….. 479

1.1.13.2. Ortak Dışı İşlemler …………………………………………………………………………………….. 479

1.1.13.3. Yapı Kooperatiflerinin Muafiyetinde Özel Şartlar ……………………………………………… 481

1.1.14. Kredi Teminatı Veren Kuruluşlar ……………………………………………………………………………….. 482

1.1.15. Bilimsel Araştırma ve Geliştirme Faaliyetinde Bulunan Kurum ve Kuruluşlar ………………………… 482

1.1.16. Organize Sanayi Bölgeleri ile Küçük Sanayi Sitelerine Ait İktisadi İşletmeler ………………………… 483

1.1.17. İstanbul 2010 Avrupa Kültür Başkenti Ajansı’na Tanınan Muafiyet …………………………………….. 483

1.1.18. Şarta Bağlı Muafiyetlerin Kaybı ve Kazanılması ……………………………………………………………… 483

1.2. Diğer Kanunlarda Yer Alan Muafiyetler …………………………………………………………………………………… 484

1.2.1. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri’nde Yönetici Şirkete İlişkin Muafiyet …………………………………….. 484

İÇİNDEKİLER

XXVII

1.2.2. Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu’na Tanınan Muafiyet ……………………………………………………… 484

1.2.3. Elektrik Piyasası Düzenleme Kurumu’na Tanınan Muafiyet ……………………………………………….. 484

1.2.4. Organize Sanayi Bölgelerine Tanınan Muafiyet ……………………………………………………………… 484

1.2.5. Yatırımcıları Koruma Fonu Muafiyeti …………………………………………………………………………… 485

1.2.6. Doğal Afetler Sigortaları Kurumu’nun Muafiyeti …………………………………………………………….. 485

1.2.7. İşsizlik Sigortası Fonu’nun Muafiyeti ……………………………………………………………………………. 485

1.2.8. Rekabet Kurumu’nun Muafiyeti ………………………………………………………………………………….. 485

1.2.9. Türkiye Futbol Federasyonu’nun Muafiyeti ……………………………………………………………………. 485

1.2.10. Siyasi Partilerin Muafiyeti …………………………………………………………………………………………. 485

1.2.11. Türkiye Atom Enerjisi Kurumu’nun Muafiyeti ………………………………………………………………… 485

1.2.12. Türk Standartları Enstitüsü’nün Muafiyeti ……………………………………………………………………… 485

1.2.13. İlköğretime Tanınan Muafiyet ……………………………………………………………………………………. 486

1.2.14. Tarımsal Üretici Birliklerine Tanınan Muafiyet ……………………………………………………………….. 486

1.2.15. Özel Kanunlar ve Sözleşmelerle Muaflık Tanınan Kurumlar ………………………………………………. 486

1.2.16. Bakanlar Kurulu’nca Vergi Muafiyeti Tanınan Vakıflar ……………………………………………………… 486

2. İSTİSNALAR …………………………………………………………………………………………………………………………… 488

2.1. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre İstisna Kapsamına Alınan Kazançlar …………………………………………… 488

2.1.1. İştirak Kazançları İstisnası …………………………………………………………………………………………. 488

2.1.2. Yurt Dışı İştirak Kazançları İstisnası …………………………………………………………………………….. 489

2.1.2.1. Yurt Dışı İştirak Kazancı İstisnasından Yararlanma Şartları …………………………………. 489

2.1.2.2. Yurt Dışındaki İnşaat İşlerinin Yapılabilmesi İçin İlgili Ülke Mevzuatına Göre

Ayrı Bir Şirket Kurulmasının Zorunlu Olduğu Durumlarda İstisna Uygulaması …………. 493

2.1.3. Tam Mükellef Anonim Şirketlerin Yurt Dışı İştirak Hisseleri Satış Kazancı İstisnası …………………. 493

2.1.4. Emisyon Primi Kazancı İstisnası …………………………………………………………………………………. 495

2.1.5. Türkiye’de Kurulu Fonlar ile Yatırım Ortaklıklarının Kazançlarına İlişkin İstisna ………………………. 495

2.1.6. Taşınmazlar ve İştirak Hisseleri ile Kurucu Senetleri, İntifa Senetleri ve

Rüçhan Hakları Satış Kazancı İstisnası …………………………………………………………………………. 496

2.1.6.1. İstisnadan Yararlanacak Olanlar …………………………………………………………………… 497

2.1.6.2. İstisnanın Uygulanmasına Konu Olacak İktisadi Kıymetler ………………………………….. 497

2.1.6.3. İstisna Uygulamasına İlişkin Şartlar ……………………………………………………………….. 500

2.1.6.4. Diğer Hususlar ………………………………………………………………………………………… 505

2.1.7. Bankalara veya TMSF’ye Borçlu Durumda Olan Kurumlar ile Bankalara Tanınan İstisna ………….. 508

2.1.7.1. Bankalara Borçları Nedeniyle Kanuni Takibe Alınmış veya Tasarruf

Mevduatı Sigorta Fonuna Borçlu Durumda Olan Kurumlar ile Bunların

Kefillerine ve İpotek Verenlere Tanınan İstisna ……………………………………………….. 508

2.1.7.2. Bankalara Tanınan İstisna Uygulaması ………………………………………………………….. 509

2.1.8. Yurt Dışı Şube Kazançları İstisnası ………………………………………………………………………………. 509

2.1.9. Yurt Dışında Yapılan İnşaat, Onarım, Montaj İşleri ile Teknik Hizmetlerden

Sağlanan Kazançlarda İstisna …………………………………………………………………………………….. 509

2.1.10. Eğitim Tesisleri ile Rehabilitasyon Merkezlerinin İşletilmesinden Elde Edilen

Kazançlara İlişkin İstisna …………………………………………………………………………………………… 511

2.1.10.1. İstisnanın Kapsamı ………………………………………………………………………………….. 511

2.1.10.2. Yararlanma Koşulları ……………………………………………………………………………….. 512

2.1.10.3. İstisnanın Süresi …………………………………………………………………………………….. 513

2.1.10.4. İstisna Süresi İçinde Yeni Okul veya Merkez Yapılması …………………………………….. 513

2.1.10.5. İstisnadan Yararlanan İşletmenin Satılması veya Devredilmesi …………………………….. 513

2.1.11. Risturn İstisnası ……………………………………………………………………………………………………… 514

2.1.11.1. Yönetim Gideri Karşılığı Olarak Ödenen Paralardan Harcanmayarak

Ortaklara Diğer Kısımlar ……………………………………………………………………………. 514

2.1.11.2. Tüketim Kooperatiflerinde Risturn İstisnası …………………………………………………….. 514

2.1.11.3. Üretim Kooperatiflerinde Risturn İstisnası ………………………………………………………. 515

2.1.11.4. Kredi Kooperatiflerinde Risturn İstisnası ………………………………………………………… 515

İÇİNDEKİLER

XXVIII

2.1.11.5. Diğer Hususlar ………………………………………………………………………………………… 515

2.2. Diğer Kanunlarda Yer Alan İstisnalar ……………………………………………………………………………………….. 516

2.2.1. Türk Uluslararası Gemi Siciline Kayıtlı Gemilerin İşletilmesinden ve Devrinden

Elde Edilecek Kazançlara İlişkin İstisna ……………………………………………………………………….. 516

2.2.1.1. Yasal Düzenleme ve İstisnanın Kapsamı ………………………………………………………… 516

2.2.1.2. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti …………………………………………………………………… 516

2.2.1.3. Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı ……………………………………… 517

2.2.1.4. İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması …………………………………………………. 517

2.2.1.5. İhtiyaç Fazlası Malzemenin Satılması Halinde İstisna Uygulaması …………………………. 518

2.2.1.6. Time Charter İşletmeciliği ………………………………………………………………………….. 518

2.2.2. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Kanunu’nda Yer Alan İstisna ………………………………………………. 518

2.2.2.1. Yasal Düzenleme …………………………………………………………………………………….. 518

2.2.2.2. Yazılım ve Ar-Ge Faaliyetlerinden Elde Edilen Kazançlarda Kurumlar Vergisi

İstisnasının Kapsamı …………………………………………………………………………………. 519

2.2.2.3. Yönetici Şirketlerin Yararlanabilecekleri İstisnanın Kapsamı ……………………………….. 520

2.2.2.4. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti …………………………………………………………………… 521

2.2.2.5. Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı ……………………………………… 521

2.2.2.6. İstisna Kapsamındaki Kazançların Dağıtılması …………………………………………………. 521

2.2.2.7. İstisna Uygulamasında Süre ………………………………………………………………………… 521

2.2.2.8. Bölgedeki İşyeri Kiralamalarında Gelir Vergisi Kesintisi ……………………………………… 522

2.2.2.9. Teknoloji Geliştirme Bölgeleri Uygulama Yönetmeliği Hükümlerine Göre

Bildirim ve Beyanın Yapılması Gereken Yer …………………………………………………… 522

2.2.2.10. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde Elde Edilen Ar-Ge Kazanç İstisnası ile

5746 sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında

Kanun Kapsamındaki Ar-Ge Harcama İstisnasının Karşılaştırılması ………………………. 522

2.2.3. Serbest Bölgelerde Uygulanan Kurumlar Vergisi İstisnası ………………………………………………… 522

2.2.3.1. Yasal Düzenleme ……………………………………………………………………………………… 522

2.2.3.2. Geçiş Döneminde Kurumlar Vergisi İstisnasının Kapsamı …………………………………… 524

2.2.3.3. İstisna Kazanç Tutarının Tespiti …………………………………………………………………… 524

2.2.3.4. Müşterek Genel Giderler ve Amortismanların Dağıtımı ……………………………………… 525

2.2.3.5. Vergi Kesintisi Sorumluluğu ……………………………………………………………………….. 525

2.2.3.6. İstisna Uygulamasında Süre ………………………………………………………………………… 526

2.2.3.7. İmalat Faaliyetlerine Uygulanacak İstisna ……………………………………………………….. 526

2.2.3.8. Diğer Hususlar ………………………………………………………………………………………… 527

2.2.4. Yatırım İndirimi İstisnası ………………………………………………………………………………………….. 528

2.2.5. 5811 Sayılı Bazı Varlıkların Ekonomiye Kazandırılması Hakkında Kanun’da

Yer Alan İstisna …………………………………………………………………………………………………….. 528

2.2.6. Tarım Ürünleri Lisanslı Depoculuk Kanunu Kapsamında Düzenlenen Ürün

Senetlerinde Kazanç İstisnası …………………………………………………………………………………….. 529

2.3. Uluslararası Anlaşmalarla Sağlanan İstisnalar ve Uluslararası Kurumlara

Tanınan İstisnalar ………………………………………………………………………………………………………………. 530

2.4. İstisna Uygulaması ile İlgili Bazı Önemli Konular ……………………………………………………………………….. 530

2.4.1. Kurumlar Vergisinden İstisna Edilen Kazançlara İsabet Eden Giderlerin Diğer

Kazançlardan İndirilememesi ……………………………………………………………………………………… 530

2.4.2. İstisnalar Arasında Mahsup Önceliği ve Mahsup Edilemeyen İstisnanın

Ertesi Yıllara Devredilip Devredilmeyeceği ……………………………………………………………………. 532

2.4.2.1. Mahsup Önceliği Bulunan ve Kurum Kazancının Yeterli Olmaması

Durumunda da İndirilip Geçmiş Yıl Zararı Olarak Sonraki Yıllara

Devredilen İstisna Konusu Kazançlar …………………………………………………………….. 532

2.4.2.2. Sadece Kurum Kazancının Yeterli Olması Durumunda Uygulanacak İstisnalar ………… 533

2.4.3. Geçmiş Yıl Zararları ile İstisnaların İndirim Önceliği ………………………………………………………… 533

2.4.4. İstisnadan Yararlanabilmek İçin İstisna Konusu İşlemlerin Yeminli Mali

Müşavirlere Tasdik Zorunluluğu …………………………………………………………………………………. 533

İÇİNDEKİLER

XXIX

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

TAM MÜKELLEFİYET ESASINDA VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ

1. SAFİ KURUM KAZANCI (MATRAH) ……………………………………………………………………………………………. 545

2. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİ ………………………………………………………………………………………….. 545

2.1. Genel Kural …………………………………………………………………………………………………………………… 545

2.2. Safi Kurum Kazancının Tespitinde Bazı Özel Durumlar ……………………………………………………………… 546

2.2.1. Zirai Faaliyetten Doğan Kazançlardaki Özellik ………………………………………………………………. 546

2.2.2. Kontol Edilen Yabancı Kurum Kazancı ……………………………………………………………………….. 546

3. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE GİDERLER ……………………………………………………………………… 546

3.1. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre İndirilecek Giderler …………………………………………………………………….. 546

3.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre İndirilmesi Kabul Edilen Giderler ………………………………………………. 547

3.2.1. Menkul Kıymet İhraç Giderleri ………………………………………………………………………………….. 547

3.2.2. Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri ……………………………………………………………………………….. 547

3.2.3. Genel Kurul Toplantıları, Birleşme, Devir, Bölünme, Fesih ve Tasfiye Giderleri …………………….. 548

3.2.4. Sermayesi Paylara Bölünmüş Komandit Şirketlerde Komandite Ortağın Kar Payı …………………… 548

3.2.5. Katılım Bankalarınca Katılma Hesabı Karşılığında Ödenen Kar Payları ………………………………… 549

3.2.6. Sigorta Teknik Karşılıkları ………………………………………………………………………………………… 549

3.2.6.1. Muallak Hasar ve Tazminat Karşılıkları …………………………………………………………… 549

3.2.6.2. Kazanılmamış Prim Karşılıkları ……………………………………………………………………… 550

3.2.6.3. Hayat Sigortalarında Matematik Karşılıklar ………………………………………………………. 551

3.2.6.4. Dengeleme Karşılığı …………………………………………………………………………………… 552

3.2.6.5. Diğer Husular …………………………………………………………………………………………… 552

3.3. Grup İçi Hizmet Dağıtımı ve Holding Şirketinden Bağlı Şirketlere Gider Dağıtımı ……………………………… 552

3.4. Kurum Çalışanlarına Ödenen Kar Payı İkramiyeleri (Temettü İkramiyesi) …………………………………………. 553

3.5. Bankaların Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonuna Ödedikleri Sigorta Primleri ………………………………………. 554

3.6. Bankacılık Kanunu’na Göre Ayrılan Karşılıklar ………………………………………………………………………….. 554

4. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE ZARAR MAHSUBU …………………………………………………………… 555

4.1. Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu ………………………………………………………………………………………….. 555

4.2. Devir Alınan veya Bölünen Kurumun Zararlarının Mahsubu …………………………………………………………. 555

4.3. Yurt Dışı Zararların Mahsubu ………………………………………………………………………………………………. 557

4.3.1. Yurt Dışı Zararların Mahsubu İçin Genel Kural …………………………………………………………….. 557

4.3.2. Yurt Dışı Faaliyet Zararlarının Belgelendirilmesi …………………………………………………………….. 558

4.3.3. Her Yıl İçin Denetim Yaptırma Zorunluluğu ………………………………………………………………….. 558

4.3.4. Yurt Dışı Faaliyet Zararının Yurt Dışında da Mahsubu Durumunda

Uyulacak Esaslar ……………………………………………………………………………………………………. 559

4.3.5. Faaliyet Sonuçlarının Genel Netice Hesaplarına İntikal Ettirilmesi ve

Değerlenmesi ……………………………………………………………………………………………………….. 560

4.4. İş Ortaklıklarında İşin Bitiminde Ortaya Çıkan Zararların Durumu ……………………………………………………. 561

5. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE DİĞER İNDİRİMLER ……………………………………………………………. 561

5.1. Genel Açıklama ………………………………………………………………………………………………………………… 561

5.2. Kurumlar Vergisi Kanunu Uyarınca Ar-Ge İndirimi …………………………………………………………………….. 562

5.2.1. Yasal Düzenlemeler ………………………………………………………………………………………………….. 562

5.2.2. Tanımlar ……………………………………………………………………………………………………………….. 562

5.2.3. Kapsam ……………………………………………………………………………………………………………….. 563

5.2.3.1. Ar-Ge Faaliyetleri ……………………………………………………………………………………… 563

5.2.3.2. Kapsam Dışında Kalan Faaliyetler …………………………………………………………………. 563

5.2.3.3. Ar-Ge Faaliyetinin Sınırı ……………………………………………………………………………… 563

5.2.4. Ar-Ge Harcamaları …………………………………………………………………………………………………. 564

5.2.5. Ar-Ge Harcamalarının Kayıtlarda İzlenmesi …………………………………………………………………. 565

5.2.6. Ar-Ge İndiriminin Uygulanması ………………………………………………………………………………… 565

5.2.7. Aktifleştirilen Kıymetlerin Devri ………………………………………………………………………………… 566

İÇİNDEKİLER

XXX

5.2.8. Diğer Hususlar ……………………………………………………………………………………………………… 566

5.2.8.1. Dışarıdan Sağlanan Fayda ve Hizmetler …………………………………………………………. 566

5.2.8.2. Mükelleflerden İstenecek Belgeler …………………………………………………………………. 566

5.2.8.3. Projenin Ar-Ge Projesi Olarak Değerlendirilmemesinin Sonuçları ………………………….. 568

5.2.8.4. Yatırım İndirimi ve Ar-Ge İndiriminin Birlikte Uygulanması ………………………………….. 568

5.2.8.5. Teknoloji Geliştirme Bölgelerinde ve Serbest Bölgelerde Yapılan

Ar-Ge Harcamaları ……………………………………………………………………………………. 568

5.2.8.6. Ar-Ge İndiriminden Yararlanılan Kazancın Dağıtılması ……………………………………….. 569

5.2.8.7. 5746 Sayılı Araştırma ve Geliştirme Faaliyetlerinin Desteklenmesi Hakkında

Kanun Uyarınca Ar-Ge İndirimi ……………………………………………………………………. 569

5.3. Sponsorluk Harcamaları …………………………………………………………………………………………………….. 569

5.4. Bağış ve Yardımlar ……………………………………………………………………………………………………………. 572

5.4.1. Kurum Kazancının % 5′i ile Sınırlı Bağış ve Yardımlar …………………………………………………….. 573

5.4.1.1. Kapsam ………………………………………………………………………………………………….. 573

5.4.1.2. % 5′lik Üst Sınırın Hesaplanması ………………………………………………………………….. 574

5.4.2. Eğitim ve Sağlık Tesislerine İlişkin Bağış ve Yardımlar …………………………………………………….. 574

5.4.2.1. Kapsam …………………………………………………………………………………………………. 575

5.4.2.2. Kapsama Dahil Olan Bağış ve Yardımlar ……………………………………………………….. 575

5.4.2.3. Kapsam Dışında Kalan Bağış ve Yardımlar …………………………………………………….. 576

5.4.2.4. Bağış ve Yardımın Belgelendirilmesi …………………………………………………………….. 576

5.4.3. Kültür ve Turizm Amaçlı Bağış ve Yardımlar ……………………………………………………………….. 576

5.4.4. Doğal Afetlere İlişkin Bağış ve Yardımlar ……………………………………………………………………. 577

5.4.5. Türk Kızılay Derneğine Yapılan Bağış ve Yardımlar ………………………………………………………. 577

5.4.6. Yükseköğretim kurumlarına yapılacak bağış ve yardımlar …………………………………………………. 577

6. SAFİ KURUM KAZANCININ TESPİTİNDE KANUNEN KABUL EDİLMEYEN GİDERLER ………………………… 577

6.1. Gelir Vergisi Kanununa Göre İndirilemeyecek Giderler ………………………………………………………………. 577

6.2. Kurumlar Vergisi Kanununa Göre İndirilemeyecek Giderler …………………………………………………………. 578

6.2.1. Öz Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faizler ……………………………………………….. 578

6.2.2. Örtülü Sermaye Üzerinden Ödenen veya Hesaplanan Faiz, Kur Farkları ve

Benzeri Giderler ……………………………………………………………………………………………………. 578

6.2.3. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Olarak Dağıtılan Kazançlar …………………………………… 578

6.2.4. Yedek Akçeler ……………………………………………………………………………………………………… 579

6.2.5. Kurumlar Vergisi, Her Türlü Para Cezaları, Vergi Cezaları, Gecikme Zammı ve Faizler ………….. 579

6.2.6. İhraç Edilen Menkul Kıymetlerin İtibari Değerinin Altında Satışından

Doğan Zararlar ve Pazarlama Komisyonları ………………………………………………………………….. 579

6.2.7. İşletmenin Esas Faaliyet Konusu ile İlgili Olmayan Deniz ve Hava Taşıtlarının

Giderleri ve Amortismanları ……………………………………………………………………………………… 580

6.2.8. Kurumun Kendisinin, Ortaklarının, Yöneticilerinin ve Çalışanlarının Suçlarından

Doğan Tazminatlar ………………………………………………………………………………………………… 580

6.2.9. Basın ve Medya Tazminatları ……………………………………………………………………………………. 581

6.2.10. Alkollü İçki ve Tütün Reklam Giderlerinin Yasal Sınırı Aşan Kısmı …………………………………….. 581

6.2.11. Kurumlar Vergisinden İstisna Kazançlara İlişkin Giderler …………………………………………………. 582

6.3. Yönetim Kurulu Başkan ve Üyelerine Verilen Kar Payları ………………………………………………………….. 583

6.4. Kanunen Yasaklanmış Fiiller Nedeniyle Katlanılan Giderler ………………………………………………………… 583

6.5. Hırsızlık ve Dolandırıcılıktan Meydana Gelen Zararların Durumu …………………………………………………… 583

6.6. Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’na Göre İndirimi Kabul Edilmeyen Tutarlar ………….. 583

6.7. Kurum Kazancının Elde Edilmesi ve İdame Ettirilmesi ile İlgili Bulunmayan Giderler ……………………………. 584

6.8. Belgelendirilemeyen Giderler …………………………………………………………………………………………………. 584

6.9. Dönemsellik İlkesine Uymayan Giderler …………………………………………………………………………………… 584

6.10. Özel Kanunlarda Düzenlenmiş Kabul Edilmeyen Ödemeler …………………………………………………………. 584

7. BEYAN ESASI …………………………………………………………………………………………………………………………… 585

7.1. Beyannamenin Verilmesi …………………………………………………………………………………………………….. 585

İÇİNDEKİLER

XXXI

7.2. Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilme Zamanı ……………………………………………………………………… 586

7.3. Kurumlar Vergisi Beyannamesinin Verilme Yeri …………………………………………………………………………. 586

7.4. Kurumlar Vergisi Beyannamesinin İçeriği ve Ekleri ………………………………………………………………………. 586

8. VERGİ KESİNTİSİ ………………………………………………………………………………………………………………………. 587

8.1. Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67′nci Maddesine Göre Yapılacak Vergi Kesintisi …………………………….. 588

8.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 15′inci Maddesine Göre Yapılacak Vergi Kesintisi ……………………………….. 589

8.2.1. Genel Açıklama ……………………………………………………………………………………………………… 589

8.2.2. Vergi Kesintisini Yapmakla Sorumlu Olanlar …………………………………………………………………. 589

8.2.3. Vergi Kesintisi Oranı ………………………………………………………………………………………………… 590

8.2.4. Vergi Kesintisine Tabi Tutulacak Kazanç ve İratlar …………………………………………………………… 590

8.2.4.1. Birden Fazla Takvim Yılına Yaygın İnşaat ve Onarım İşlerine İlişkin Olarak

Yapılan Hakediş Ödemeleri ………………………………………………………………………… 590

8.2.4.2. Kooperatiflere Ait Taşınmazların Kiralanması Karşılığında Yapılan

Kira Ödemeleri ……………………………………………………………………………………….. 592

8.2.4.3. Her Nevi Tahvil ve Hazine Bonosu Faizleri ile Toplu Konut İdaresi ve

Özelleştirme İdaresince Çıkarılan Menkul Kıymetlerden Sağlanan Gelirler ……………… 593

8.2.4.4. Mevduat Faizleri ……………………………………………………………………………………… 595

8.2.4.5. Katılım Bankaları Tarafından Katılma Hesabı Karşılığında Ödenen Kâr Payları ………… 595

8.2.4.6. Kâr ve Zarar Ortaklığı Belgesi Karşılığında Ödenen Kâr Payları ………………………….. 595

8.2.4.7. Repo Gelirleri …………………………………………………………………………………………. 595

8.2.4.8. Vergiden Muaf Olan Kurumlara Dağıtılan Kâr Paylarında Vergi Kesintisi ………………. 595

8.2.4.9. Fonlar ve Yatırım Ortaklıklarının İstisna Kazançları Üzerinden Yapılacak

Vergi Kesintisi …………………………………………………………………………………………. 596

8.2.5. Vergi Kesintisine İlişkin Beyannamenin Verilme Yeri ve Zamanı ……………………………………… 598

8.2.6. Diğer Hususlar …………………………………………………………………………………………………….. 598

8.3. Kar Dağıtımında Gelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları’na Göre Yapılacak Vergi Kesintisi ……………………… 598

8.3.1. Genel Açıklama …………………………………………………………………………………………………….. 598

8.3.2. Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 62’nci Maddesi Kapsamında

Kar Dağıtımına Bağlı Tevkifat Uygulaması …………………………………………………………………… 600

8.3.3. Avans Kar Payı Dağıtımı ………………………………………………………………………………………… 610

8.3.4. Yatırım İndiriminin Gelir Vergisi Kesintisi Karşısındaki Durumu ………………………………………… 610

8.3.5. Yatırım Fon ve Ortaklıklarının Portföy İşletmeciliği Kazançlarının Gelir

Vergisi Kanunu’nun 94/6-b Maddesi Karşısındaki Durumu ………………………………………………. 611

8.3.6. Kar Payı Elde Eden Kişilerin Hukuki Statülerinin Belirlenememesi

Durumunda Tevkifat Uygulaması ………………………………………………………………………………. 614

9. KURUMLAR VERGİSİNİN TARHI VE ÖDENMESİ …………………………………………………………………………….. 625

9.1. Vergilendirme Dönemi ………………………………………………………………………………………………………… 625

9.2. Kurumlar Vergisinin Tarhı …………………………………………………………………………………………………… 625

9.3. Kurumlar Vergisinin Ödenmesi ………………………………………………………………………………………………. 625

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

VERGİ GÜVENLİK MÜESSESELERİ

1. ÖRTÜLÜ SERMAYE ……………………………………………………………………………………………………………….. 633

1.1. Örtülü Sermaye Uygulamasında Ortak ve İlişkili Kişi Kavramı ……………………………………………………….. 634

1.1.1. Ortak ……………………………………………………………………………………………………………………. 634

1.1.2. Ortakla İlişkili Kişi …………………………………………………………………………………………………….. 635

1.1.3. İştiraklerin Durumu …………………………………………………………………………………………………… 637

1.1.4. % 10′luk Test Seviyesinin Ortaklar ve İlişkili Kişiler İçin Topluca Dikkate Alınması ……………………. 639

1.2. Borcun Doğrudan veya Dolaylı Olarak Temin Edilmesi ……………………………………………………………….. 639

İÇİNDEKİLER

XXXII

1.3. Borcun İşletmede Kullanılması ………………………………………………………………………………………………. 639

1.4. Borcun Öz Sermayenin Üç Katını Aşması ………………………………………………………………………………… 640

1.5. Örtülü Sermaye Tutarı ………………………………………………………………………………………………………… 640

1.6. Örtülü Sermaye Sayılmayacak Borçlanmalar ……………………………………………………………………………… 641

1.6.1. Gayrinakdi Teminatlar Karşılığında Üçüncü Kişilerden Yapılan Borçlanmalar ………………………….. 641

1.6.2. Banka ve Finans Kurumlarından Temin Edilerek Kullandırılan Borçlar …………………………………… 641

1.6.3. Bankaların Yaptığı Borçlanmalar ………………………………………………………………………………….. 642

1.6.4. Finansal Kiralama Şirketleri, Finansman ve Faktoring Şirketleri İle İpotek

Finansman Kuruluşlarının Bankalardan Yaptıkları Borçlanmalar …………………………………………… 642

1.7. Örtülü Sermaye Uygulamasında Düzeltme İşlemleri …………………………………………………………………….. 642

1.7.1. Borç Verenin Tam Mükellef Kurum Olması …………………………………………………………………….. 642

1.7.2. Borç Verenin Tam Mükellef Kurum Olmaması …………………………………………………………………. 643

1.8. Örtülü Sermaye Uygulamasında Kur Farkı Gelirleri …………………………………………………………………….. 643

1.9. Örtülü Sermayenin Hesaplanması ………………………………………………………………………………………….. 644

2. TRANSFER FİYATLANDIRMASI YOLUYLA ÖRTÜLÜ KAZANÇ DAĞITIMI ………………………………………… 647

2.1. Mülga 5422 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nda Örtülü Kazanç Dağıtımı …………………………………………. 647

2.1.1. Kazancı Dağıtan Yönünden Durum ………………………………………………………………………………. 647

2.1.2. Kazancı Elde Eden Yönünden Durum ……………………………………………………………………………. 648

2.2. 5520 sayılı Kurumlar Vergisi Kanunu’nda “Transfer Fiyatlandırması Yoluyla ……………………………………..

Örtülü Kazanç Dağıtımı” Müessesesi ……………………………………………………………………………………….. 648

2.2.1. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımına Konu İşlemler ……………………………… 649

2.2.2. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımı Uygulamasında İlişkili Kişi ………………….. 650

2.2.2.1. Kurumların Kendi Ortakları …………………………………………………………………………….. 650

2.2.2.2. Kurumların veya Ortaklarının İlgili Bulunduğu Gerçek Kişi veya Kurum ……………………… 650

2.2.2.3. Kurumun veya Ortaklarının İdaresi, Denetimi veya Sermayesi Bakımından

Doğrudan veya Dolaylı Olarak Bağlı Bulunduğu ya da Nüfuzu

Altında Bulundurduğu Gerçek Kişi veya Kurumlar ……………………………………………….. 652

2.2.2.4. Ortakların Eşleri …………………………………………………………………………………………… 654

2.2.2.5. Ortakların veya Eşlerinin Üstsoy ve Altsoyu, Üçüncü Derece Dahil

Yansoy Hısımları ve Kayın Hısımları ………………………………………………………………… 654

2.2.3. Emsallere Uygunluk İlkesi …………………………………………………………………………………………… 654

2.2.3.1. Karşılaştırılabilirlik Analizi ………………………………………………………………………………. 655

2.2.3.2. Emsal Fiyat Aralığı ……………………………………………………………………………………….. 657

2.2.4. Emsaline Uygun Fiyat veya Bedelin Tespitinde Uygulanacak Yöntemler ………………………………… 658

2.2.4.1. Karşılaştırılabilir Fiyat Yöntemi ………………………………………………………………………… 658

2.2.4.2. Maliyet Artı Yöntemi …………………………………………………………………………………….. 661

2.2.4.3. Yeniden Satış Fiyatı Yöntemi ………………………………………………………………………….. 664

2.2.4.4. Kar Bölüşüm Yöntemi ………………………………………………………………………………….. 666

2.2.4.5. İşleme Dayalı Net Kar Marjı Yöntemi ……………………………………………………………….. 670

2.2.5. Maliye Bakanlığı İle Anlaşma (Peşin Fiyatlandırma Anlaşmaları) …………………………………………… 671

2.2.6. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Dağıtılan Örtülü Kazanç Tutarlarının

Kâr Payı Sayılması ve Yapılacak Düzeltme İşlemleri ………………………………………………………… 674

2.2.6.1. Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Tam Mükellef Kurum Olması ………………………………… 675

2.2.6.2. Örtülü Kazanç Dağıtılan Kişinin Dar Mükellef Kurum, Gerçek Kişi,

Vergiye Tabi Olmayan veya Vergiden Muaf Olan Herhangi Bir Kişi Olması ……………… 676

2.2.7. Gayri Maddi Haklar …………………………………………………………………………………………………… 677

2.2.7.1. Gayri Maddi Haklarda Emsallere Uygunluk İlkesi …………………………………………………. 677

2.2.7.2. Gayri Maddi Haklarda Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Kullanılabilecek Yöntemler … 677

2.2.8. Grup İçi Hizmetler ……………………………………………………………………………………………………. 678

2.2.8.1. Grup İçi Hizmetlerin Tanımı ve Kapsamı …………………………………………………………… 678

İÇİNDEKİLER

XXXIII

2.2.8.2. Grup İçi Hizmetlerin Fiilen Sağlanıp Sağlanmadığının Tespiti ………………………………….. 678

2.2.8.3. Grup İçi Hizmetlerde Emsallere Uygun Bedelin Belirlenmesi …………………………………… 679

2.2.8.4. Grup İçi Hizmetlerde Emsallere Uygun Bedelin Tespitinde Kullanılabilecek Yöntemler ….. 679

2.2.9. Belgelendirme ………………………………………………………………………………………………………….. 681

2.2.9.1. Yıllık Belgelendirme ……………………………………………………………………………………… 681

2.2.9.2. Peşin Fiyatlandırma Anlaşmasına İlişkin Belgelendirme …………………………………………. 683

2.2.10.Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dağıtımında Hazine Zararı ……………………………. 684

2.2.10.1. Hazine Zararının Aranacağı Kişi İlişkileri …………………………………………………………… 684

2.2.10.2. Hazine Zararının Aranacağı İşlemler ………………………………………………………………… 685

2.2.10.3. Hazine Zararının Tanımı ve Kapsamı ………………………………………………………………. 685

2.2.11. Cezalar ……………………………………………………………………………………………………………….. 688

3. KONTROL EDİLEN YABANCI KURUM KAZANCI ……………………………………………………………………………. 688

3.1. Kontrol Edilen Yabancı Kurum ……………………………………………………………………………………………… 689

3.2. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancının Türkiye’de Kurumlar Vergisine Tabi Tutulma Şartları ………….. 690

3.2.1. Yurt Dışı İştirakin İlgili Yıldaki Toplam Gayri Safi Hasılatının En Az % 25′nin

Pasif Nitelikli Gelirlerden Oluşması Gerekmektedir …………………………………………………………… 690

3.2.2. Yurt Dışındaki İştirakin Ticari Bilânço Kârı Üzerinden % 10′dan Az Oranda

Gelir ve Kurumlar Vergisi Benzeri Vergi Yükü Taşıması Gerekmektedir ………………………………… 691

3.2.3. Yurt Dışında Kurulu İştirakin İlgili Yıldaki Toplam Gayrisafî Hasılat Tutarının

100.000-TL Karşılığı Yabancı Paranın Üzerinde Olması Gerekmektedir ……………………………….. 691

3.3. Kurumlar Vergisi Matrahına Dahil Edilecek Kontrol Edilen Yabancı Kurum Kazancı ………………………….. 691

3.4. Kontrol Edilen Yabancı Kurumun Yurt Dışında Ödediği Vergilerin Mahsubu ……………………………………. 693

3.5. Vergi Cennetlerindeki Kontrol Edilen Yabancı Kurumlara, Kontrol Eden

Tam Mükellef Kurum Tarafından Yapılan Ödemeler Üzerinden Kesilen Vergilerin Mahsubu ………………… 694

3.6. Kontrol Edilen Yabancı Kurumun Kâr Payı Dağıtması Halinde Vergileme ………………………………………… 694

3.7. Kontrol Edilen Yabancı Kurum Müessesesinin Çifte Vergilendirmeyi Önleme

Anlaşmaları Karşısındaki Durumu ………………………………………………………………………………………….. 694

4. VERGİ CENNETLERİNE YAPILAN ÖDEMELERDE VERGİ KESİNTİSİ ………………………………………………….. 695

4.1. Vergi Cennetleri Olarak İfade Edilen Uygulama Kapsamındaki Ülkeler ……………………………………………. 696

4.2. Vergi Kesintisi Yapılacak Ödemeler ………………………………………………………………………………………… 696

4.3. Vergi Kesintisi Yapılmayacak Ödemeler ………………………………………………………………………………….. 697

BEŞİNCİ BÖLÜM

TASFİYE – DEVİR – BİRLEŞME – BÖLÜNME – HİSSE DEĞİŞİMİ

1. TASFİYE ………………………………………………………………………………………………………………………………. 701

1.1. Niteliği ve Tanımı ……………………………………………………………………………………………………………… 701

1.2. Tasfiyenin Uygulanacağı Kurumlar ………………………………………………………………………………………… 701

1.3. Tasfiye Dönemi ……………………………………………………………………………………………………………….. 702

1.4. Tasfiyenin Başlangıcı ve Sonu ………………………………………………………………………………………………. 703

1.5. Tasfiye Karı ……………………………………………………………………………………………………………………. 704

1.5.1. Bilanço Esasına Göre Tasfiye Karı ……………………………………………………………………………….. 704

1.5.1.1. Servet Değerinin Mahiyeti …………………………………………………………………………….. 704

1.5.1.2. Tasfiye Dönemi Başındaki ve Sonundaki Servet Değeri ………………………………………… 704

1.5.1.3. Tasfiye Dönemi Başındaki Özsermayeye Dahil Olan ve Olmayan Unsurlar ……………….. 705

1.5.1.4. Tasfiyeden Vazgeçilmesi ……………………………………………………………………………….. 707

1.5.1.5. Tasfiye Karının Hesaplanması ………………………………………………………………………… 707

1.5.2. Tasfiye Beyannameleri ………………………………………………………………………………………………. 710

1.5.2.1. Tasfiye Sürecinin Aynı Takvim Yılı İçinde Tamamlanması Halinde ………………………….. 710

1.5.2.2. Tasfiye Sürecinin Birden Fazla Dönemi Kapsaması Halinde …………………………………… 710

İÇİNDEKİLER

XXXIV

1.5.2.3. Tasfiye Beyannamesinin Doldurulması ve Ekleri …………………………………………………. 712

1.5.2.4. Tasfiye Karı Üzerinden Tarh Olunan Vergilerin Ödenmesi ……………………………………. 712

1.5.2.5. Tasfiye İşlemlerinin İncelenmesi ……………………………………………………………………… 712

1.5.3. Vergi Kanunları Açısından Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu …………………………………………….. 713

1.5.3.1. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu ……………………… 713

1.5.3.2. Vergi Usul Kanunu’na Göre Tasfiye Memurlarının Sorumluluğu ……………………………… 714

1.5.3.3. Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkında Kanun Uyarınca Tasfiye

Memurlarının Sorumluluğu ……………………………………………………………………………. 714

1.5.4. Tasfiye Edilerek Ticaret Sicilinde Tüzel Kişiliği Sona Eren Kurumlar Vergisi

Mükellefleri Hakkında Yapılacak Tarhiyatlar …………………………………………………………………… 714

1.6. Tasfiye İle İlgili Diğer Hususlar ……………………………………………………………………………………………… 715

1.6.1. Tarh Zamanaşımı …………………………………………………………………………………………………….. 715

1.6.2. Yeni Defter Tasdiki …………………………………………………………………………………………………… 716

1.6.3. Tasfiye Halindeki Kurumla Ortağı veya Sahibi Arasındaki İlişkiler …………………………………………. 716

1.6.4. Tasfiye Memurunun Değişmesi ……………………………………………………………………………………. 716

1.6.5. Tasfiye Halinde Yenileme Fonu …………………………………………………………………………………… 717

1.7. Tasfiye Halinde Katma Değer Vergisi Uygulaması ……………………………………………………………………… 717

1.8. Tasfiye Halindeki Kurumun Gelir Vergisi Tevkifatı Mükellefiyeti …………………………………………………….. 717

1.9. Tasfiye Halinde 5811 Sayılı Kanun Uyarınca Yasal Defter Kayıtlarına

İntikal Ettirilen Varlıkların Durumu ………………………………………………………………………………………… 717

2. BİRLEŞME VE DEVİR ……………………………………………………………………………………………………………….. 717

2.1. Nitelikleri ………………………………………………………………………………………………………………………… 717

2.2. Birleşme Çeşitleri ………………………………………………………………………………………………………………. 718

2.2.1. Birleşme ……………………………………………………………………………………………………………….. 718

2.2.2. Devir ……………………………………………………………………………………………………………………. 718

2.2.3. Nev’i Değiştirme ………………………………………………………………………………………………………. 719

2.3. Birleşme Halinde Vergilendirme …………………………………………………………………………………………….. 719

2.3.1. Birleşme Halinde Vergilendirme …………………………………………………………………………………… 719

2.3.2. Birleşme Sözleşmesi Damga Vergisine Tabi Değildir …………………………………………………………. 720

2.3.3. Birleşme İşlemleri BSMV’ye Tabi Değildir ………………………………………………………………………. 721

2.3.4. Birleşme İşlemleri Harca Tabi Değildir …………………………………………………………………………… 721

2.3.5. Diğer Hususlar ………………………………………………………………………………………………………… 721

2.4. Devir Halinde Vergilendirme …………………………………………………………………………………………………. 721

2.4.1. Devir Halinde Kurumlar Vergisi Kanunu 5/1-e Madde Uygulaması ………………………………………. 723

2.4.2. İştirak İlişkisi Bulunan Kurumlarda Devir Sonucu Oluşacak Sermaye Tutarı ……………………………. 723

2.4.3. Devralınan Kurumun Zararları ……………………………………………………………………………………… 723

2.4.4. Devir İşlemlerinde Katma Değer Vergisi ………………………………………………………………………… 724

2.4.5. Devir Sözleşmesi Damga Vergisine Tabi Değildir ……………………………………………………………… 724

2.4.6. Devir İşlemleri BSMV’ye Tabi Değildir …………………………………………………………………………… 725

2.4.7. Devir İşlemleri Harca Tabi Değildir ……………………………………………………………………………….. 725

2.4.8. Devir Halinde 5811 Sayılı Kanun Uyarınca Yasal Defter Kayıtlarına

İntikal Ettirilen Varlıkların Durumu ……………………………………………………………………………….. 725

2.5. Birleşme İle İlgili Diğer Hususlar ……………………………………………………………………………………………. 725

2.5.1. Birleşen Şirket Gayrimenkullerinin Birleşilen Şirkete İntikali ………………………………………………… 725

2.5.2. Birleşen Şirketin İş ve Kredi Sözleşmeleri ……………………………………………………………………….. 726

2.5.3. Birleşen Şirketin İmtiyaz Hak ve Ruhsatları ……………………………………………………………………… 726

3. BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ HALİNDE VERGİLENDİRME ……………………………………………………………. 726

3.1. Bölünme …………………………………………………………………………………………………………………………. 727

3.1.1. Tam Bölünme …………………………………………………………………………………………………………. 727

3.1.2. Tam Bölünmenin Vergilendirilmesi ……………………………………………………………………………….. 728

3.1.3. Tam Bölünmede Zarar Mahsubu ………………………………………………………………………………….. 729

3.1.4. Kısmi Bölünme ……………………………………………………………………………………………………….. 730

İÇİNDEKİLER

XXXV

3.1.4.1. Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Ayni Sermaye Olarak Konulması ……………………………. 731

3.1.4.2. Bölünme Tarihine Kadar Bölünen Varlıkların Değerinde Meydana

Gelen Değişiklikler ………………………………………………………………………………………. 736

3.1.4.3. İştirak Hisselerinin Ortaklara Verilmesi ……………………………………………………………… 736

3.1.5. Maliye Bakanlığı ile Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tarafından Yayımlanan Kısmi

Bölünme İşlemlerinin Usul ve Esaslarını Hakkında Müşterek Tebliğ ……………………………………… 737

3.1.5.1. Sermaye Azaltılması ……………………………………………………………………………………… 737

3.1.5.2. Sermaye Artırılması ………………………………………………………………………………………. 737

3.1.5.3. Yeni Kuruluş ………………………………………………………………………………………………. 737

3.1.5.4. Alacaklıların Korunması …………………………………………………………………………………. 738

3.1.5.5. Ara Bilanço ………………………………………………………………………………………………… 738

3.1.5.6. Denetim ……………………………………………………………………………………………………. 738

3.1.5.7. Pay Sahiplerinin ve Diğer İlgililerin Hakları …………………………………………………………. 738

3.1.5.8. Bölünme Sözleşmesi ……………………………………………………………………………………… 738

3.1.5.9. Bölünme Sözleşmesinin İçeriği ………………………………………………………………………… 738

3.1.5.10. Bölünme Kararı …………………………………………………………………………………………. 739

3.1.5.11. Mal Varlığının Devralan Şirket Adına Tescili ……………………………………………………… 739

3.1.5.12. Ticaret Siciline Tescil ve Geçerlilik ………………………………………………………………….. 739

3.1.6. Ayni Sermaye Konulması Karşılığı Edinilen Hisse Senetlerinin Devir Yasağı …………………………… 740

3.2. Devir ve Bölünmeyle İlgili Özellik Arz Eden Hususlar ………………………………………………………………….. 740

3.2.1. Alınan Hisse Senetlerinin Durumu ………………………………………………………………………………… 740

3.2.2. Amortisman Uygulaması ……………………………………………………………………………………………. 741

3.2.3. Devir ve Bölünmelerde Elde Edilen Hisselerin İktisap Tarihi ………………………………………………… 741

3.2.4. Tam ve Kısmi Bölünme Hallerinde 5811 Sayılı Kanun Uyarınca Yasal Defter

Kayıtlarına İntikal Ettirilen Varlıkların Durumu ………………………………………………………………… 741

3.3. Hisse Değişimi ve Vergilendirilmesi ………………………………………………………………………………………… 742

3.4. Diğer İstisnalar …………………………………………………………………………………………………………………. 742

3.4.1. KDV İstisnası …………………………………………………………………………………………………………… 742

3.4.2. BSMV İstisnası …………………………………………………………………………………………………………. 742

3.4.3. Damga Vergisi İstisnası ………………………………………………………………………………………………. 742

3.4.4. Harç İstisnası …………………………………………………………………………………………………………… 742

4. KÜÇÜK VE ORTA BÜYÜKLÜKTEKİ İŞLETMELERDE (KOBİ) BİRLEŞME İŞLEMLERİ …………………………….. 743

4.1. Yasal Düzenlemeler ……………………………………………………………………………………………………………. 743

4.2. Teşviklerden Yararlanma Şartları …………………………………………………………………………………………… 744

4.2.1. Birleşme İşleminin Taraflarının KOBİ Olması ………………………………………………………………….. 744

4.2.1.1. KOBİ Tanımı ………………………………………………………………………………………………. 744

4.2.1.2. Birleşme Kavramı …………………………………………………………………………………………. 745

4.2.1.3. Birleşmenin Tarafları …………………………………………………………………………………….. 745

4.2.2. Birleşen (Münfesih) KOBİ’nin Kıymetlerinin Değerlenmesi ………………………………………………….. 746

4.2.3. Birleşmeden Doğan Kazancın Sermayeye Eklenmesi ………………………………………………………… 746

4.2.4. Birleşen ve Birleşilen Kurumlar Arasındaki Külli Halefiyet ………………………………………………….. 747

4.2.5. Birleşilen Kurumca İstihdamın Korunması ………………………………………………………………………. 747

4.2.6. Birleşilen Kurumun Daha Sonraki Tarihlerde Birleşme, Devir, Bölünme Ve

Hisse Değişimi İşlemlerine Tabi Tutulmaması ………………………………………………………………….. 747

4.3. KOBİ Birleşmelerinde Geçerli Olan Teşvikler ……………………………………………………………………………. 748

4.3.1. Kurumlar Vergisi İstisnası …………………………………………………………………………………………… 748

4.3.2. İndirimli Oranlı Kurumlar Vergisi ………………………………………………………………………………….. 748

4.4. Birleşme Tarihi …………………………………………………………………………………………………………………. 749

4.5. Birleşme Beyannamesinin Verilme Süresi ………………………………………………………………………………… 750

4.6. Diğer Hususlar …………………………………………………………………………………………………………………. 750

4.6.1. Zarar Mahsubu …………………………………………………………………………………………………………. 750

4.6.2. Devralınan Sabit Kıymetler İçin Amortisman Uygulaması ……………………………………………………. 751

İÇİNDEKİLER

XXXVI

4.6.3. Birleşilen Kurumda Devralınan Varlıkların Satışı Nedeniyle Doğan Zararlar …………………………….. 751

4.6.4. Taşınmaz ve İştirak Hissesi Satış Kazancı İstisnası Karşısındaki Durumu …………………………………. 751

4.6.5. KDV İstisnası …………………………………………………………………………………………………………… 752

4.6.6. Damga Vergisi ve Harç Uygulaması ……………………………………………………………………………… 752

4.6.7. Sadece Teşviklerden Yararlanmak Amacıyla Yapılan İşlemlerin Durumu ………………………………… 752

ALTINCI BÖLÜM

DAR MÜKELLEFİYET ESASINDA VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ

1. SAFİ KURUM KAZANCI ……………………………………………………………………………………………………………… 758

1.1. Dar Mükellef Kurumlarda Kazanç ve İratlar ………………………………………………………………………………. 758

1.1.1. Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Elde Edilen Ticari Kazançlar …………………………………………… 758

1.1.2. Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Zirai İşletmeden Elde Edilen Kazançlar ……………………………… 758

1.1.3. Dar Mükellef Kurumlar Tarafından Elde Edilen Serbest Meslek Kazançları ……………………………… 759

1.1.4. Taşınır ve Taşınmazlar ile Hakların Türkiye’de Kiralanmasından Elde Edilen İratlar …………………… 759

1.1.5. Türkiye’de Elde Edilen Menkul Sermaye İratları ……………………………………………………………….. 759

1.1.6. Türkiye’de Elde Edilen Diğer Kazanç ve İratlar …………………………………………………………………. 760

1.2. Safi Kurum Kazancının Tespitinde Ayrıca İndirilemeyecek Giderler ………………………………………………… 760

1.3. Dar Mükellef Kurumlarda Örtülü Sermaye ……………………………………………………………………………….. 760

1.4. Dar Mükellef Kurumlarda Tasfiye ve Kısmi Bölünmeye İlişkin Uygulama …………………………………………. 760

2. YABANCI ULAŞTIRMA KURUMLARINDA KURUM KAZANCININ TESPİTİ ………………………………………….. 760

2.1. Genel Açıklama ………………………………………………………………………………………………………………… 760

2.2. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Kurum Kazancının Tespiti …………………………………………………………. 761

2.2.1. Türkiye’de Elde Edilen Hasılat ……………………………………………………………………………………… 762

2.2.1.1. Kara Taşımalarında Yolcu, Yük ve Bagaj Taşıma Ücreti ………………………………………… 762

2.2.1.2. Deniz ve Hava Ulaştırmalarında Yolcu, Yük ve Bagaj Taşıma Ücreti ………………………… 763

2.2.1.3. Diğer Kurumlar Hesabına Satılan Biletler ve Yapılan Navlun Sözleşmesi İçin

Alınan Komisyon ve Ücretler …………………………………………………………………………. 764

2.2.2. Ortalama Emsal Oranları …………………………………………………………………………………………… 764

2.2.3. Kazancın Saptanması ……………………………………………………………………………………………….. 764

2.3. Diğer Hususlar …………………………………………………………………………………………………………………. 765

2.4. Yabancı Ulaştırma Kurumlarında Safi Kurum Kazancına İlişkin Örnekler …………………………………………. 766

3. DAR MÜKELLEFİYETTE BEYAN …………………………………………………………………………………………………. 767

3.1. Beyan Esası …………………………………………………………………………………………………………………….. 767

3.2. Vergilendirme Dönemi ve Beyan …………………………………………………………………………………………… 767

4. ÖZEL BEYAN …………………………………………………………………………………………………………………………… 768

4.1. Özel Beyanın Niteliği …………………………………………………………………………………………………………… 768

4.2. Özel Beyannamenin Verilme Zamanı ………………………………………………………………………………………. 769

4.3. Özel Beyannamenin Verilme Yeri ………………………………………………………………………………………….. 769

4.4. Özel Beyannamenin İçeriği ve Ekleri ……………………………………………………………………………………….. 770

4.5. Özel Beyanname İle İlgili Örnekler ………………………………………………………………………………………….. 770

5. VERGİNİN TARHI VE ÖDENMESİ ………………………………………………………………………………………………… 780

5.1. Tarhiyatın Muhatabı, Tarh Zamanı ve Tarh Yeri ………………………………………………………………………… 780

5.2. Ödeme Süresi ………………………………………………………………………………………………………………….. 780

6. VERGİ KESİNTİSİ VE MUHTASAR BEYANNAME ……………………………………………………………………………. 780

6.1. Dar Mükellefiyette Vergi Kesintisi …………………………………………………………………………………………… 780

6.1.1. Gelir Vergisi Kanunu’nun Geçici 67′nci Maddesine Göre Yapılacak Vergi Kesintisi …………………… 781

6.1.2. Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 30′uncu Maddesine Göre Yapılacak Vergi Kesintisi ……………………. 783

6.1.2.1.Genel Açıklama ……………………………………………………………………………………………. 783

İÇİNDEKİLER

XXXVII

6.1.2.2. Kesintiye Tabi Kazanç ve İratlar ………………………………………………………………………. 783

6.1.2.3. Kesintiye Tabi Olmayan Kazanç ve İratlar ………………………………………………………….. 784

6.1.2.4. Vergi Kesintisi Yapacak Olanlar ………………………………………………………………………. 784

6.1.2.5. Vergi Kesintisine Tabi Kazanç ve İratlar ve Vergi Kesintisinin Yapılması ……………………. 785

6.1.2.6. Kesintiye Tabi Tutulmuş Olan Kazanç ve İratların Beyanında Serbestlik …………………….. 791

6.1.2.7. Beyan Edilmesi Zorunlu Olan Kesintiye Tabi Tutulmuş Kazanç ve İratlar ……………………. 791

6.1.2.8. Diğer Hususlar …………………………………………………………………………………………….. 792

6.2. Muhtasar Beyanname ………………………………………………………………………………………………………….. 792

6.2.1. Beyannamenin Verilme Yeri ve Süresi …………………………………………………………………………… 792

6.2.2. Muhtasar Beyanname İle İlgili Örnekler ………………………………………………………………………….. 793

YEDİNCİ BÖLÜM

VERGİ ANLAŞMALARI

1. ULUSLARARASI ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ DOĞURAN SEBEPLER VE ÇİFTE

VERGİLENDİRME KAVRAMI ……………………………………………………………………………………………………… 827

2. TÜRKİYE’NİN TARAF OLDUĞU YÜRÜRLÜKTE BULUNAN ÇİFTE

VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARI …………………………………………………………………………….. 828

2.1. Genel Olarak ……………………………………………………………………………………………………………………. 828

2.2. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarının Uygulanacağı Kişiler ………………………………………………… 829

2.2.1. Kişilerin Mukimliklerinin Tespiti ……………………………………………………………………………………. 829

2.2.1.1. Gerçek Kişilerde Mukimliğin Tespiti ………………………………………………………………. 829

2.2.1.2. Tüzel Kişilerde Mukimliğin Tespiti …………………………………………………………………. 830

2.3. İşyerinin Kapsamı ………………………………………………………………………………………………………………. 830

2.4. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmalarının Uygulanacağı Vergiler ……………………………………………… 831

2.5. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Anlaşmaları Kapsamında Yer Alan Gelir Türleri …………………………………. 831

2.5.1. Gayrimenkul Varlıklardan Elde Edilen Gelirler ………………………………………………………………….. 832

2.5.2. Ticari Kazançlar ……………………………………………………………………………………………………….. 833

2.5.3. Uluslararası Taşımacılık ……………………………………………………………………………………………… 833

2.5.4. Bağımlı Teşebbüslerden Elde Edilen Gelirler ……………………………………………………………………. 834

2.5.5. Temettüler ………………………………………………………………………………………………………………. 835

2.5.6. Faizler …………………………………………………………………………………………………………………… 839

2.5.7. Gayrimaddi Hak Bedelleri …………………………………………………………………………………………… 842

2.5.8. Sermaye Değer Artış Kazançları …………………………………………………………………………………… 845

2.5.9. Serbest Meslek Faaliyetleri ………………………………………………………………………………………….. 845

2.5.10. Bağımlı Faaliyetler (Ücretler) ……………………………………………………………………………………… 846

2.5.11. İdarecilere Yapılan Ödemeler …………………………………………………………………………………….. 847

2.5.12. Artist ve Sporcular ………………………………………………………………………………………………….. 847

2.5.13. Emekli Maaşları ………………………………………………………………………………………………………. 847

2.5.14. Kamu Görevlileri …………………………………………………………………………………………………….. 848

2.5.15. Profesörler (Öğretmenler) …………………………………………………………………………………………. 848

2.5.16. Öğrenciler …………………………………………………………………………………………………………….. 848

2.5.17. Diğer Gelirler ………………………………………………………………………………………………………… 848

2.6. Çifte Vergilendirmeyi Önleme Yöntemleri ………………………………………………………………………………… 849

2.7. Ayrım Yapılmaması …………………………………………………………………………………………………………….. 849

2.8. Bilgi Değişimi ……………………………………………………………………………………………………………………. 849

2.9. Diplomasi ve Konsolosluk Memurları ………………………………………………………………………………………. 850

3. ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME ANLAŞMALARININ UYGULAMASINA İLİŞKİN ÖRNEKLER ………….. 850

İÇİNDEKİLER

XXXVIII

SEKİZİNCİ BÖLÜM

KURUMLAR VERGİSİ ORANI GEÇİCİ VERGİ VE MAHSUPLAR

1. KURUMLAR VERGİSİ ORANI ………………………………………………………………………………………………………. 859

2. KURUMLARDA GEÇİCİ VERGİ UYGULAMASI ……………………………………………………………………………….. 863

2.1. Vergilendirme Dönemleri ……………………………………………………………………………………………………… 864

2.1.1. Hesap Dönemi Takvim Yılı Olanlar ……………………………………………………………………………….. 864

2.1.2. Özel Hesap Dönemi Tayin Edilen Mükellefler ………………………………………………………………….. 864

2.1.3. Üç Aydan Kısa Olan Vergilendirme Dönemleri ………………………………………………………………… 865

2.1.4. Tasfiyeye Giren Mükellefler …………………………………………………………………………………………. 865

2.2. Geçici Vergiye Esas Kazancın Tespiti ………………………………………………………………………………………. 866

2.2.1. Geçici Vergiye Esas Kurum Kazancının Tespiti …………………………………………………………………. 866

2.2.1.1. Tam Mükellef Kurumlarda ………………………………………………………………………………. 866

2.2.1.2. Dar Mükellef Kurumlarda ……………………………………………………………………………….. 866

2.2.2. Geçici Vergi Uygulamasında Dönem Sonu İşlemleri …………………………………………………………… 867

2.3. Geçici Verginin Hesaplanması, Beyanı, Ödenmesi ve Mahsubu ……………………………………………………… 867

2.3.1. Geçici Verginin Hesaplanması ……………………………………………………………………………………… 867

2.3.2. Geçici Verginin Beyanı ………………………………………………………………………………………………. 867

2.3.3. Ödenecek Geçici Verginin Hesaplanması ……………………………………………………………………….. 868

2.3.4. Geçici Verginin Ödenmesi …………………………………………………………………………………………… 869

2.3.5. Geçici Vergi Beyannamesine Eklenecek Belgeler ………………………………………………………………. 869

2.3.6. Geçici Verginin Mahsubu ve İadesi ………………………………………………………………………………… 869

2.4. Geçici Vergi Beyannamesinin Doldurulmasına İlişkin Örnek …………………………………………………………… 871

3. MAHSUPLAR……………………………………………………………………………………………………………………………. 873

3.1. Yurt Dışında Ödenen Vergilerin Mahsubu …………………………………………………………………………………. 873

3.2. Yurt İçinde Ödenen Vergilerin Mahsubu …………………………………………………………………………………… 875

3.2.1. Kurumlar Vergisi Kanunu’na Göre Yapılan Kesintilerin Mahsubu ………………………………………….. 875

3.2.2. Gelir Vergisi Kanunu’na Göre Yapılan Kesintilerin Mahsubu ………………………………………………… 877

3.2.3. Diğer Hususlar …………………………………………………………………………………………………………. 877

3.2.3.1. Kesilen Vergilerin Mahsubu İçin Geçerli Olan Genel Kural ………………………………………. 877

3.2.3.2. Değerleme İşlemlerinden Doğan Kazanca İsabet Eden Vergi Kesintilerinin Mahsubu ……… 877

3.2.3.3. Kesinti Yoluyla Ödenen Ancak Hesaplanan Kurumlar Vergisinden

Mahsup Edilemeyen Vergilerin İadesi ………………………………………………………………… 877

3.3. Kesinti Yoluyla Ödenen Vergilerin ve Geçici Verginin Mahsup Sırası ………………………………………………. 879

4. İNDİRİMLİ ORANLI KURUMLAR VERGİSİ ………………………………………………………………………………………. 880

4.1. Teşvik Belgesine Bağlı Yatırımlarda İndirimli Kurumlar Vergisi Uygulaması ……………………………………….. 880

4.1.1. Yasal Düzenlemeler …………………………………………………………………………………………………… 880

4.1.2. Uygulama Esasları ……………………………………………………………………………………………………… 881

4.1.2.1. Uygulamadan Yararlanacak Olanlar …………………………………………………………………… 881

4.1.2.2. Bakanlar Kuruluna Verilen Yetki ………………………………………………………………………. 882

4.1.2.3. İndirimli Oranlı Kurumlar Vergisi Uygulaması ………………………………………………………. 888

4.1.2.4. Diğer Hususlar …………………………………………………………………………………………….. 899

4.2. Tekstil, Konfeksiyon ve Hazır Giyim, Deri ve Deri Mamulleri Sektörlerine Taşınma Desteği ………………….. 902

4.2.1. Taşınma Desteğinden Yararlanabilecek Tesisler ve Desteğin Şartları ……………………………. 903

4.2.2. Gelir ve Kurumlar Vergisi İndirimi …………………………………………………………………………………. 903

DOKUZUNCU BÖLÜM

MALİ TABLOLAR

1. TEMEL MALİ TABLOLAR ……………………………………………………………………………………………………………. 907

1.1. Bilanço ……………………………………………………………………………………………………………………………. 908

1.2. Gelir Tablosu ……………………………………………………………………………………………………………………. 913

İÇİNDEKİLER

XXXIX

2. EK MALİ TABLOLAR ………………………………………………………………………………………………………………… 915

2.1. Satışların Maliyeti Tablosu …………………………………………………………………………………………………….. 915

2.2. Fon Akım Tablosu ………………………………………………………………………………………………………………. 917

2.3. Nakit Akım Tablosu …………………………………………………………………………………………………………….. 918

2.4. Kar Dağıtım Tablosu ……………………………………………………………………………………………………………. 921

2.5. Öz Kaynaklar Değişim Tablosu ………………………………………………………………………………………………. 922

AR-GE TEŞVİK KARŞILAŞTIRMA TABLOSU ………………………………………………………………………………… 924

ÜÇÜNCÜ KİTAP

VERGİ USUL KANUNU

BİRİNCİ BÖLÜM

VERGİLENDİRMEDE USULE İLİŞKİN

TEMEL KAVRAMLAR

1. MÜKELLEFİN ÖDEVLERİ …………………………………………………………………………………………………………….. 931

1.1. Bildirmeler ……………………………………………………………………………………………………………………….. 931

1.1.1. İşe Başlama ……………………………………………………………………………………………………………… 931

1.1.1.1. İşe Başlama Bildiriminde Aranan Belgeler ………………………………………………………… 932

1.1.1.2. İşe Başlama Belirtileri …………………………………………………………………………………… 933

1.1.1.3. Mirasçıların İşe Başlaması ……………………………………………………………………………… 934

1.1.2. Vergi Kimlik Numarası ve Kullanımının Mahiyeti ……………………………………………………………….. 934

1.1.2.1. Vergi Kimlik Numarası Uygulamasında Yaptırım ………………………………………………… 935

1.1.3. Değişiklikler ………………………………………………………………………………………………………………. 935

1.1.4. İşi Bırakma ………………………………………………………………………………………………………………. 935

1.1.4.1. İşi Bırakmanın Bildirilmesi …………………………………………………………………………….. 935

1.1.4.2. Vergi Dairesince İşi Bırakmış Sayılma ………………………………………………………………. 936

1.1.5. Bina ve Arazi Değişiklikleri …………………………………………………………………………………………… 936

1.1.6. Bildirmelerde Süre ve Şekil ………………………………………………………………………………………….. 936

1.1.6.1. İşe Başlamada, İşi Bırakmada ve Değişiklikte ……………………………………………………… 936

1.1.6.2. Ölüm Halinde …………………………………………………………………………………………….. 937

1.1.6.3 Bildirimlerin Süresinde Yapılmamasının Yaptırımları ……………………………………………. 937

1.2. Defter Tutma ……………………………………………………………………………………………………………………. 937

1.2.1. Genel Esaslar …………………………………………………………………………………………………………… 937

1.2.1.1. Hesap Dönemi …………………………………………………………………………………………… 938

1.2.2. Muhasebe Usulü ……………………………………………………………………………………………………….. 939

1.2.2.1. Düzenlemenin Amacı ve Kapsamı …………………………………………………………………… 939

1.2.2.2. Muhasebe Usulünün Vergi Mevzuatı ile İlişkisi ve Yaptırım …………………………………… 940

1.2.3. Tutulması Zorunlu Defterler …………………………………………………………………………………………. 941

1.2.3.1. Tüccarların Tutmakla Zorunlu Olduğu Defterler ………………………………………………….. 941

1.2.3.2. Elektronik Ortamda Defter Tutma …………………………………………………………………… 943

1.2.3.3. Sınai Müesseselerin Tutacağı Özel Kayıtlar ………………………………………………………… 944

1.2.3.4. Diğer Müesseselerin Tutacağı Özel Kayıtlar ……………………………………………………….. 945

1.2.3.5. Serbest Meslek Erbabının Tutmak Zorunda Olduğu Defterler …………………………………. 945

1.2.3.6. Zirai Kazanç Sahiplerinin Tutmak Zorunda Olduğu Defterler …………………………………. 945

1.2.3.7. Damga Vergisi Mükelleflerinin Tutmak Zorunda Olduğu Defterler …………………………… 945

1.2.4. Defterlerin Türkçe Tutulması ……………………………………………………………………………………….. 945

1.2.5. Kayıt Zamanı ……………………………………………………………………………………………………………. 946

1.2.6. Defterlerin Tasdiki …………………………………………………………………………………………………….. 946

1.2.6.1. Tasdike Tabi Defterler …………………………………………………………………………………. 946

1.2.6.2. Tasdik Makamı ve Zamanı …………………………………………………………………………….. 947

İÇİNDEKİLER

XL

1.2.6.3. İkinci Sınıf Tüccarlar İçin Müteharrik Yapraklı Defter Tutabilme Hakkı ……………………. 947

1.3. Vesikalar …………………………………………………………………………………………………………………………. 948

1.3.1. Kayıtların Tevsiki …………………………………………………………………………………………………… 948

1.3.1.1. Belge Basım, Dağıtım ve Kullanımına İlişkin Esaslar …………………………………………….. 948

1.3.1.2. Yurt Dışından Alınan Belgelerle İlgili İşlemler …………………………………………………….. 949

1.3.2. Fatura ve Sevk İrsaliyesi …………………………………………………………………………………………… 950

1.3.2.1. Fatura ………………………………………………………………………………………………………. 950

1.3.2.2. Sevk İrsaliyesi …………………………………………………………………………………………….. 958

1.3.2.3. İrsaliyeli Fatura ………………………………………………………………………………………….. 961

1.3.3. Fatura Yerine Geçen Vesikalar ………………………………………………………………………………….. 962

1.3.3.1. Perakende Satış Vesikaları …………………………………………………………………………….. 962

1.3.3.2. Gider Pusulası …………………………………………………………………………………………….. 967

1.3.3.3. Müstahsil Makbuzu ………………………………………………………………………………………. 967

1.3.4. Döviz Alım ve Döviz Satım Belgesi ……………………………………………………………………………… 968

1.3.5. Bankalar, Sigorta Şirketleri ve Acenteleri, Sermaye Piyasası Aracı

Kurumları ile İkrazatçılıkla Uğraşanların Faaliyetleri Sırasında Düzenleyecekleri Belgeler ………….. 968

1.3.5.1. Bankalar Tarafından Düzenlenecek Belgeler …………………………………………………….. 969

1.3.5.2. Sigorta Şirketleri, Sigorta Acenteleri ve Tali Acenteler ………………………………………..

Tarafından Düzenlenecek Belgeler ………………………………………………………………… 969

1.3.5.3. Sermaye Piyasası Aracı Kuruluşları Tarafından Düzenlenecek Belgeler …………………… 971

1.3.5.4. İkrazatçılar Tarafından Düzenlenecek Sözleşmeler ……………………………………………… 972

1.3.5.5. Ortak Hükümler ………………………………………………………………………………………… 972

1.3.6. Serbest Meslek Makbuzu ……………………………………………………………………………………………… 972

1.3.7. Ücret Bordrosu ve Bordro Yerine Geçen Vesikalar ……………………………………………………………. 973

1.3.8. Elektronik Ortamda Düzenlenecek Yolcu Biletleri ……………………………………………………………… 974

1.3.9. Kıymetli Maden Alım ve Satım Belgesi …………………………………………………………………………… 975

1.3.10. Şans Oyunlarında Belge Düzeni ………………………………………………………………………………….. 975

1.3.10.1. Milli Piyango İdaresince Oynatılan Şans Oyunlarında Belge Düzeni ……………………….. 975

1.3.10.2. Spor Toto Teşkilat Başkanlığınca Oynatılan Sabit İhtimalli ve Müşterek

Bahis Oyunları …………………………………………………………………………………………. 975

1.3.10.3. Türkiye Jokey Kulübü Tarafından Oynatılan Müşterek Bahis Oyunları …………………… 976

1.3.11. Diğer Evrak ve Vesikalar …………………………………………………………………………………………… 977

1.3.11.1. Taşıma İrsaliyesi ve Ambar Tesellüm Fişi ……………………………………………………….. 977

1.3.11.2. Yolcu Listeleri …………………………………………………………………………………………… 978

1.3.11.3. Günlük Müşteri Listeleri ……………………………………………………………………………… 980

1.3.11.4. Adisyon ………………………………………………………………………………………………….. 980

1.3.11.5. Reçeteler ………………………………………………………………………………………………… 981

1.3.11.6. Standart Yapı Ruhsatı ……………………………………………………………………………….. 982

1.3.11.7. Diğer Evrak ve Vesikalar …………………………………………………………………………….. 983

1.4. Ekim Sayım Beyanı ……………………………………………………………………………………………………………… 983

1.5. Vergi Karnesi ……………………………………………………………………………………………………………………. 983

1.6. Muhafaza ve İbraz Mecburiyeti ile Diğer Ödevler ………………………………………………………………………… 983

1.6.1. Muhafaza Ödevi ………………………………………………………………………………………………………… 983

1.6.2. Defter ve Belgelerin İbrazı …………………………………………………………………………………………… 984

1.6.3. Tahsilat ve Ödemelerin Banka, Finans Kurumları ve Posta İdareleri

Üzerinden Yapılması Zorunluluğu ………………………………………………………………………………. 985

1.6.3.1. Kimler, Hangi Ödeme ve Tahsilatlarını Tevsikle Mükelleftirler ………………………………. 985

1.6.3.2. Tevsik Zorunluluğunun Tutarı ve Başlangıç Tarihi ……………………………………………….. 986

1.6.3.3. Tahsilat ve Ödemelerin Yapılacağı Kurumlar …………………………………………………….. 986

1.6.3.4. Ödeme ve Tahsilatların Tevsik Usulu ………………………………………………………………. 986

1.6.3.5. Tevsik Zorunluluğu Olmayan Ödeme ve Tahsilatlar …………………………………………….. 987

1.6.3.6. İşyeri ve Konut Kiralama İşlemlerine İlişkin Tevsik Zorunluluğu ………………………………. 987

İÇİNDEKİLER

XLI

1.6.3.7. Usulüne Uygun Şekilde Yapılmayan Tevsik İşleminin Müeyyidesi ……………………………. 988

1.6.4. Vergi Levhası Asma Mecburiyeti …………………………………………………………………………………… 988

1.6.5. Diğer Ödevler ………………………………………………………………………………………………………….. 989

1.6.6. Devamlı Bilgi Verme Yükümlülüğü ………………………………………………………………………………… 990

1.6.7. Yıllık Bildirimler ………………………………………………………………………………………………………… 990

1.6.7.1. Ba ve Bs Formuna İlişkin Usul ve Esaslar ……………………………………………………….. 990

1.6.7.2. Kesin Mizan Bildirimine İlişkin Usul ve Esaslar ………………………………………………….. 994

1.6.7.3. Noterler veya Noterlik Görevini İfa ile Mükellef Olanlar Tarafından Tasdik

Edilen Belgeler ve Defterlere İlişkin Bildirimler ………………………………………………….. 996

1.7. Beyanname Tasdiki ………………………………………………………………………………………………………………. 999

1.7.1. Beyannamelerin İmzalanması ……………………………………………………………………………………….. 999

1.7.1.1. Beyannamelerini İmzalatmak Zorunda Olan Mükellefler ……………………………………….. 999

1.7.1.2. Beyannamelerini İmzalatmak Zorunda Olmayan Mükellefler ………………………………….. 999

1.7.1.3. İmza Kapsamındaki Beyannameler ………………………………………………………………….. 1000

1.7.1.4. Beyannamelerini İmzalatmayan Mükellefler Hakkında Yapılacak İşlemler …………………. 1001

1.7.1.5. Serbest Muhasebeciler ve Serbest Muhasebeci Mali Müşavirlerin Sorumlulukları ………… 1001

1.7.1.6. Müşterek ve Müteselsil Sorumluluğun Tespiti …………………………………………………….. 1002

1.7.2. Yeminli Mali Müşavirlerce Tasdik Edilecek Beyannameler ……………………………………………………. 1002

1.7.2.1. Beyanname Tasdik Ettirecek Mükellefler ……………………………………………………………. 1002

1.7.2.2. Vergi İstisnalarından Yararlanabilmek için Tasdik Zorunluluğu ……………………………….. 1003

1.7.2.3. Yeminli Mali Müşavirlerle Sözleşme Düzenlenmesi ……………………………………………… 1004

1.7.2.4. Tasdik Ücreti …………………………………………………………………………………………….. 1005

1.7.2.5. Tasdik İşlemi ……………………………………………………………………………………………… 1005

1.7.2.6. Tasdik Raporu Düzenleyecek Olan Yeminli Mali Müşavirler ………………………………….. 1005

1.7.2.7. Tasdik Raporu Tanzim Eden Yeminli Mali Müşavirlerin Sorumluluğu ……………………….. 1005

1.7.2.8. Yeminli Mali Müşavirlerin Yetkileri ………………………………………………………………….. 1006

1.7.2.9. Yeminli Mali Müşavirlerce Yapılacak Denetim ve Denetimin Niteliği ………………………… 1006

1.7.2.10. Tasdik Raporunun Vergi Dairesine Teslimi ……………………………………………………… 1006

1.7.3. Beyannamelerin Vergi Dairelerine Elektronik Beyanname Olarak Verilmesi …………………………….. 1007

1.7.3.1. Elektronik Ortamda Gönderilecek Beyannameler ……………………………………………….. 1007

1.7.3.2. Beyannamelerini Elektronik Ortamda Gönderecek Olanlar ……………………………………. 1008

1.7.3.3. Elektronik Beyanname Gönderilmesinde Uyulacak Usul ve Esaslar …………………………. 1010

1.8. Mali Tatil …………………………………………………………………………………………………………………………. 1011

1.8.1. Mali Tatil Kapsamında Olmayan Süreler …………………………………………………………………………. 1011

1.8.2. Mali Tatil Nedeniyle Uzayan Süreler ………………………………………………………………………………. 1011

1.8.3. Mali Tatil Nedeniyle İşlemeyen Süreler ……………………………………………………………………………. 1011

1.8.4. Diğer Hususlar …………………………………………………………………………………………………………. 1012

İKİNCİ BÖLÜM

DEĞERLEME

1. DEĞERLEMEDE GENEL ESASLAR ……………………………………………………………………………………………….. 1019

1.1. Genel Açıklama …………………………………………………………………………………………………………………. 1019

1.2. Değerleme Ölçüleri ……………………………………………………………………………………………………………… 1020

1.2.1. Maliyet Bedeli ………………………………………………………………………………………………………….. 1020

1.2.2. Borsa Rayici …………………………………………………………………………………………………………….. 1021

1.2.3. Tasarruf Değeri …………………………………………………………………………………………………………. 1021

1.2.4. Mukayyet Değer ………………………………………………………………………………………………………… 1021

1.2.5. İtibari Değer ……………………………………………………………………………………………………………… 1021

1.2.6. Rayiç Bedel ……………………………………………………………………………………………………………… 1022

İÇİNDEKİLER

XLII

1.2.7. Emsal Bedeli ve Emsal Ücreti ………………………………………………………………………………………. 1022

1.2.7.1. Emsal Bedeli ……………………………………………………………………………………………… 1022

1.2.7.2. Emsal Ücret ………………………………………………………………………………………………. 1025

1.2.8. Vergi Değeri …………………………………………………………………………………………………………….. 1025

1.2.9. Alış Bedeli ………………………………………………………………………………………………………………. 1026

1.2.10. Alış Emsal Bedeli …………………………………………………………………………………………………….. 1026

1.2.11. Ortalama Perakende Satış Fiyatı ………………………………………………………………………………….. 1026

1.2.12. Tapu Siciline Kayıtlı Bedel …………………………………………………………………………………………. 1027

1.2.13. Kira Ödemelerinin Bugünkü Değeri ……………………………………………………………………………… 1027

2. İKTİSADİ İŞLETMELERE DAHİL KIYMETLERİ DEĞERLEME ……………………………………………………………… 1027

2.1. Gayrimenkullerin Değerlemesi ………………………………………………………………………………………………… 1027

2.1.1. Gayrimenkul ve Gayrimenkul Gibi Değerlenen İktisadi Kıymetler …………………………………………… 1027

2.1.1.1. Gayrimenkuller …………………………………………………………………………………………. 1027

2.1.1.2. Gayrimenkullerin Mütemmim Cüzleri ve Teferruatı …………………………………………….. 1027

2.1.1.3. Tesisat ve Makinalar …………………………………………………………………………………… 1028

2.1.1.4. Gemiler ve Diğer Taşıtlar …………………………………………………………………………….. 1028

2.1.1.5. Gayrimaddi Haklar …………………………………………………………………………………….. 1028

2.1.2. Gayrimenkullerde Maliyet Bedelinin Tespiti ……………………………………………………………………… 1037

2.1.2.1. Gayrimenkul Alımında Kullanılan Kredilere İlişkin Faiz ve

Kur Farklarının Değerlemesi ………………………………………………………………………… 1038

2.1.2.2. Maliyete Eklenmesi Gereken İndirilemeyen Katma Değer Vergisi ………………………….. 1039

2.1.2.3. İnşa ve İmal Edilen Gayrimenkuller ………………………………………………………………….. 1039

2.1.3. Gayrimenkullerde veya Elektrik Üretim ve Dağıtım Varlıklarında Maliyet Bedelinin Artması ………….. 1040

2.1.4. Özel Maliyet Bedeli ……………………………………………………………………………………………………. 1041

2.2. Demirbaş Eşyanın Değerlemesi ………………………………………………………………………………………………. 1042

2.3. Emtia Değerlemesi ……………………………………………………………………………………………………………… 1042

2.3.1. Satın Alınan Emtianın Değerlemesi ……………………………………………………………………………….. 1043

2.3.2. İmal Edilen Emtianın Değerlemesi …………………………………………………………………………………. 1043

2.3.2.1. İptidai Madde ve Hammadde Bedelleri …………………………………………………………….. 1043

2.3.2.2. İşçilik Bedelleri …………………………………………………………………………………………… 1044

2.3.2.3. Genel Üretim Giderleri …………………………………………………………………………………. 1044

2.3.2.4. Genel İdare Giderleri …………………………………………………………………………………… 1045

2.3.2.5. Ambalaj Malzemeleri ……………………………………………………………………………………. 1045

2.3.3. Emtia Değerlemesinde Özellik Arzeden Durumlar ……………………………………………………………… 1045

2.3.3.1. Faiz ve Kur Farkları ……………………………………………………………………………………… 1045

2.3.3.2. Vade Farkları ……………………………………………………………………………………………… 1045

2.3.3.3. Alış İskontoları ve Primler ……………………………………………………………………………… 1046

2.3.3.4. Giderlerden Pay Verilmesinde Özellik Arzeden Durumlar ………………………………………. 1046

2.3.3.5. Müşterek Giderlerin Dağıtımı …………………………………………………………………………. 1046

2.3.4. Stok Değerleme Yöntemleri …………………………………………………………………………………………. 1046

2.3.4.1. Fiili Maliyet Yöntemi ……………………………………………………………………………………. 1046

2.3.4.2. Ortalama Maliyet Yöntemi …………………………………………………………………………….. 1048

2.3.4.3. FİFO (İlk Giren İlk Çıkar) Yöntemi …………………………………………………………………… 1051

2.3.4.4. LİFO (Son Giren İlk Çıkar) Yöntemi …………………………………………………………………. 1052

2.3.5. Standart Maliyet Yöntemi ile Değerleme ………………………………………………………………………….. 1054

2.3.6. Manipülasyona Tabi Emtiada Değerleme …………………………………………………………………………. 1054

2.3.7. Emtiada Düşük Bedelle Değerleme ………………………………………………………………………………… 1056

2.3.8. Kıymeti Düşen Emtiada Değerleme ……………………………………………………………………………….. 1056

2.3.8.1. Çalınan Malların Değerlemesi ………………………………………………………………………… 1059

2.3.8.2. Normal Fire ………………………………………………………………………………………………. 1060

2.3.8.3. Zarar Gören Emtia ve Alınan Sigorta Tazminatı …………………………………………………. 1060

İÇİNDEKİLER

XLIII

2.4. Zirai Mahsullerin Değerlemesi ………………………………………………………………………………………………… 1062

2.5. Menkul Kıymetlerin Değerlemesi ……………………………………………………………………………………………. 1063

2.5.1. Menkul Kıymetin Tanımı …………………………………………………………………………………………….. 1063

2.5.2. Borsada İşlem Gören Menkul Kıymetler ………………………………………………………………………….. 1063

2.5.3. Menkul Kıymetlerin Değerlemesine İlişkin Yasal Düzenlemeler ……………………………………………… 1064

2.5.4. Menkul Kıymetler için Değerleme İşlemleri ………………………………………………………………………. 1065

2.5.4.1. Alış Bedeli ile Değerlenen Menkul Kıymetler ……………………………………………………… 1065

2.5.4.2. Borsa Rayici ile Değerlenen Menkul Kıymetler ……………………………………………………

(Devlet Tahvili, Hazine Bonoları, Aracı Kuruluş Varantları ve Borsa Yatırım Fonları) …… 1068

2.5.4.3. Kıst Getirisi Hesaplanacak Menkul Kıymetler ……………………………………………………… 1068

2.5.5. Bazı Özel Durumlar ……………………………………………………………………………………………………. 1070

2.5.5.1. Repo, Ters Repo İşlemlerinde Değerleme ………………………………………………………… 1070

2.5.5.2. Bedelsiz İktisap Edilen Hisse Senetlerinin Değerlemesi …………………………………………. 1071

2.5.5.3. Vadeli İşlemler ve Opsiyon Sözleşmelerinin Değerlemesi ………………………………………. 1071

2.6.Yabancı Paraların Değerlemesi ………………………………………………………………………………………………… 1072

2.7. Alacak ve Borçların Değerlemesi …………………………………………………………………………………………….. 1075

2.7.1. Senetsiz Alacak ve Borçların Değerlemesi ……………………………………………………………………….. 1075

2.7.2. Mevduat veya Kredi Sözleşmesine Dayalı Alacak ve Borçların Değerlemesi …………………………….. 1075

2.7.3. Senetli Alacak ve Borçların Değerlemesi (Reeskont) …………………………………………………………… 1077

2.7.4. Reeskont Tutarının Hesaplanması ve Muhasebeleştirilmesi ………………………………………………….. 1078

2.8. İlk Tesis ve Taazzuv Giderleri ile Peştemallıkların Değerlemesi ……………………………………………………….. 1081

2.8.1. İlk Tesis ve Taazzuv Giderlerinin Değerlemesi (Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri) ………………………. 1081

2.8.2. Peştemallıkların Değerlemesi ………………………………………………………………………………………… 1083

2.9. Aktif Geçici Hesaplar …………………………………………………………………………………………………………… 1083

2.9.1. Peşin Ödenen Giderler ……………………………………………………………………………………………….. 1084

2.9.2. Henüz Tahsil Edilmemiş Hasılat ……………………………………………………………………………………. 1085

2.9.3. Zirai Ürünlerin Hazırlık Giderleri ……………………………………………………………………………………. 1085

2.10. Pasif Geçici Hesaplar …………………………………………………………………………………………………………. 1086

2.10.1. Peşin Tahsil Edilmiş Hasılat ……………………………………………………………………………………….. 1086

2.10.2. Henüz Ödenmemiş Giderler ……………………………………………………………………………………….. 1087

2.11. Kasa Mevcudu, İhraç Edilen Tahviller, Karşılıkların Değerlemesi ve Özel Hallerde Değerleme ………………. 1087

2.11.1. Kasa Mevcudunun Değerlemesi …………………………………………………………………………………… 1087

2.11.2. İhraç Edilen Tahvillerin Değerlemesi …………………………………………………………………………….. 1088

2.11.3. Karşılıkların Değerlemesi …………………………………………………………………………………………… 1088

2.11.4. Özel Hallerde Değerleme ………………………………………………………………………………………….. 1088

2.13. Enflasyon Düzeltmesi …………………………………………………………………………………………………………. 1099

2.13.1. Kapsam ………………………………………………………………………………………………………………… 1099

2.13.1.1. Enflasyon Düzeltmesi Yapacak Olanlar ve Düzeltme İşlemine Tabi Tutulacak

Mali Tablolar ……………………………………………………………………………………………. 1099

2.13.1.2. Enflasyon Düzeltmesi Yapılacak Dönem ………………………………………………………….. 1100

2.13.1.3. Enflasyon Düzeltmesini Sona Erdiren Şartlar ……………………………………………………. 1101

2.13.1.4. SPK ve BDDK Düzenlemelerine Tabi Olan İşletmeler ……………………………………….. 1101

2.13.1.5. Bilanço Esasına Göre Defter Tutmayan Gelir veya

Kurumlar Vergisi Mükellefleri ……………………………………………………………………….. 1102

2.13.1.6. Düzeltmeye Tabi Tutulan Kalemlerin Elden Çıkarılması ………………………………………. 1102

2.13.1.7. Enflasyon Düzeltmesi Uygulanmayan Bir Hesap Döneminden Sonra

Enflasyon Düzeltme Şartlarının Yeniden Oluşması …………………………………………….. 1103

2.14. Amortismanlar ………………………………………………………………………………………………………………… 1103

2.14.1. Mevcutlarda Amortisman ………………………………………………………………………………………….. 1103

2.14.1.1. Amortisman Konusu ………………………………………………………………………………….. 1103

2.14.1.2. Amortisman Ayırma Koşulları ………………………………………………………………………. 1103

İÇİNDEKİLER

XLIV

2.14.1.3. İmtiyazlı Şirketlerde Amortisman …………………………………………………………………… 1105

2.14.1.4. Arsa ve Arazide Amortisman ……………………………………………………………………….. 1105

2.14.1.5. Amortisman Ayırma Yöntemleri …………………………………………………………………… 1105

2.14.1.6. Amortisman Uygulaması …………………………………………………………………………….. 1114

2.14.1.7. Amortisman Ayırma Yöntemini Seçme ve Değiştirme ……………………………………….. 1116

2.14.1.8. Amortisman Hesapları ………………………………………………………………………………. 1117

2.14.1.9. Amortisman Uygulamasında Özellik Arz Eden Bazı Hususlar ………………………………. 1118

2.14.1.10. Özel Haller ……………………………………………………………………………………………. 1120

2.14.2. Alacaklarda Amortisman …………………………………………………………………………………………. 1124

2.14.2.1. Değersiz Alacaklar ……………………………………………………………………………………. 1124

2.14.2.2. Şüpheli Alacaklar ……………………………………………………………………………………… 1127

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

VERGİ CEZALARI VE DİĞER CEZALAR

1 GENEL AÇIKLAMA …………………………………………………………………………………………………………………. 1137

2. VERGİ CEZALARININ UYGULANMASINDA GENEL ESASLAR ………………………………………………………… 1137

2.1. Tek Fiille Muhtelif Vergi Ziyaına Sebebiyet Verilmesi …………………………………………………………………… 1137

2.2. Tek Fiilin Muhtelif Cezayı Gerektirmesi ……………………………………………………………………………………. 1137

2.3. Fiil Ayrılığı ………………………………………………………………………………………………………………………… 1139

2.4. Tekerrür …………………………………………………………………………………………………………………………… 1139

2.5. Suçlarda Birleşme ………………………………………………………………………………………………………………. 1141

2.6. Küçükler ve Kısıtlıların Ceza Muhatabı Olmadığı Durumlar …………………………………………………………… 1141

2.7. Tüzel Kişilerin Sorumluluğu …………………………………………………………………………………………………… 1142

3. VERGİ ZİYAI CEZASI ……………………………………………………………………………………………………………….1142

3.1. Vergi Ziyaının Tanımı …………………………………………………………………………………………………………. 1142

3.2. Bir Kat Vergi Ziyaı Cezası ……………………………………………………………………………………………………. 1143

3.3. Üç Kat Vergi Ziyaı Cezası Uygulaması ve İştirak ………………………………………………………………………… 1143

3.4. Beyannamelerin Kanuni Süresi Geçtikten Sonra Kendiliğinden Verilmesi

Halinde Vergi Ziyaı Cezası Uygulaması …………………………………………………………………………………… 1144

3.5. Ziyaa Uğratılan Vergiler İçin Özel Kanunlarına Göre Kesilecek Cezalar ……………………………………………. 1145

3.5.1. Geçici Vergiye İlişkin Vergi Ziyaı Cezası …………………………………………………………………………. 1145

3.5.2. Emlak Vergisi İçin Uygulanacak Ceza …………………………………………………………………………….. 1145

3.5.3. Veraset ve İntikal Vergisi İçin Uygulanacak Ceza ………………………………………………………………. 1145

3.5.4. Belgesiz Mal Bulunduranlara Uygulanacak KDV Cezası ……………………………………………………… 1145

3.5.5. Yatırımın Yatırım Teşvik Belgesinde Öngörüldüğü Şekilde Gerçekleşmemesi

Halinde KDV İçin Uygulanacak Ceza ……………………………………………………………………………… 1146

4. USULSÜZLÜK CEZALARI …………………………………………………………………………………………………………. 1146

4.1. Usulsüzlük Fiili ve Dereceleri ………………………………..,……………………………………………………………….. 1146

4.2. Usulsüzlükte Ceza ………………………………………………………………………………………………………………. 1147

4.3. Özel Usulsüzlük Fiilleri ve Cezaları ………………………………………………………………………………………….. 1148

4.3.1. Fatura ve Benzeri Evrak Verilmemesi ve Alınmaması ile Diğer Şekil ve

Usul Hükümlerine Uyulmaması …………………………………………………………………………………….. 1148

4.3.2. Damga Vergisinde Özel Usulsüzlük Cezası ……………………………………………………………………….. 1150

4.3.3. Bilgi Verme ve İbraz Ödevini Yerine Getirmeyenler ile Maliye Bakanlığı’nca

Getirilen Zorunluluklara Uymayanlara Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezası ………………………………….. 1150

4.3.4. Tahsilat Ve Ödemelerini Banka Veya Benzeri Finans Kurumlarınca ………………………………………. 1151

Düzenlenen Belgelerle Tevsik Etmeleri Zorunluluğuna Uymayanlara

Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezası ………………………………………………………………………………….. 1151

İÇİNDEKİLER

XLV

4.3.5. Elektronik Ortamda Beyanname Verilmesi Mecburiyetine Uyulmaması

Halinde Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezası ……………………………………………………………………….. 1152

4.3.6. Elektronik Ortamda Bildirim ve Formların Verilmesi Mecburiyetine

Uyulmaması Halinde Kesilecek Özel Usulsüzlük Cezası ………………………………………………………. 1154

5. HÜRRİYETİ BAĞLAYICI CEZA İLE CEZALANDIRILACAK VERGİ SUÇLARI VE CEZALARI ………………….. 1155

5.1. Genel Bilgi ………………………………………………………………………………………………………………………. 1155

5.2. Kaçakçılık Suçları ve Cezaları ………………………………………………………………………………………………… 1155

5.3. Cezadan İndirim ……………………………………………………………………………………………………………….. 1157

5.4. Vergi Mahremiyetinin İhlali …………………………………………………………………………………………………… 1158

5.5. Mükellefin Özel İşlerini Yapan Memurlar ………………………………………………………………………………….. 1158

5.6. Vergi Kimlik Numarası Kullanımı ile İlgili Düzenlemelere Uymayanlar ……………………………………………… 1158

6. VERGİ CEZALARININ KESİLMESİ, ÖDENMESİ KALKMASI VE

VERGİ CEZALARINDA İNDİRME ………………………………………………………………………………………………… 1158

6.1. Vergi Cezalarının Kesilmesi …………………………………………………………………………………………………… 1158

6.2. Hürriyeti Bağlayıcı Cezaların Hükmedilmesi ………………………………………………………………………………. 1159

6.3. Vergi Cezalarının Ödenme Zamanı …………………………………………………………………………………………. 1159

6.4. Vergi Cezalarının Kalkması …………………………………………………………………………………………………… 1161

6.4.1.Yanılma ve Görüş Değişikliği Hali ………………………………………………………………………………….. 1161

6.4.2. Ölüm …………………………………………………………………………………………………………………….. 1163

6.4.3. Mücbir Sebepler ……………………………………………………………………………………………………….. 1165

6.4.4. Pişmanlık ve Islah ……………………………………………………………………………………………………… 1166

6.4.5. Pişmanlık Zammı Hesabı ve Oranı ……………………………………………………………………………….. 1167

6.5. Vergi Cezalarında İndirme …………………………………………………………………………………………………….. 1169

6.6. Ceza Kesmede Zamanaşımı …………………………………………………………………………………………………… 1170

7. DİĞER MÜEYYİDELER ……………………………………………………………………………………………………………… 1171

7.1. Gecikme Faizi Uygulaması …………………………………………………………………………………………………….. 1172

7.1.1. Tarhiyatın Dava Konusu Yapılmaması Halinde …………………………………………………………………. 1172

7.1.2. Dava Konusu Yapılan Tarhiyatın Mahkeme Kararıyla Onaylanması Halinde …………………………….. 1173

7.1.3. Tarhiyatın Bölge İdare Mahkemesi veya Danıştay Tarafından

Onaylanması Halinde …………………………………………………………………………………………………. 1174

7.1.4. Tarhiyatın Uzlaşma Yoluyla Kesinleşmesi Halinde …………………………………………………………….. 1174

7.1.5. Mükelleflerin Vergi Alacaklarına Faiz Ödenmesi ………………………………………………………………… 1175

7.1.6. Yargı Kararına Göre İade Edilip Yine Yargı Kararı Uyarınca Tahsili Gereken

Vergilere Gecikme Faizi Uygulaması ………………………………………………………………………………. 1176

7.2. Gecikme Zammı Uygulaması …………………………………………………………………………………………………. 1176

7.2.1. Uygulamaya İlişkin Yasal Çerçeve ………………………………………………………………………………….. 1176

7.2.2. Gecikme Zammı Oranı ……………………………………………………………………………………………….. 1177

7.2.3. Gecikme Zammının Tatbiki ………………………………………………………………………………………….. 1178

7.2.3.1. Aylık Esasa Göre ………………………………………………………………………………………… 1178

7.2.3.2. Günlük Esasa Göre ……………………………………………………………………………………… 1178

7.2.4. Asgari Gecikme Zammı Tutarı ……………………………………………………………………………………… 1179

7.2.5. Gecikme Zammının Uygulama Süresi ve Diğer Hususlar ……………………………………………………… 1180

7.2.6. Gecikme Zammı ile Gecikme Faizi Uygulamalarının Karşılaştırılması ………………………………………. 1180

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

UZLAŞMA VE VERGİ YARGISI

1. UZLAŞMA ………………………………………………………………………………………………………………………………. 1185

1.1. Genel Uzlaşma (Tarhiyat Sonrası Uzlaşma) ………………………………………………………………………………. 1186

1.1.1. Uzlaşma Konusu Vergi ve Ceza Nevileri …………………………………………………………………………. 1186

İÇİNDEKİLER

XLVI

1.1.2. Uzlaşılacak Vergilere İlişkin Tarhiyat Nevileri ……………………………………………………………………. 1186

1.1.3. Uzlaşma Konusu Vergilerde Bulunması Gereken Nitelikler …………………………………………………… 1187

1.1.4. Uzlaşmanın Yapılması ………………………………………………………………………………………………… 1187

1.1.4.1.Uzlaşma Talebi ……………………………………………………………………………………………. 1187

1.1.4.2. Sekreterya Hizmetleri ………………………………………………………………………………….. 1187

1.1.4.3. Uzlaşma Talebinin Süresi ……………………………………………………………………………… 1187

1.1.4.4. Uzlaşma Talebinin İncelenmesi ve Görüşmelerinin Yapılması ………………………………… 1188

1.1.4.5. Uzlaşma Gününün Ertelenmesi ………………………………………………………………………. 1189

1.1.4.6. Başvurma Şekli ………………………………………………………………………………………….. 1189

1.1.5. Komisyonların Yetkileri ve Teşkili …………………………………………………………………………………. 1189

1.1.5.1. Uzlaşma Komisyonlarının Yetkisi ……………………………………………………………………. 1189

1.1.5.2. Uzlaşma Komisyonlarının Teşkili ……………………………………………………………………. 1190

1.1.6. Komisyonların Uzlaşabilecekleri Vergi ve Ceza Miktarları …………………………………………………….. 1191

1.1.6.1. Genel Olarak …………………………………………………………………………………………….. 1191

1.1.6.2. Aylık Beyannamelerde Yetki Sınırı ………………………………………………………………….. 1192

1.1.6.3. İki Ayrı Vergi Bakımından Tarhiyat Yapılması …………………………………………………… 1192

1.1.6.4. Usulsüzlük Cezaları, Tekerrür Nedeniyle Ceza Artırımı …………………………………………. 1192

1.1.6.5. Kollektif Şirket Ortaklarında Yetki Sınırı …………………………………………………………. 1192

1.1.6.6. Mirasçılarda Yetki Sınırı ………………………………………………………………………………. 1192

1.1.7. Uzlaşmanın Sonuçları ………………………………………………………………………………………………… 1192

1.1.7.1. Uzlaşmanın Kesinliği …………………………………………………………………………………… 1193

1.1.7.2. Uzlaşma ve Vergi Mahkemelerinde Dava Açma ………………………………………………… 1193

1.1.7.3. Uzlaşma ve Cezalarda İndirme ………………………………………………………………………. 1193

1.1.7.4. Ödeme Zamanı ………………………………………………………………………………………….. 1193

1.1.8. Uzlaşma Konusu Yapılabilecek ve Yapılamayacak Cezalar ………………………………………………….. 1193

1.1.9. Uzlaşılan Vergi ve Cezanın Vadesinde Ödenmemesi …………………………………………………………. 1194

1.1.10. Uzlaşılan Vergilerde Gecikme Faizi ……………………………………………………………………………… 1194

1.1.11. Uzlaşma Dilekçesi Örneği …………………………………………………………………………………………. 1194

1.2. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma ……………………………………………………………………………………………………… 1195

1.2.1. Tarhiyat Öncesi Uzlaşmanın Kapsamı ……………………………………………………………………………. 1195

1.2.2. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Talebi, Talep Süresi, Uzlaşma Gününün

Tespiti Yeri ve Başvuru Şekli …………………………………………………………………………………….. 1195

1.2.2.1. Uzlaşma Talebi ………………………………………………………………………………………….. 1195

1.2.2.2. Uzlaşma Talep Süresi ………………………………………………………………………………….. 1196

1.2.2.3. Uzlaşma Gününün Tespiti ……………………………………………………………………………. 1196

1.2.2.4. Uzlaşmaya Davet ……………………………………………………………………………………….. 1196

1.2.2.5. Uzlaşma Davetine Uyulmaması ……………………………………………………………………… 1196

1.2.2.6. Tarhedilecek Verginin Uzlaşma Komisyonuna ve Mükellefe Bildirilmesi …………………… 1197

1.2.3. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma Komisyonlarının Teşkili …………………………………………………………….. 1197

1.2.3.1. Merkezi İnceleme Elemanlarınca Yapılacak İncelemelerde

Komisyonların Teşkili ………………………………………………………………………………….. 1197

1.2.3.2. Mahalli İnceleme Elemanlarınca Yapılacak İncelemelerde

Komisyonların Teşkili ………………………………………………………………………………….. 1197

1.2.3.3. Bölgesel Uzlaşma Komisyonlarının Teşkili ………………………………………………………… 1198

1.2.3.4. Uzlaşma Komisyonunun Toplanması ………………………………………………………………. 1198

1.2.4. Uzlaşma Tutanağının Düzenlenmesi ……………………………………………………………………………… 1198

1.2.5. Uzlaşmanın Kesinliği ve Dava Konusu Edilemeyeceği ………………………………………………………… 1199

1.2.6. Ödeme Zamanı ……………………………………………………………………………………………………….. 1199

1.2.7. Uzlaşılan Vergilere Uygulanacak Gecikme Faizi ……………………………………………………………….. 1200

1.2.8. Tarhiyat Öncesi ve Tarhiyat Sonrası Uzlaşma İlişkisi ………………………………………………………….. 1200

1.2.8.1.Tarhiyat Sonrası Uzlaşma Konusu Yapılabilecek Haller …………………………………………. 1200

1.2.8.2. Tarhiyattan Sonra Uzlaşma Yapılamayacak Haller ……………………………………………… 1200

İÇİNDEKİLER

XLVII

1.3. Uzlaşma İle İlgili Uygulama Örnekleri ……………………………………………………………………………………… 1200

2. VERGİ YARGISI ……………………………………………………………………………………………………………………….. 1203

2.1. Vergi Mahkemeleri ……………………………………………………………………………………………………………… 1203

2.1.1. Vergi Mahkemelerinde Bakılacak Davalar ……………………………………………………………………….. 1203

2.1.2. Vergi Davasının Açılması ……………………………………………………………………………………………. 1204

2.1.2.1. Dava Açma Süresi ……………………………………………………………………………………… 1204

2.1.2.2. Sürelerle İlgili Esaslar …………………………………………………………………………………… 1204

2.1.2.3. Dilekçenin Verileceği Yerler …………………………………………………………………………. 1205

2.1.2.4. Dava Dilekçesi ve Dilekçe Üzerinde İlk İnceleme ……………………………………………….. 1205

2.1.3. Yargılama Usulü ………………………………………………………………………………………………………. 1206

2.1.4. Dava Açmanın Hukuki Sonuçları ………………………………………………………………………………….. 1206

2.1.5. Vergi Mahkemesi Kararlarının Hukuksal Sonuçları ……………………………………………………………. 1207

2.2. Vergi Mahkemeleri Kararlarına Karşı İtiraz Yolu ………………………………………………………………………… 1207

2.2.1. Bölge İdare Mahkemelerinin Görevleri …………………………………………………………………………… 1207

2.2.2.İtirazda Başvurma Şekli ve Usulü …………………………………………………………………………………… 1208

2.2.3. İlk Derece Mahkemesi Olarak Danıştayda Bakılacak Davalar ……………………………………………….. 1208

2.3. Vergi Uyuşmazlıklarında Temyiz Yolu (Danıştay) ………………………………………………………………………… 1208

2.3.1. Temyiz Yolu ve Danıştay’ca Ele Alınacak Vergi Uyuşmazlıkları …………………………………………….. 1208

2.3.2. Danıştay’da Dava Açmaya Yetkili Olanlar ……………………………………………………………………….. 1208

2.3.3.Temyiz Süresi …………………………………………………………………………………………………………… 1209

2.3.4.Temyiz Dilekçesi ……………………………………………………………………………………………………….. 1209

2.4. Özelge Uygulaması ……………………………………………………………………………………………………………… 1209

2.4.1. Özelgenin Tanımı …………………………………………………………………………………………………….. 1210

2.4.2. Özelge Talebinde Bulunabilecek Konular ………………………………………………………………………… 1210

2.4.3. Özelge Talebinde Bulunulabilecek Kişiler ………………………………………………………………………… 1211

2.4.4. Özelge Talep Edilecek Merci ……………………………………………………………………………………….. 1211

2.4.5. Taleplerin Değerlendirilmesi ve Özelge Tayini …………………………………………………………………. 1211

2.4.6. Vergi Usul Kanunu’nun “Yanılma” Başlıklı 369’uncu Maddesinde Yapılan Değişiklik ………………… 1212

2.5. Özel Durumlar ………………………………………………………………………………………………………………….. 1212

2.5.1. İhtirazi Kayıtla Beyan …………………………………………………………………………………………………. 1212

2.5.2. Aynı Dilekçe ile Açılabilecek Davalar ……………………………………………………………………………. 1213

BEYANNAME VE BİLDİRGELERDE

DAMGA VERGİSİ UYGULAMASI

1. BEYANNAMELERDEN ALINACAK DAMGA VERGİSİ …………………………………………………………………… 1217

2. BEYANNAMELERDEN ALINACAK DAMGA VERGİSİNİN ÖDENME ŞEKLİ, SÜRESİ …………………………….. 1218

EKLER

BAKANLAR KURULUNCA VERGİ MUAFİYETİ TANINAN VAKIFLARIN LİSTESİ …………………………………… 1219

TÜRKİYE’NİN TARAF OLDUĞU YÜRÜRLÜKTE BULUNAN ÇİFTE VERGİLENDİRMEYİ ÖNLEME

ANLAŞMALARI …………………………………………………………………………………………………………………………. 1225

GAYRİMENKUL SERMAYE İRATLARINDA İSTİSNA TUTARLARI ……………………………………………………….. 1227

ÜCRETLERDE MÜTEFERRİK İSTİSNA TUTARLARI ……………………………………………………………………………. 1227

SAKATLIK İNDİRİM TUTARLARI …………………………………………………………………………………………………… 1227

BASİT USULE TABİİ OLMANIN ŞARTLARINI BELİRLEYEN TUTARLAR ……………………………………………… 1227

MENKUL SERMAYE İRATLARINDA İNDİRİM ORANI ………………………………………………………………………… 1227

TEVKİFATA TABİ GAYRİMENKUL VE MENKUL SERMAYE İRATLARINDA BEYANNAME VERME SINIRI …… 1227

GELİR VERGİSİNDEKİ TEVKİFAT ORANLARI …………………………………………………………………………………… 1228

İÇİNDEKİLER

XLVIII

GELİR VERGİSİ KANUNU’NUN GEÇİCİ 61, 67, 68 VE 72′NCİ MADDELERİNDE YER ALAN ÖDEMELERE

İLİŞKİN TEVKİFAT ORANLARI ……………………………………………………………………………………………………….. 1230

GELİR VERGİSİ TARİFELERİ ………………………………………………………………………………………………………….. 1232

GELİR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN GEÇİCİ VERGİ ORANLARI ……………………………………………………….. 1232

TÜİK AYLIK TEFE ENDEKSLERİ TABLOSU …………………………………………………………………………………….. 1233

TÜİK AYLIK ÜFE ENDEKSLERİ TABLOSU ……………………………………………………………………………………… 1233

KURUMLAR VERGİSİ TEVKİFAT ORANLARI …………………………………………………………………………………… 1234

KURUMLAR VERGİSİ ORANI …………………………………………………………………………………………………………. 1235

KURUMLAR VERGİSİ MÜKELLEFLERİ İÇİN GEÇİCİ VERGİ ORANLARI ………………………………………………… 1235

BİRİNCİ SINIFA DAHİL OLMA HADLERİ ………………………………………………………………………………………….. 1235

FATURA VERME MECBURİYETİNDEKİ HADLER ………………………………………………………………………………. 1235

BORSADA RAYİCİ OLMAYAN PARALARIN YIL SONU İTİBARİYLE DEĞERLERİ ……………………………………. 1236

YENİDEN DEĞERLEME ORANLARI …………………………………………………………………………………………………. 1239

AMORTİSMANA TABİ TUTULMADA DİKKATE ALINACAK HADLER……………………………………………………. 1239

GENEL USULSÜZLÜK CEZALARI …………………………………………………………………………………………………… 1240

ÖZEL USULSÜZLÜK CEZALARI ……………………………………………………………………………………………………… 1240

TECİL FAİZİ ORANLARI …………………………………………………………………………………………………………….. 1241

GECİKME ZAMMI VE GECİKME FAİZİ ORANLARI ……………………………………………………………………………… 1241

AİLE DURUMU BİLDİRİMİ …………………………………………………………………………………………………………….. 1242

ASGARİ GEÇİM İNDİRİMİNE AİT BORDRO………………………………………………………………………………………… 1243

AMORTİSMANA TABİİ İKTİSADİ KIYMETLER LİSTESİ ………………………………………………………………………. 1244