ÖNSÖZ
Dünyanın giderek küçüldüğü bir zaman diliminde yaşıyoruz. Anadolu’daki bir şirketin Avrupa’dan bir ortaklık teklifi aldığını veya Türkiye’den bir iş adamının Çin’de üretim tesisi açtığını duyduğumuz-da artık şaşırmıyoruz. Bunlar medyada sıkça karşılaştığımız haberler oldu. Günümüzde sermaye, mal ve insan hareketleri, tarihte hiç olmadığı kadar artmış durumdadır.
Sermaye hareketlerinin önündeki en büyük engel ise ülkeler arasındaki farklı muhasebe uygulamalarıdır. Yabancı bir işletmeye ait finansal tabloların anlaşılması gerçekten güç olabilir. Uluslararası Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartları bu engelleri kaldırmak açısın-dan çok önemli bir adımdır. Uluslararası Muhasebe ve Finansal Rapor-lama Standartlarının yaygınlaşması, yabancı yatırımcıların daha kolay ve güven içinde yatırım yapmalarına olanak sağlayacaktır. Girişimciler daha uygun koşullarda, daha fazla fona ulaşabileceklerdir. Bu durumun, Türkiye gibi sermaye birikimi yetersiz ülkeler için çok değerli fırsatlar sunduğunu rahatlıkla söyleyebiliriz.
Nitekim ülkemiz de bu sürecin dışında kalmayarak, Uluslararası Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartlarının bire bir çevrisi olan Türkiye Muhasebe ve Finansal Raporlama Standartlarını (kısaca muhasebe standartları olarak anılacaktır) ulusal mevzuatının bir parçası yapmıştır. Bugün için muhasebe standartlarını sadece belli bir ölçeğin üs-tündeki işletmelerin uygulama zorunluluğu vardır. Ancak giderek uygulama alanın genişletileceği, yetkililer tarafından açıkça ifade edilmiş-tir. Sevindirici bir şekilde bazı işletmelerin, sermaye ve fon kaynaklarına daha kolay ulaşabilmek için, gönüllü olarak muhasebe standartlarına uyum gösterdiklerine tanık oluyoruz.
Muhasebe standartlarının ülkemizde yaygınlaşmasında ve sağlıklı bir şekilde uygulamasında en önemli gereklilik, muhasebe meslek mensuplarının bu konuda yeterli bilgi ve deneyime sahip olmalarıdır. Ancak yaklaşık üç yıldır verdiğimiz muhasebe standartları eğitimlerin-de, muhasebe standartlarında yer alan terimlerin muhasebe meslek mensuplarına yabancı geldiğini ve ağır hukuksal ifadelerin anlaşılmayı zorlaştırdığını gördük. Ayrıca standart metnin 3000 sayfayı bulan ayrıntılı bir düzenleme olması, en dirayetli meslek mensuplarının dahi gözü-nü korkuttuğunu ve konuya uzak kalmalarına neden olduğunu fark ettik.
İşte bu çalışmamızın çıkış noktasını da yukarıda ifade ettiğimiz sorunları aşmak oluşturmuştur. Soru-cevap şeklindeki bir yaklaşımın, uzun ve karmaşık görünen bir metnin aktarılmasında iyi bir başlangıç olacağını düşünerek çalışmamızı şekillendirdik. Çalışmamızın kapsamını uygulamada meslek mensuplarının gereksinim duyacağı standartlar-la sınırladık ve her bir standardı ele alırken gerektiğinden fazla ayrıntı-ya girmemeye, anlaşılırlığı kaybetmemeye dikkat ettik.
Muhasebe standartları ile ilgili bir çalışmada yaşanan en önemli sorun hesap planıyla ilgili olmaktadır. Çalışmada mümkün olduğu ka-dar Tekdüzen Hesap Planına uyumlu hesap isimleri tercih edilmiş olmakla birlikte, zorunlu olarak veya daha doğru olacağı için Tekdüzen Hesap Planının dışına da çıkılmıştır. Bu konuda değişik eserler arasında da bir tekdüzelik olmadığı, bir kaç eser inceleyen herkes tarafından görülmektedir. Ancak farklılığın sadece kullanılan hesap isimlerinin adları konusunda olduğunu, hesapların kullanım amacı ve şekli bakımından önemli farklılık bulunmadığını da belirtmek gerekir.
Okuyucular muhasebe standartları konusunda bu çalışmada cevap bulamadıkları sorularını bize ilettiklerinde, kendilerine en kısa sürede
cevap vermek bizim için mutluluk verici bir fırsat olacaktır. Çalışmanın taslağını okuyarak bize yardımlarını esirgemeyen çalışma arkadaşlarımız Araştırma Görevlisi Duygu ŞENGÜL ÇELİKAY’a ve Araştırma Görevlisi Şafak AĞDEMİR’e teşekkür ediyoruz. Çalışmalarımız sırasında kendilerinden çaldığımız zaman ve ilgiye rağmen, tüm desteklerini esirgemeyen ailelerimizin hakkını ödeyemeyiz. Kitabın basımı ve yayımını üstlenen Gazi Yayınevi yetkilileri Sayın Özlem SARI ve Suavi SARI başta olmak üzere, tüm emeği geçen çalışanlarına teşekkürü bir borç biliyoruz.
Kitapta yer alan standartlardan TMS 18, TMS 17, TMS 21, TMS 19, TFRS 9, TMS 28, TMS 7 Doç. Dr. Birol YILDIZ; TMS 2, TMS12, TMS
23, TMS 37, TMS 16, TMS 38, TMS 36 ve TMS 1 Doç. Dr. Tunç KÖSE tarafından yazılmıştır.
Çalışmanın herkese yararlı olması dileriz.
İÇİNDEKİLER
ÖNSÖZ ………………………………………………………………………………………………….. i
ŞEKİLLER ………………………………………………………………………………………… xix
TMS 18 HASILAT
1. TMS 18 Hasılat Standardının amacı nedir? …………………………………………………….. 1
2. Hasılat standardının kapsamı nedir? ………………………………………………………………. 1
3. Hasılat nedir? ……………………………………………………………………………………………………….. 1
4. Hasılat türleri nelerdir? ……………………………………………………………………………………… 1
5. TMS 18 Hasılat Standardının kapsamına girmeyen hasılat unsurları nelerdir? …………………………………………………………………………………………………………… 2
6. Hasılat kabul edilmeyen işlemler nelerdir? ……………………………………………………. 3
7. Peşin ve vadeli satışlarda hasılat nasıl ölçülür? …………………………………………….. 3
8. Takas işlemleri hasılat yaratıcı bir işlem midir?……………………………………………. 8
9. Hasılat ne zaman muhasebeleştirilir? ……………………………………………………………… 8
10. Faiz, isim hakları ve temettülerde hasılat nasıl muhasebeleştirilir? ……. 12
11. İki hasılat yaratan işlemin bir arada yapılması veya bir hasılat yaratan işlemle bağlantılı başka işlemlerin olması durumunda hasılat nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………….. 13
12. Edinim öncesi döneme ait işlemiş faiziyle alınan menkul kıymetlere ait hasılat nasıl muhasebeleştirilmelidir? ………………………………………………………… 13
13. Satış iskontosu, ciro primi ve kasa iskontosu nasıl muhasebeleştirilir? 14
vi
TMS 17 KİRALAMA İŞLEMLERİ
14. TMS 17 Kiralama İşlemleri Standardının amacı nedir? ………………………….. 19
15. TMS 17 Kiralama İşlemleri Standardının kapsamı nedir? ……………………… 19
16. Bu standardı kimler uygulamak zorundadır? …………………………………………… 20
17. Kiralama nedir? ………………………………………………………………………………………………. 20
18. Finansal kiralama nedir? ………………………………………………………………………………. 20
19. Faaliyet kiralaması nedir? …………………………………………………………………………….. 21
20. İptal edilemeyen kiralama nedir? ……………………………………………………………….. 21
21. Finansal kiralama süresi nasıl belirlenir? ………………………………………………….. 21
22. Asgari kira ödemeleri nedir? ………………………………………………………………………… 21
23. Bir kiralamanın finansal kiralama veya faaliyet kiralaması olması için kriterler nelerdir? ……………………………………………………………………………………………. 22
24. Brüt ve net kiralama yatırımı nedir? ………………………………………………………….. 23
25. Zimni faiz oranı nedir? …………………………………………………………………………………… 23
26. Kiracının alternatif borçlanma faiz oranı nedir? ……………………………………… 24
27. Gayrimenkul kiralamasının finansal kiralama sayılması için gerekli kriter nedir? ……………………………………………………………………………………………………… 24
28. Kiralama sözleşmesi ne zaman başlar?………………………………………………………. 24
29. Kiralama sözleşmesinin başlangıcında ne yapılır? ………………………………….. 24
30. Kiralama süresi ne zaman başlar? ………………………………………………………………. 25
31. Ekonomik ömür veya yararlı ömür nedir? ………………………………………………… 25
32. Finansal kiralama işlemi kiracı açısından nasıl muhasebeleştirilir? ……. 26
33. Kiracı varlığı hangi değer üzerinden kayıtlarına yansıtır? …………………….. 26
34. Finansal kiralamaya ilişkin asgari kira ödemeleri nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………….. 29
35. Finansal kiralamada amortisman ayırma hakkı kime aittir ve amortisman süresi nasıl belirlenir? ……………………………………………………………… 30
36. Finansal kiralama sözleşmesi kiraya veren tarafından nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………….. 31
37. Faaliyet kiralaması kiracı tarafından nasıl muhasebeleştirilir? ……………. 33
38. Faaliyet kiralaması kiraya veren tarafından nasıl muhasebeleştirilir? .. 35
vii
TMS 21 KUR DEĞİŞİMİNİN ETKİLERİ
39. TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri standardının amacı nedir? ………………… 37
40. TMS 21 Kur Değişiminin Etkileri standardının kapsamı nedir? ……………. 37
41. Parasal kalem nedir? ……………………………………………………………………………………… 38
42. Parasal olmayan kalem nedir?……………………………………………………………………… 38
43. Yurtdışındaki işletme ve yurtdışındaki işletmede bulunan net yatırım nedir? ………………………………………………………………………………………………………. 38
44. Geçerli para birimi nedir?……………………………………………………………………………… 38
45. Yabancı para birimiyle yapılan işlemlerde ilk muhasebeleştirme nasıl yapılır? ………………………………………………………………………………………………………. 39
46. Yabancı para birimiyle yapılan işlemlerde, sonraki dönemlerde yapılacak değerleme ve muhasebeleştirme işlemleri nelerdir? …………….. 39
47. Kur farkından kaynaklanan riskleri azaltmak için finansal riskten korunma aracı kullanıldığında nasıl muhasebeleştirilmelidir? ……………… 41
48. Finansal tabloların geçerli para biriminden farklı bir para biriminden sunulması durumunda çevrim nasıl yapılır? ……………………………………………… 42
49. Kur farklarının vergisel etkileri nasıl muhasebeleştirilir?……………………… 43
50. Yabancı para işlem hangi işlemleri kapsar? ………………………………………………. 43
51. İşletmenin belirlemiş olduğu geçerli para biriminde değişiklik olabilir mi? ………………………………………………………………………………………………………. 44
52. Yurtdışındaki işletmenin elden çıkarılması durumunda yapılacak muhasebe işlemleri nelerdir? ……………………………………………………………………….. 44
53. Bir kalemin defter değeri nasıl belirlenir? ………………………………………………… 44
TMS 19 ÇALIŞANLARA SAĞLANAN FAYDALAR
54. TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar Standardının amacı nedir? ……… 47
55. TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Faydalar Standardının kapsamı nedir?…. 47
56. Çalışanlara sağlanan faydalar nedir ve nasıl sınıflandırılır? ………………….. 47
57. Çalışanlara sağlanan kısa vadeli faydalar nelerdir ve nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………….. 48
58. Personele verilen ücret avansları nasıl muhasebeleştirilir? ………………….. 48
59. Ücretli izinler TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Fayda ve Hizmetler Standardına göre nasıl muhasebeleştirilir? ……………………………………………….. 49
60. Kar payı ve ikramiye TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Fayda ve Hizmetler Standardına göre nasıl muhasebeleştirilir? ……………………………………………….. 50
viii
61. Personele sağlanan lojman, araç tahsisi, gıda, giyecek yardımı TMS 19 Çalışanlara Sağlanan Fayda ve Hizmetler Standardına göre nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………….. 51
62. Çalışanlara iş ilişkisinin sonrasında sağlanan faydalar nelerdir ve nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………….. 51
63. İş ilişkisinin sona erdirilmesi nedeniyle çalışanlara sağlanan faydalar nelerdir ve nasıl muhasebeleştirilir? …………………………………………………………… 58
64. Çalışanlara sağlanan diğer uzun vadeli faydalar nelerdir ve nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………….. 59
TFRS 9 FİNANSAL ARAÇLAR
65. Finansal araçlar ile ilgili muhasebe standartları hangileridir? ……………… 61
66. Finansal Araç nedir? ………………………………………………………………………………………. 61
67. Finansal Varlık nedir? ……………………………………………………………………………………. 62
68. Finansal Borç nedir? ………………………………………………………………………………………. 62
69. Özkaynağa Dayalı Finansal Araç nedir? ……………………………………………………… 62
70. Finansal Varlıklar nasıl muhasebeleştirilir? ……………………………………………… 63
71. Nakit ve benzerleri nasıl muhasebeleştirilir? …………………………………………… 67
72. Alacaklar nasıl muhasebeleştirilir? …………………………………………………………….. 71
73. Değersiz alacaklar nasıl muhasebeleştirilir? …………………………………………….. 77
74. Hisse senetleri nasıl muhasebeleştirilir? …………………………………………………… 79
75. Tahvil, hazine bonosu, DİBS gibi borçlanma araçları nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………….. 84
76. Finansal borçlar nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………… 88
TMS 28 İŞTİRAKLERDEKİ VE
İŞ ORTAKLIKLARINDAKİ YATIRIMLAR
77. TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar Standardının amacı nedir? ……………………………………………………………………………………………………… 91
78. TMS 28 İştiraklerdeki ve İş Ortaklıklarındaki Yatırımlar Standardının kapsamı nedir? …………………………………………………………………………………………………. 91
79. İştirak nedir? ……………………………………………………………………………………………………. 91
80. Yatırımcı işletmenin hangi durumlarda yatırım yapılan işletme üzerinde önemli etkisinin bulunduğu kabul edilir? ………………………………….. 92
81. Önemli etkinin oy hakkı dışındaki göstergeleri nelerdir?………………………. 92
ix
82. İş ortaklığı nedir? ……………………………………………………………………………………………. 93
83. Konsolide finansal tablo ve bireysel finansal tablo nedir? …………………….. 93
84. Özkaynak Yöntemi nedir? …………………………………………………………………………….. 94
85. Özkaynak yöntemi ne zaman kullanılır? ……………………………………………………. 97
86. Özkaynak yönteminin uygulanması gerekli koşullar nelerdir? …………….. 98
TMS 7 NAKİT AKIŞ TABLOSU
87. TMS 7 Nakit akış tablosu standardının amacı nedir? ……………………………… 99
88. TMS 7 Nakit akış tablosu standardının kapsamı nedir? …………………………. 99
89. Nakit ve nakit benzerleri kavramları neleri içermektedir? ……………………. 99
90. TMS 7 Nakit Akış Tablosunun Standardının temel aldığı faaliyet türleri nelerdir? …………………………………………………………………………………………………….. 100
91. İşletme faaliyetlerinden nakit akışları nelerdir? ……………………………………. 100
92. İşletme faaliyetlerinden nakit akışları nasıl raporlanır? ………………………. 101
93. Yatırım faaliyetlerinden nakit akışları nasıl raporlanır? ………………………. 101
94. Finansman faaliyetlerinden nakit akışları nasıl raporlanır? ………………… 102
95. Alınan ve ödenen faizler, kar payları nakit akış tablosunda nasıl raporlanır? …………………………………………………………………………………………………….. 103
96. Ödenen vergi nakit akış tablosunda nasıl raporlanır? …………………………… 103
97. Nakit akış tablosu nasıl hazırlanır? …………………………………………………………… 104
TMS 2 STOKLAR
98. TMS 2 Stoklar standardının amacı nedir?………………………………………………… 111
99. TMS 2 Standardın kapsamı nedir? …………………………………………………………….. 111
100. TMS 2’de stoklar nasıl tanımlanmaktadır? ……………………………………………. 111
101. Standart kapsamında yer alan stoklar nelerdir? ………………………………….. 112
102. TMS 2’de yer alan ve bir değerleme ölçütü olan net gerçekleşebilir değer nasıl tanımlanmaktadır? …………………………………………………………………… 112
103. Stokların değerlemesi hangi aşamaları kapsamaktadır? ……………………. 113
104. Stoklar girişte nasıl değerlenir? ………………………………………………………………. 113
105. Satın alma maliyetleri hangi unsurları içermektedir? ………………………… 113
106. Vadeli satın alınan stoklar nasıl muhasebeleştirilir? ………………………….. 113
107. Ticari iskontolar ve benzeri indirimler nasıl muhasebeleştilir? ………. 114
108. Dönüştürme maliyetleri hangi unsurları içermektedir? …………………….. 116
x
109. Sabit genel üretim maliyetlerinin dönüştürme maliyetlerine dağıtımı nasıl yapılmalıdır? …………………………………………………………………………………………. 116
110. Dağıtılmayan sabit genel üretim maliyetleri nasıl ele alınmaktadır? . 117
111. Standart maliyetlerin kapsamını belirleyen maliyet yöntemlerinden hangisini temel almaktadır? ………………………………………………………………………… 117
112. VUK maliyetlerin kapsamını belirleyen maliyet yöntemlerinden hangisini temel almaktadır? ………………………………………………………………………… 122
113. Birleşik mamullere ait maliyetin dağıtımında hangi yöntem benimsenmiştir? …………………………………………………………………………………………….. 122
114. Yan ürünlerin değerlemesinde hangi değerleme ölçüsünü öngörmektedir? ……………………………………………………………………………………………… 123
115. Yan ürünlerin değerlemesinde hangi yaklaşımların kullanılmasını öngörmektedir? ……………………………………………………………………………………………… 123
116. Hizmet sunan işletmelerde stok maliyeti nasıl ele alınmaktadır? ……. 123
117. Tekdüzen muhasebe sistemine göre hizmet sunan işletmelerde stok maliyeti nasıl ele alınmaktadır? ………………………………………………………………….. 123
118. Envanterde aşamasında hangi değerleme ölçüsü öngörülmektedir? 127
119. Standart, stokların fiziksel etkilerden zarar görmesi veya piyasa fiyatının düşmesi durumunda hangi değerleme ölçüsünü öngörmektedir? ……………………………………………………………………………………………… 127
120. İşletme stok maliyetinin NGD’den yüksek olması durumunda nasıl bir muhasebe politikası izlemelidir? ………………………………………………………………… 127
121. Standart, stok değer düşüklüğü karşılığının hangi hesap grubunda izlenmesini öngörmektedir? ………………………………………………………………………… 128
122. Standart, hammadde ve malzemelerin değerlemesinde hangi ölçülerin kullanılmasını öngörmektedir? …………………………………………………………………… 130
TMS 12 GELİR VERGİLERİ
123. TMS 12 Gelir Vergileri standardının amacı nedir? ………………………………. 133
124. Standardın kapsamı nedir? ………………………………………………………………………. 133
125. TMS 12 Gelir Vergileri Standardının temel varsayımı nedir? ……………. 133
126. Standardın temel varsayımında yer alan vergi gideri (vergi geliri) ve dönem vergisi kavramları nasıl tanımlanmaktadır? ………………………………. 133
127. Ticari kâr ile mali kâr arasında ortaya çıkan farklılıklar nasıl sınıflandırılmaktadır? ……………………………………………………………………………………. 134
128. Sürekli fark nedir? ……………………………………………………………………………………… 135
xi
129. Geçici fark nedir? ………………………………………………………………………………………… 135
130. Geçici farklar nasıl sınıflandırılmaktadır?……………………………………………… 135
131. Zamanlama farkları nedir? ……………………………………………………………………….. 136
132. Vergiye esas değer kavramı nedir? …………………………………………………………. 136
133. Vergiye tabi geçici farklar nasıl belirlenir? ……………………………………………. 138
134. Hangi durumlarda meydana gelen geçici farklar için ertelenmiş vergi borcu muhasebeleştirilmez? ……………………………………………………………………….. 139
135. Şerefiyenin ilk muhasebeleştirilmesinde ortaya çıkan ertelenmiş vergi borcu nasıl ele alınır? ……………………………………………………………………………………. 139
136. İndirilebilir geçici farklar nasıl belirlenir? …………………………………………….. 139
137. Hangi durumlarda meydana gelen geçici farklar için ertelenmiş vergi varlığı muhasebeleştirilmez? ………………………………………………………………………. 141
138. Standartta ertelenmiş vergi borçları ile ertelenmiş vergi varlıkları nasıl hesaplanmaktadır? ………………………………………………………………………………. 141
139. Standartta ertelenmiş vergi borçları ile ertelenmiş vergi varlıkları nasıl muhasebeleştirilmektedir? ………………………………………………………………… 143
140. Ertelenmiş vergi borcu olması durumunda nasıl bir kaydın yapılmasını öngörmektedir? ……………………………………………………………………….. 144
141. Ertelenmiş vergi varlığı olması durumunda nasıl bir kaydın yapılmasını öngörmektedir? ……………………………………………………………………….. 145
142. Dönem vergi varlığı ile dönem vergi borcu hangi durumlarda mahsup edilebilir? ………………………………………………………………………………………………….. 149
143. Ertelenmiş vergi varlığı ile ertelenmiş vergi borcu hangi durumlarda mahsup edilebilir? …………………………………………………………………………………………. 149
TMS 23 BORÇLANMA MALİYETLERİ
144. TMS 23 Borçlanma Maliyetleri Standardının amacı nedir? ……………….. 151
145. Standardın kapsamı nedir? ………………………………………………………………………. 151
146. Özellikli varlıklar nedir? ……………………………………………………………………………. 151
147. Borçlanma maliyetlerinin muhasebeleştirmesinde temel ilke nedir?152
148. Özellikli varlıklarla ilişkilendirilmeyen borçlanma maliyetleri nasıl muhasebeleştirilmektedir? ………………………………………………………………………….. 152
149. Yabancı para ile borçlanmalarda, faiz maliyetleri ile ilgili düzeltme kapsamında ele alınan kur farkları nasıl muhasebeleştirilmektedir?…. 154
150. Özellikli bir varlığa ilişkin borçlanma maliyetlerinin aktifleştirilebilmesi için hangi kriterler aranır? ………………………………………. 157
xii
151. İşletmenin bir özellikli varlığı edinmesi amacıyla özellikle borçlanması durumunda, aktifleştirilecek borçlanma maliyeti tutarının nasıl hesaplanmasını öngörmektedir? ………………………………………………………………… 157
152. Bir işletmenin genel amaçlı olarak borçlandığı fonların bir kısmının, bir özellikli varlığın finansmanı için kullanıldığı durumlarda, aktifleştirilebilecek borçlanma maliyeti tutarı nasıl hesaplanır? ………… 159
153. Özellikli bir varlığa ilişkin borçlanma maliyetlerinin aktifleştirmesinin başlama tarihi için hangi koşullar aranmaktadır? …………………………………… 161
154. Özellikli bir varlığa ilişkin borçlanma maliyetlerinin aktifleştirme işlemine ne zaman ara verilir? …………………………………………………………………….. 161
155. Özellikli bir varlığa ilişkin borçlanma maliyetlerinin aktifleştirme işlemine ne zaman son verilir? ……………………………………………………………………. 162
156. Özellikli varlığa ait defter değerinin geri kazanılabilir tutarı aşan kısmı nasıl ele alınmaktadır? ………………………………………………………………………………….. 162
157. İşletmeler borçlanma maliyetleri ile ilgili hangi unsurları açıklamakla yükümlüdür? ………………………………………………………………………………………………….. 162
TMS 37 KARŞILIKLAR, KOŞULLU BORÇLAR
VE KOŞULLU VARLIKLAR
158. TMS 37 Karşılıklar, koşullu borçlar ve koşullu varlıklar standardının amacı nedir? ………………………………………………………………………………………………….. 163
159. Standardın kapsamı nedir? ………………………………………………………………………. 163
160. Karşılıklar kavramı nasıl tanımlanmaktadır? ……………………………………….. 163
161. Yükümlülükler nasıl tanımlanmaktadır? ……………………………………………….. 164
162. Ödenme zamanı veya tutarı kesin olan diğer yükümlülükler nasıl ele alınmaktadır? ………………………………………………………………………………………………….. 164
163. Ticari borç kavramı nasıl tanımlanmaktadır? ………………………………………. 164
164. Tahakkuklar nasıl tanımlanmaktadır? …………………………………………………… 164
165. Karşılıklar ve koşullu borçlar kavramları nasıl tanımlanmaktadır? … 165
166. Karşılıklar nasıl ve hangi koşulların varlığı halinde muhasebeleştirilir?
………………………………………………………………………………………………….. 166
167. Karşılık tutarı nasıl tahmin edilir? ………………………………………………………….. 166
168. Değerleme konusu çok sayıda kalemden oluştuğu durumlarda, karşılık tutarının tahmininde nasıl bir yöntem öngörmektedir? ……………………….. 167
169. Paranın zaman değerinin etkisinin önemli olduğu durumlarda karşılık tutarının tahmininde nasıl bir yöntem öngörmektedir? ……………………….. 167
xiii
170. Karşılıklardaki değişmeler nasıl ele alınmaktadır?……………………………… 168
171. Karşılıklar nasıl kullanılır? ……………………………………………………………………….. 168
172. TMS 37’de muhasebeleştirme ve ölçme kuralları nasıl ele alınmaktadır? ………………………………………………………………………………………………….. 169
173. Koşullu borçlar nasıl muhasebeleştirilir? ……………………………………………… 170
174. Koşullu varlıklar nasıl muhasebeleştirilir?……………………………………………. 171
175. TMS 37 her bir karşılık sınıfı için hangi hususların dipnotlarda açıklama yapılmasını öngörmektedir? ………………………………………………………. 172
176. Her bir koşullu borç sınıfı için makul bir çaba belirlenebiliyor olması durumunda hangi hususlara ilişkin olarak dipnotlarda açıklama yapılmasını öngörmektedir? ……………………………………………………………………….. 172
TMS 16 MADDİ DURAN VARLIKLAR
177. TMS 16 Maddi duran varlıklar standardının amacı nedir? ………………… 173
178. TMS 16 kapsamına dâhil edilmeyen varlık unsurları nelerdir? ………… 173
179. Maddi duran varlıklar kavramı nasıl tanımlanmaktadır? ………………….. 173
180. Bir maddi duran varlığın ilk defa kayda alınabilmesi (aktifleştirilebilmesi) için hangi koşulların oluşması gerekmektedir? .. 174
181. Bir yıldan daha uzun süre kullanılabilecek yedek parça ve malzemenin muhasebeleştirilmesi nasıl ele alınmaktadır? ………………………………………….. 174
182. Tek duran varlığa özgü yedek parça ve malzemenin muhasebeleştirilmesi nasıl ele alınmaktadır? ………………………………………….. 175
183. Bir maddi duran varlık kaleminin maliyeti hangi unsurları içerir? …. 175
184. Varlığın yerleştirileceği yere ve çalışabilmesini sağlayacak duruma getirilmesiyle doğrudan ilişkili maliyetler nelerdir? ………………………………. 176
185. Varlık olarak muhasebeleştirilme koşullarını sağlayan bir maddi duran varlık kalemi nasıl ölçülür?………………………………………………………………. 177
186. Maddi duran varlıklar hangi şekillerde elde edilebilir ve hangi değerleme ölçüleri kullanılabilir? ………………………………………………………………. 177
187. Dışarıdan satın alma yoluyla elde edilen maddi duran varlıklar nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………… 177
188. İmal veya inşa yoluyla elde edilen maddi duran varlıklar hangi tutar üzerinden muhasebeleştirilir? …………………………………………………………………….. 178
189. Takas yoluyla elde edilen maddi duran varlıklar nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………………………………………… 178
xiv
190. İlk muhasebeleştirme sonrası yapılan harcamaların (sonraki maliyetlerin) nasıl muhasebeleştirilir? ……………………………………………………… 178
191. Maddi duran varlıkların aktife alındıktan sonra izleyen dönemlerde değerlemesinde hangi yöntemler kullanılır? ……………………………………………. 180
192. Standartta, maliyet modeli nasıl ele alınmıştır? …………………………………… 181
193. Standartta, yeniden değerleme modeli nasıl ele alınmıştır? ……………… 181
194. Yeniden değerleme sıklığı ne kadar olmalıdır? ……………………………………. 181
195. Bir maddi duran varlık kalemi yeniden değerlendiğinde, yeniden değerleme tarihindeki birikmiş amortisman hangi yöntemlere göre işleme tutulur? ……………………………………………………………………………………………….. 181
196. Yeniden değerleme modeli nasıl uygulanır? …………………………………………. 182
197. Yeniden değerleme modelinde değer artış kaydı nasıl muhasebeleştirilmektedir? 183
198. İzleyen dönemde değer artışını aşan miktarda azalış olursa nasıl bir muhasebe kaydı öngörülmektedir? ……………………………………………………………. 185
199. Amortisman ve amortismana tabi tutar nasıl tanımlanmaktadır? …… 186
200. Amortismanla ilgili önemli hususlar nelerdir? …………………………………….. 186
201. Yararlı ömür kavramı nasıl tanımlanmaktadır? …………………………………… 188
202. Yararlı ömrün belirlenmesinde hangi faktörler dikkate alınmaktadır?
………………………………………………………………………………………………….. 189
203. TMS 16’da hangi amortisman yöntemleri öngörülmüştür? ………………. 189
204. Maddi duran varlıkların bilanço dışı bırakılması nasıl ele alınmıştır?
…………………………………………………………………………………………………. 191
TMS 38 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR
205. TMS 38 Maddi olmayan duran varlıklar standardının amacı nedir? .. 193
206. TMS 38’in kapsamı nedir? ………………………………………………………………………… 193
207. Maddi olmayan duran varlıklar kavramı nasıl tanımlanmaktadır? …. 194
208. Bir varlığın, maddi olmayan duran varlık olarak kabul edilebilmesi için hangi ölçütleri taşıması gerekmektedir? 194
209. Bir varlığın maddi olmayan duran varlık olarak muhasebeleştirilmesi için hangi koşullar öngörülmektedir? 194
210. Belirlenebilirliğin ölçütü nelerdir? …………………………………………………………. 195
211. Kontrol ölçütü nedir? …………………………………………………………………………………. 195
xv
212. Standart kapsamında, gelecekte ekonomik yarar sağlama beklentisi ölçütü nasıl ele alınmaktadır? 196
213. Maddi olan ve olmayan unsurlar içeren (birleşik olma durumu) bir varlık nasıl muhasebeleştirilir? 196
214. Standarda göre, maddi olmayan duran varlıklar nasıl elde edilmektedir? 196
215. Maddi olmayan duran varlıklar dışarıdan elde edildiklerinde (ayrı olarak elde etme) nasıl muhasebeleştirilmelidir? 196
216. Maddi olmayan duran varlıklar dışarıdan elde edildiklerinde (ayrı olarak elde etme) maliyeti hangi unsurlardan oluşur? 197
217. Maddi olmayan duran varlıklar işletme birleşmesi şeklinde elde edildiklerinde nasıl muhasebeleştirilmelidir? 198
218. Hangi koşullarda devralınan işletmenin devam eden araştırma ve geliştirme projesi maddi olmayan duran varlık olarak muhasebeleştirilir? 198
219. Maddi olmayan duran varlıklar devlet teşviki yoluyla elde edildiklerinde nasıl muhasebeleştirilmelidir? 199
220. Maddi olmayan duran varlıklar takas yoluyla elde edildiklerinde nasıl muhasebeleştirilmelidir? 200
221. Bir takas işleminin ticari bir özü olup olmadığını hangi koşullar belirlemektedir? 201
222. İşletme içinde yaratılan şerefiye nasıl ele alınmaktadır? 202
223. İşletme içi yaratılan maddi olmayan duran varlıklar olarak neler kabul edilmektedir? 202
224. Araştırma safhası nasıl tanımlanmakta ve muhasebeleştirilmektedir? 202
225. Geliştirme safhası nasıl tanımlanmakta ve muhasebeleştirilmektedir? 204
226. İşletme içi projede, araştırma safhası ile geliştirme safhası ayırt edilemiyorsa, projeye ilişkin harcamalar nasıl muhasebeleştirilmektedir?206
227. Standartta, işletme içi yaratılan markalar, ticari başlıklar, yayın hakları, müşteri listeleri ve benzer nitelikteki kalemler nasıl ele alınmaktadır? …….. 206
228. Varlıkların muhasebeleştirme sonrası ölçümü nasıl gerçekleştilir? … 206
229. Maliyet yöntemi nasıl uygulanır? ……………………………………………………………. 206
xvi
230. Varlıkların muhasebeleştirme sonrası ölçümünde yer alan yeniden değerleme yöntemi nasıl uygulanır? ………………………………………………………….. 207
231. Yeniden değerleme yapmak için gerçeğe uygun değer nasıl ölçülür? 208
232. Yeniden değerleme sonucunda ilgili varlığın defter değerindeki artış veya azalışlar nasıl muhasebeleştirilmektedir? ………………………………………. 208
233. Maddi olmayan duran varlıkların yararlı ömrü nasıl tanımlanmış ve sınıflandırılmıştır? …………………………………………………………………………………………. 209
234. Sınırlı yararlı ömre sahip maddi olmayan duran varlıkların itfa süresi ve itfa yöntemi belirlenir? ……………………………………………………………………………. 210
235. Sınırlı yararlı ömre sahip bir maddi olmayan duran varlığın kalıntı değeri nasıl belirlenir? ………………………………………………………………………………….. 211
236. Sınırsız yararlı ömre sahip maddi olmayan duran varlıkları itfa açısından nasıl ele alınmaktadır? ……………………………………………………………….. 212
237. Bir maddi olmayan duran varlık hangi koşullarda bilanço dışı bırakılır? ………………………………………………………………………………………………….. 212
TMS 36 VARLIKLARDA DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ
238. TMS 36 Varlıklarda Değer Düşüklüğü Standardının amacı nedir? …… 213
239. TMS 36 standardın kapsamı nedir? ………………………………………………………… 213
240. Kullanım değeri nedir?………………………………………………………………………………. 214
241. Geri kazanılabilir tutar nedir? ………………………………………………………………….. 214
242. Değer düşüklüğü nasıl belirlenir? …………………………………………………………… 214
243. Değer düşüklüğü zararı nasıl tanımlanmaktadır? ……………………………….. 215
244. Değer düşüklüğü göstergeleri nasıl belirlenmektedir? ………………………. 215
245. Değer düşüklüğü testi ne zaman yapılır? ………………………………………………. 216
246. Değer düşüklüğü testi nasıl yapılır? ……………………………………………………….. 217
247. Gerçeğe uygun değer kavramı nedir ve nasıl hesaplanmalıdır? ……….. 220
248. Kullanım nasıl değeri nasıl hesaplanır? …………………………………………………. 222
249. Gelecekteki nakit akışları nasıl tahmin edilir? …………………………………….. 223
250. Değer düşüklüğü zararı nasıl ölçülür ve muhasebeleştirilir? ……………. 223
251. Nakit yaratan birimler ve şerefiye dışındaki varlıklarda değer düşüklüğü nasıl muhasebeleştirilir? ………………………………………………………….. 224
252. Nakit yaratan birimlerde değer düşüklüğü nasıl ele alınmaktadır? … 224
253. Şerefiyede değer düşüklüğü nasıl ele alınmaktadır? …………………………… 226
xvii
254. Nakit yaratan birimler ve şerefiye dışındaki varlıklarda değer düşüklüğü zararı nasıl iptal edilir? …………………………………………………………….. 227
255. Nakit yaratan birimler ve şerefiye ilişkin değer düşüklüğü zararı nasıl iptal edilir? ………………………………………………………………………………………………….. 228
TMS 1 FİNANSAL TABLOLARIN SUNULUŞU
256. TMS 1 Finansal tabloların sunuluşu standardının amacı nedir? ………. 231
257. Standardın kapsamı nedir? ………………………………………………………………………. 231
258. Standart kapsamında genel amaçlı finansal tablolar nasıl tanımlanmaktadır? ………………………………………………………………………………………… 231
259. Standart dışında, uygulamaya yönelik herhangi bir düzenleme yer almakta mıdır? ……………………………………………………………………………………………….. 231
260. Standarda göre finansal tabloların amacı nedir? …………………………………. 232
261. Tam bir finansal tablolar seti hangi unsurlardan oluşmaktadır? ……… 232
262. İşletmeler finansal tablolarını düzenlerken hangi kavramları temel alırlar? ………………………………………………………………………………………………….. 233
263. Gerçeğe uygun sunuş kavramı nedir? …………………………………………………….. 233
264. Standartta işletmenin sürekliliği nasıl ele alınmaktadır? …………………… 233
265. Standartta tahakkuk esası nasıl ele alınmaktadır? ………………………………. 234
266. Standartta önemlilik ve birleştirme nasıl ele alınmaktadır? ……………… 234
267. Standartta netleştirme (mahsup etme) kavramı nedir? …………………….. 234
268. Raporlama sıklığı ne kadar olmalıdır?……………………………………………………. 235
269. Standartta karşılaştırmalı bilgi nasıl ele alınmaktadır? ……………………… 235
270. Standartta sunuşun tutarlılığı nasıl ele alınmaktadır? ……………………….. 235
271. Standartta finansal durum tablosu (bilanço) nasıl ele alınmaktadır? 236
272. Standartta varlık ve borçların sunumu nasıl ele alınmaktadır? ……….. 236
273. Aktifleştirme kriterleri nelerdir? …………………………………………………………….. 237
274. Varlıklar hangi koşullarda dönen varlık olarak sınıflandırılmaktadır?
………………………………………………………………………………………………….. 237
275. Nakit ve nakit benzerleri nasıl sınıflandırılır?………………………………………. 237
276. Borçlar hangi koşullarda bilançoda gösterilebilmektedir? ……………….. 238
277. Borçlar hangi koşullarda kısa vadeli olarak sınıflandırılmaktadır? …. 238
278. Kapsamlı gelir tablosu kavramı nasıl tanımlanmaktadır? …………………. 238
279. Gelir ve giderler hangi koşullarda kâr veya zarar ve diğer kapsamlı gelir tablosunda gösterilebilmektedir? ……………………………………………………… 239
280. Standartta özkaynak değişim tablosu nasıl ele alınmaktadır? ………….. 239
xvi ii
281. Standartta nakit akış tablosu nasıl ele alınmaktadır? …………………………. 240
KAYNAKÇA …………………………………………………………………………………….. 241
EKLER ……………………………………………………………………………………………… 243
xix
ŞEKİLLER
Şekil 1. Kiralama türleri …………………………………………………………………. 20
Şekil 2. Finansal kiralamanın muhasebeleştirilmesi ……………………….. 26
Şekil 3. Finansal araç türleri …………………………………………………………… 62
Şekil 4. Finansal varlıkların değerlenmesi ……………………………………… 63
Şekil 5. Gerçeğe uygun değerin belirlenmesi …………………………………. 64
Şekil 6.Finansal varlıkların sınıflandırılması ………………………………….. 67
Şekil 7. MDV ilk muhasebeleştirme ……………………………………………… 177
Şekil 8. MDV Sonraki dönemlerde değerleme ……………………………… 180
Şekil 9. Yeniden değerleme süreci ………………………………………………… 183
Şekil 10. MODV ilk muhasebeleştirme …………………………………………. 197
Şekil 11.Değer düşüklüğü testi …………………………………………………….. 217
38 Çağdaş Balkan Siyaseti