Muhasebe Denetimi

Muhasebe Denetimi Kitabı, Prof. Dr. Seval Kardeş Selimoğlu, Prof. Dr. Şaban Uzay titiz çalışmalar sonunda yazılmıştır. “Muhasebe Denetimi” derslerinde yararlı olabilecek bir ders kitabı niteliğinde olmasıyla birlikte, “SMMM Staja Başlama, SMMM Mesleki Yeterlik, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim” sınavlarına girecek olan adayları bu alanda bir adım daha öne geçirecek bir rehber niteliğinde olan Muhasebe Denetimi Kitabını siz değerli okuyucularımızın beğenisine sunuyoruz. Kısa sürede teslimat olanakları ile Muhasebe Denetimi Kitabını sitemizden temin edebilirsiniz.

ÖNSÖZ

Kitabın. Fakültelerde lisans düzeyinde ve Meslek Yüksek Okullarında ön lisans düzeyinde okutulan “Muhasebe Denetimi” derslerinde yararlı olabilecek bir ders kitabı niteliğinde olması yanında, “SMMM Staja Başlama, SMMM Mesleki Yeterlik, Sermaye Piyasasında Bağımsız Denetim” sınavlarına girecek olan adaylara da yardımcı olacağı düşünülmektedir.

Kitabın yazarlarına, kitabın hazırlanmasında bizlere destek olan çalışma arkadaşlarımıza ve ailelerimize, kitabın kapak tasarımı çalışmasında yardımcı olan Yusuf Özalp’e, basımını sağlayan Gazi Kitabevi’nin değerli yayın birimine teşekkürlerimizi sunarız.

Kitabın gözden geçirilmiş 3. baskısında: kitabın ikinci baskısından sonra aradan geçen süre içerisinde yazarların tespit ettiği kitapta ortak bir terim birliği sağlanmasına yönelik bazı değişiklikler ile ihtiyaç duyulan bölümlerde bazı yeni ilaveler gerçekleştirilmiştir. Türkiye’de muhasebe denetiminin anlatıldığı 3. bölümde ise, 3568 sayılı yasada değişiklikler getiren 5786 sayılı yasa ilel2 Ocak 2011 de kabul edilerek yasalaşan ve 1 Temmuz 2012 de yürürlüğe girecek olan yeni Türk Ticaret Kanunu’nda bağımsız denetime ilişkin yapılan düzenlemelere yönelik bilgilere yer verilmiştir. Bir ekip çalışmasının ürünü olan kitabımızın Türkçe muhasebe denetim literatürüne bir katkı sağlaması ümidiyle, okuyuculara yararlı olmasını diliyoruz.

İÇİNDEKİLER

• ÖNSÖZ
• İÇİNDEKİLER vii
• KISALTMALAR LİSTESİ xiii
• 1. DENETİMİN GENEL ÇERÇEVESİ 1
• 1.1. DENETİME DUYULAN İHTİYAÇ 1
• 1.2. MUHASEBE VE BAĞIMSIZ DENETİM İLİŞKİSİ 3
• 1.3. BAĞIMSIZ DENETİM KAVRAMI 4
• 1.4. DENETİM VE DENETÇİ TÜRLERİ 8
• 2. DENETİM STANDARLARI, MESLEK AHLAKI
• VE YASAL SORUMLULUKLAR 13
• 2.1. GENEL KABUL GÖRMÜŞ DENETİM STANDARTLARI 13
• 2.1.1. Genel Standartlar 14
• 2.1.1.1. Mesleki Eğitim ve Deneyim Standardı 14
• 2.1.1.2. Bağımsızlık Standardı 14
• 2.1.1.3. Mesleki Dikkat ve Özen Standardı 15
• 2.1.2. Çalışma Alanı Standartları 15
• 2.1.2.1. Planlama ve Yardımcıların Gözlenmesi Standardı …15
• 2.1.2.2. İç Kontrol Sisteminin İncelenmesi ve Değerlenmesi Standardı 15
• 2.1.2.3. Kanıt Toplama Standardı 16
• 2.1.3. Raporlama Standartları 16
• 2.1.3.1. Genel Kabul Görmüş Muhasebe İlkelerinde Uygunluk Standardı 16
• 2.1.3.2. Muhasebe İlkelerinde Değişmezlik Standardı 17
• 2.1.3.3. Yeterli Açıklama Standardı 17
• 2.1.3.4. Görüş Bildirme Standardı 17
• 2.2. MESLEK AHLAKI İLKE VE KURALLARI 18
• 2.2.1. Meslek Ahlakı Kavramı 18
• 2.2.2. Denetim Açısından Meslek Ahlakı 19
• 2.3. KALİTE KONTROL STANDARTLARI 22
• viii Muhasebe Denetimi
• 3. TÜRKİYE’DE MUHASEBE DENETİMİNİN GELİŞİMİ 29
• 3.1. MUHASEBE DENETİMİNE İLİŞKİN YASAL
• DÜZENLEMELER 29
• 3.1.1. Sermaye Piyasası Kumlu Düzenlemeleri 29
• 3.1.1.1. SPK Tarafından İşletmelere Getirilen Yükümlülükler 40
• 3.1.1.2. Denetim Faaliyetinin Geçerliliği ile Hukuki ve Cezai Sorumluluk 43
• 3.1.1.3. Bağımsız Denetim Kuruluşunun Rotasyonu 43
• 3.1.2. Bankacılık Alanındaki Düzenlemeler 43
• 3.1.3. 3568 Sayılı Meslek Yasası Kapsamında Getirilen Düzenlemeler 45
• 3.1.3.1. Muhasebecilik Mesleğinin Konusu ve Meslek Mensuplarında Aranan Genel Şartlar 46
• 3.1.3.2. Tasdik İşlemleri 49
• 3.1.4. Bağımsız Denetim Faaliyetlerine İlişkin Diğer
• Düzenlemeler 52
• 3.1.4.1. TÜRMOB Tarafından Gerçekleştirilen Düzenlemeler 52
• 3.1.4.2. Türkiye Denetim Standartları Kumlu (TÜDESK) ….53
• 3.1.4.3. Türkiye Muhasebe Standartlan Kumlu (TMSK) 53
• 3.1.4.4. Sigorta Murakabe Kanunu Kapsamında Getirilen Düzenlemeler 54
• 3.1.4.5. Enerji Piyasası Düzenleme Kumlu (EPDK) Düzenlemeleri 55
• 3.1.4.6. Yeni Türk Ticaret Kanunu Düzenlemeleri 55
• 4. DENETİM SÜRECİ VE AŞAMALARI 63
• 4.1. DENETİM SÜRECİNE İLİŞKİN BAZI TEMEL
• KAVRAMLAR 63
• 4.1.1. İşletme Yönetiminin ve Denetçinin Sorumluluğu 63
• 4.1.2. Denetim Çalışmalarını Bölümleme 65
• 4.1.3. Müşteri İşletme Yönetiminin İddiaları ve Denetimin Hedefleri 67
• 4.1.4. Denetim Sürecine Genel Bir Bakış 71
• İçindekiler
• 4.2. DENETİMİN PLANLANMASI 73
• 4.2.1. Müşteri İşletmeyi Kabul ve Başlangıç Denetim Planlaması 74
• 4.2.2. Müşteri İşletmeyi ve Sektörü Tanıma 77
• 4.2.3. Müşteri İşletme Riskini Değerleme 78
• 4.2.4. Başlangıç Analitik İnceleme Prosedürlerini Uygulama 79
• 4.2.5. Denetimde Önemlilik Yargısının Oluşturulması 80
• 4.2.6. Denetim Riskini Değerleme 85
• 4.2.7. Hile Riski ile İlgili Bilgi Toplama 89
• 4.2.8. İç Kontrolü Tanıma ve Kontrol Riskini Değerleme 92
• 4.2.8.1. İç Kontrol Kısımları 94
• 4.2.8.2. İç Kontrolü Tanıma 100
• 4.2.8.3. Kontrol Riskini Değerleme 102
• 4.2.8.4. Kontrol Testleri 103
• 4.2.8.5. İç Kontrol Hakkında Raporlama 105
• 4.2.8.6. İç Denetim Fonksiyonunun Bağımsız
• Dış Denetime Etkisi 106
• 4.2.8.7. Türkiye’de Relel Sektörde İç Denetim
• Uygulamaları 111
• 4.2.9. Denetim Programlarının Oluşturulması 113
• 5. DENETİM PROGRAMININ YÜRÜTÜLMESİ 119
• 5.1. DENETİM PROGRAMI 119
• 5.2. DENETİM İŞLEMLERİ 121
• 5.2.1. İşlem Testleri 121
• 5.2.2. Doğrulama Testleri 122
• 5.3. KANITLARIN TOPLANMASI 122
• 5.3.1. Denetimde Kanıt Kavramı 122
• 5.3.2. Kanıt Toplamada Amaç 123
• 5.3.3. Denetim Kanıtlarının Sınıflandırılması 124
• 5.3.3.1. Muhasebe Sisteminden Elde Edilen Kanıtlar 125
• 5.3.3.2. Destekleyici Denetim Kanıtlan 125
• 5.3.4. Kanıtların Yeterliliği ve Uygunluğu 128
• 5.3.4.1. Kanıtın Yeterliliği 128
• 5.3.4.2. Kanıtın Uygunluğu 130
• X Muhasebe Denetimi
• 5.4. DENETİM TEKNİKLERİ 131
• 5.4.1. Kayıt ve Belgelerin İncelenmesi 132
• 5.4.2. Fiziki İnceleme ve Sayma 133
• 5.4.3. Doğrulama (Mutabakat) 133
• 5.4.4. Gözlem 136
• 5.4.5. Yeniden Gözden Geçirme 136
• 5.4.6. Soruşturma 137
• 5.4.7. Analitik İnceleme 137
• 5.5. BAZI KONULARA İLİŞKİN UYGULANACAK
• DENETİM TEKNİKLERİ 138
• 5.5.1. Stokların Fiziki Sayımında Hazır Bulunmak 138
• 5.5.2. Hukuki Davaların Yeniden İncelenmesi 139
• 5.5.3. Uzun Vadeli Yatırımların Değerlenmesi ve Açıklanması…. 139
• 5.5.4. Bölümlere Göre Raporlama 140
• 5.6. ÇALIŞMA KAĞITLARI 141
• 5.6.1. Çalışma Kağıtlarının Tanımı 141
• 5.6.2. Çalışma Kağıtlarının Faydalan 141
• 5.6.3. Çalışma Kağıtlarının Şekli ve İçeriği 142
• 5.6.4. Çalışma Kağıtlarının Çeşitleri 143
• 5.6.5. Çalışma Kağıtlarının Saklanması 144
• 5.7. MUHASEBE DENETİMİNDE ÖRNEKLEME 144
• 5.7.1. İradi Örnekleme 146
• 5.7.2. İstatistiki Örnekleme 146
• 6. DENETİMİN TAMAMLANMASI VE RAPORLANMASI 149
• 6.1. DENETİMİN TAMAMLANMASI VE RAPORLANMASI
• SÜRECİ 149
• 6.1.1. Birinci Adım: Denetim Çalışmasının Tamamlanması 150
• 6.1.1.1. Denetimi Tamamlama Çalışmaları 150
• 6.1.1.2. Sonuçların Değerlenmesi 153
• 6.1.2. İkinci Adım: Denetim Raporunun Düzenlenmesi 155
• 6.1.2.1. Finansal Raporlama Standartları 155
• 6.1.2.2. Bağımsız Denetim Görüşünün Oluşturulması 155
• 6.1.2.3. Bağımsız Denetim Raporunun Temel Unsurları 157
• İçindekiler
• 6.1.2.4. Olumlu Denetim Görüşünden Sapmalar 160
• 6.1.2.4.1. Çalışma Alanının Sınırlanması 164
• 6.1.2.4.2. İşletme Yönetimiyle Görüş Ayrılığı 166
• 6.1.3. Üçüncü Adım: Bilanço ve Rapor Tarihinden Sonraki
• İşlemler 167
• 6.2. DENETİMİN TAMAMLANMASI VE RAPORLANMASI SÜRECİNE YÖNELİK VAKA ÖRNEKLERİ 169
• 6.3. SARBANES-OXLEY YASASI VE RAPORLAMA SÜRECİ 173
• 6.4. TÜRK TİCARET KANUNU TASARISINDA DENETİM RAPORU 174
• 6.5. DENETİM RAPORU ÖRNEKLERİ 176
• 7. HESAP KALEMLERİNİN DENETİMİ 189
• 7.1. HAZIR DEĞERLER 189
• 7.1.1. Kasa 189
• 7.1.2. Alman Çekler 194
• 7.1.3. Bankalar 197
• 7.1.4. Verilen Çekler ve Ödeme Emirleri 202
• 7.1.5. Diğer Hazır Değerler 204
• 7.2. MENKUL KIYMETLER 207
• 7.2.1. Hisse Senetleri 208
• 7.2.2. Finansman Bonoları, Tahviller 212
• 7.3. TİCARİ ALACAKLAR 215
• 7.4. DİĞER ALACAKLAR 223
• 7.5. STOKLAR 227
• 7.6. GELECEK AYLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI 230
• 7.7. MALİ DURAN VARLIKLAR 235
• 7.8. MADDİ DURAN VARLIKLAR 238
• 7.9. MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR 247
• 7.10. MALİ BORÇLAR 251
• 7.11. TİCARİ BORÇLAR 255
• 7.12. DİĞER BORÇLAR 259
• 7.13. ÖDENECEK VERGİ VE DİĞER YÜKÜMLÜLÜKLER 263
• xii Muhasebe Denetimi
• 7.14. BORÇ VE GİDER KARŞILIKLARI 266
• 7.15. GELECEK AYLARA AİT GELİRLER
• VE GİDER TAHAKKUKLARI 270
• 7.16. ÖZ KAYNAKLAR 272
• 7.17. HASILAT, GELİR ve KÂRLARIN DENETİMİ 276
• 7.17.1. Brüt Satışlar 276
• 7.17.2. Diğer Olağan Gelir ve Kârlar 278
• 7.17.3. Olağandışı Gelir ve Kârlar 282
• 7.18. MALİYET, GİDER ve ZARARLARIN DENETİMİ 282
• 7.18.1. Satış İndirimleri 283
• 7.18.2. Satışların Maliyeti 284
• 7.18.3. Faaliyet Giderleri 287
• 7.18.4. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gider ve Zararlar 289
• 7.18.5. Finansman Giderleri 292
• 7.18.6. Olağandışı Gider ve Zararlar 294
• EKLER
• EK 1) Okuma Parçası: Bağımsız Denetimin Sahibi Kim? 299
• EK 2) Okuma Parçası: Enron Olayı 303
• EK 3) SMMM Staja Başlama Sınavı Muhasebe Denetimi Soruları 309
• EK 4) SMMM Mesleki Yeterlilik Sınavı Muhasebe Denetimi Soruları…329
• EK 5) Serbest Muhasebeciler. Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve
• Yeminli Mali Müşavirlerin Mesleki Faaliyetlerinde Uyacakları
• Etik İlkeler Hakkında Yönetmelik 336