-
Muhasebecinin El Kitabı (Uygulamalı)
Fiyatı: 1300 Kdv Dahil.
İndirimli : 999 -
Uygulamalı UFRS/TFRS Rehberi
Fiyatı: 1600 Kdv Dahil.
İndirimli : 1399 -
Tüm Vergi Kanunları
Fiyatı: 880 Kdv Dahil.
İndirimli : 749 -
Beyanname Düzenleme Kılavuzu 2024
Fiyatı: 4400 Kdv Dahil.
İndirimli : 3940 -
Uygulamalı Giderler Ve İndirimler
Fiyatı: 855 Kdv Dahil.
İndirimli : 749
Uygulama Örnekleriyle Bölünme Birleşme ve Tasfiye İşlemleri
Dr. Salih BAYRAM, E. Baş Hesap Uzmanı,
Baskı Tarihi: Nisan 2017
Sayfa Sayısı: 540 Sayfa
İndirimli Fiyatı:59 TL (Kdv Dahil)
ÖNSÖZ
Dünyada ve ülkemizde son yıllarda yeniden yapılandırma faaliyetleri giderek artmıştır. Şirketlerdeki yeniden yapılandırma faaliyetleri vergi hukuku, rekabet hukuku, ticaret hukuku ve sermaye piyasası hukuku gibi birden fazla hukuksal alanı ilgilendirmektedir. Dolayısıyla bu faaliyetlerin bütün hukuki düzenlemeler dikkate alınarak özenli bir şekilde yapılması gereği doğmaktadır.
Kitapta özellikle ticaret hukuku ve vergi hukuku çerçevesinde, birleşme, devir, tam bölünme, kısmi bölünme, tasfiye, hisse değişimi ve tür değiştirme işlemleri açıklanmıştır. Uygulama sürecinde faydalı olması açısından, farklı durum ve koşullara ilişkin örnek uygulamalara ve bu uygulamaların muhasebe kayıtlarına yer verilmiştir. Diğer yandan kitapta yer alan konular ile ilgili özelgeler taranmış örnek özelgeler özetlenerek kitaba aktarılmıştır.
İÇİNDEKİLER
BİRİNCİ BÖLÜM
KAVRAMSAL ÇERÇEVE
- BİRLEŞME…………………………………………………………………………….. 5
1.1. Ekonomik Kavram Olarak Birleşme…………………………………….. 5
1.2. Türkiye’de ve Dünyada Şirket Birleşmeleri…………………………… 9
1.2.1. Dünyada Durum…………………………………………………………. 9
1.2.2. Türkiye’de Durum…………………………………………………….. 11
1.3. Hukuki Kavram Olarak Birleşme……………………………………….. 14
- BÖLÜNME………………………………………………………………………….. 17
- HİSSE DEĞİŞİMİ………………………………………………………………….. 19
- TÜRK VERGİ HUKUKU KAPSAMINDA GERÇEKLEŞEN YENİDEN
YAPILANDIRMA FAALİYETLERİNİN ANALİZİ……………………… 22
4.1. Birleşme ve Devralma İşlemleri…………………………………………. 23
4.2. Bölünme İşlemleri…………………………………………………………… 26
4.3. Tür Değiştirme İşlemleri…………………………………………………… 27
İKİNCİ BÖLÜM
ŞİRKET BİRLEŞME, BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ
İŞLEMLERİNİN AVRUPA BİRLİĞİ VERGİ HUKUKU
KAPSAMINDA DEĞERLENDİRİLMESİ
- AVRUPA BİRLİĞİ VE VERGİ UYUMLAŞTIRMASI…………………. 29
1.1. Genel Hatlarıyla Avrupa Birliği ve Türkiye…………………………. 29
1.2. Avrupa Birliğinde Vergi Uyumlaştırılması…………………………… 32
- AVRUPA BİRLİĞİ BİRLEŞME DİREKTİFİ……………………………… 36
2.1. Avrupa Birliği Vergi Hukuku ve Direktif Kavramı……………….. 36
vii
2.2. Avrupa Birliği Birleşme Direktifi……………………………………….. 38
2.2.1. Tarihsel Süreç…………………………………………………………… 38
2.2.2. Birleşme Direktifinin Kapsamı…………………………………….. 42
2.2.2.1. Şirketlerin Direktif Kapsamında Belirlenen Yapıda Olması .. 43
2.2.2.2.I. Şirketlerin Mali İkametgâhının Üye Devletler
İçerisinde Olması………………………………………….. 44
2.2.2.2. Şirketlerin Direktif Kapsamında Belirlenen Vergilere Tabi
Olması…………………………………………………………………. 45
2.3. Direktif Kapsamında Değerlendirilen İşlemler……………………… 46
2.3.1. Birleşme…………………………………………………………………… 46
2.3.1.1. Devir Yoluyla Birleşme…………………………………………. 46
2.3.1.2. Yeni Kuruluş Yoluyla Birleşme……………………………… 47
2.3.1.3. Dikey Birleşme……………………………………………………. 47
2.3.2. Bölünme………………………………………………………………….. 48
2.3.3. Aktif Devri……………………………………………………………….. 49
2.3.4. Kısmi Bölünme…………………………………………………………. 50
2.3.5. Hisse Değişimi………………………………………………………….. 52
2.4. Birleşme Direktifi Kapsamında Vergileme…………………………… 53
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK TİCARET KANUNU KAPSAMINDA BİRLEŞME, BÖLÜNME
TÜR DEĞİŞTİRME VE HİSSE DEĞİŞİMİ İŞLEMLERİNİN
DEĞERLENDİRİLMESİ
- BİRLEŞME BÖLÜNME VE TÜR DEĞİŞTİRME………………………… 59
- UYGULAMA ALANI VE KAVRAMLAR………………………………… 60
- BİRLEŞME…………………………………………………………………………… 62
3.1. Birleşme Tanım ve Türleri………………………………………………… 62
3.2. Geçerli Birleşme Çeşitleri…………………………………………………. 64
3.3. Tasfiye Halindeki Bir Şirketin Birleşmeye Katılması…………….. 68
3.4. Sermayenin Kaybı veya Borca Batıklık Halinde Birleşmeye
Katılma…………………………………………………………………………… 69
3.4.1. Sermayenin Kaybı veya Borca Batıklık…………………………. 70
3.4.2. Anonim Ortaklığın Son Yıllık Bilançoya Göre Sermaye İle
Kanuni Yedek Akçeler Toplamının Yarısının Kaybı…………. 73
3.4.3. Anonim Ortaklığın Son Yıllık Bilançoya Göre, Sermaye İle
Kanuni Yedek Akçeler Toplamının Üçte İkisinin Kaybı…….. 76
3.4.3.1. Anonim Ortaklık Genel Kurulu Tarafından Sermayenin
Üçte Biri İle Yetinilmesine Karar Verilmesi………………… 77
3.4.3.2. Anonim Ortaklık Genel Kurulu Tarafından Sermayenin
Tamamlanmasına Karar Verilmesi…………………………….. 77
3.4.4. Anonim Ortaklığın Borca Batık Durumda Bulunması………. 79
3.4.5. Sermaye Kaybı Ve Borca Batıklık Hallerinde Birleşme……. 83
3.4.5.1. Birleşmeye Katılacak Şirket…………………………………… 84
3.4.5.2. Serbestçe Tasarruf Edilebilen Özvarlık Kavramı……….. 85
3.4.5.3. Ticaret Sicil Müdürlüğüne Sunulacak Belgeler………….. 87
3.5. Ortaklık Payları ve Hakları………………………………………………… 88
3.5.1. Ortaklık Payının ve Haklarının Korunması…………………….. 88
3.5.2. Ayrılma Akçesi…………………………………………………………. 90
3.6. Sermaye Artırımı, Yeni Kuruluş ve Ara Bilanço…………………… 92
3.6.1. Sermaye Artırımı……………………………………………………….. 92
3.6.2. Yeni Kuruluş…………………………………………………………….. 93
3.6.3. Ara Bilanço………………………………………………………………. 94
3.7. Birleşme Sözleşmesi ve Birleşme Raporu……………………………. 96
3.7.1. Birleşme Sözleşmesi ve İçeriği…………………………………….. 96
3.7.2. Birleşme Raporu………………………………………………………… 98
3.8. İnceleme Hakkı ve Malvarlığında Değişiklikler…………………… 100
3.8.1. İnceleme Hakkı……………………………………………………….. 100
3.8.2. Malvarlığındaki Değişikliklerle İlgili Bilgiler…………………. 102
3.9. Birleşme Kararı……………………………………………………………… 103
3.10. Birleşmede Kesinleşmeye İlişkin hükümler……………………… 106
3.10.1. Birleşmenin Ticaret Siciline Tescil ve İlanı…………………. 106
3.10.2. Birleşmenin Hukuki Sonuçları………………………………….. 108
3.11. Sermaye Şirketlerinin Kolaylaştırılmış Şekilde Birleşmesi…… 110
3.11.1. Uygulama Alanı……………………………………………………… 110
3.11.2. Kolaylıklar…………………………………………………………….. 112
3.12. Alacaklıların ve Çalışanların Korunması………………………….. 113
3.12.1. Alacakların Teminat Altına Alınması…………………………. 113
3.12.2. Ortakların Kişisel Sorumlulukları………………………………. 114
3.12.3. İş İlişkilerinin Geçmesi……………………………………………. 116
4.1. Bölünme; Tanım, Türleri, Geçerli Bölünme Çeşitleri……………. 119
4.2. Şirket Paylarının ve Haklarının Korunması………………………… 121
4.2.1. Oranın Korunduğu Bölünme (Simetrik)………………………. 122
4.2.2. Oranın Korunmadığı Bölünme(Asimetrik)…………………… 123
4.3. Bölünmenin Uygulanmasına İlişkin Hükümler…………………… 124
4.3.1. Sermayenin Azaltılması…………………………………………….. 124
4.3.2. Sermaye Artırımı……………………………………………………… 126
4.3.3. Yeni Kuruluş…………………………………………………………… 127
4.3.4. Ara Bilanço…………………………………………………………….. 127
4.4. Bölünme Sözleşmesi ve Bölünme Planı…………………………….. 127
4.4.1. Genel Olarak…………………………………………………………… 127
4.4.2. Bölünme Sözleşmesinin ve Bölünme Planının İçeriği…….. 128
4.4.3. Bölünmenin Dışında Kalan Malvarlığı………………………… 130
4.5. Bölünme Raporu ve İçeriği……………………………………………… 131
4.6. İnceleme Hakkı…………………………………………………………….. 132
4.7. Malvarlığındaki Değişikliklerle İlgili Bilgiler………………………. 133
4.8. Bölünme Kararı…………………………………………………………….. 133
4.9. Çağrı ve Alacakların teminat altına alınması………………………. 134
4.10. Sorumluluk…………………………………………………………………. 135
4.10.1. Bölünmeye Katılan Şirketlerin İkinci Derecede Sorumluluğu .. 135
4.10.2. Ortakların Kişisel Sorumluluğu…………………………………. 136
4.11. İş İlişkilerinin Geçmesi…………………………………………………. 136
4.12. Ticaret Siciline Tescil ve Geçerlilik…………………………………. 137
- TÜR DEĞİŞTİRME……………………………………………………………… 140
5.1. Tür Değiştirme; Tanım, Geçerli Tür Değiştirme Çeşitleri………. 141
5.2. Kollektif ve Komandit Şirketlerin Tür Değiştirmelerine İlişkin
Özel Düzenleme……………………………………………………………… 142
5.3. Şirket Payının ve Haklarının Korunması……………………………. 144
5.4. Kuruluş ve Ara Bilanço………………………………………………….. 145
5.5. Tür Değiştirme Planı………………………………………………………. 145
5.6. Tür Değiştirme Raporu…………………………………………………… 146
5.7. İnceleme Hakkı…………………………………………………………….. 147
5.8. Tür Değiştirme Kararı ve Tescil……………………………………….. 148
5.9. Alacaklıların ve Çalışanların Korunması……………………………. 150
- ORTAK HÜKÜMLER………………………………………………………….. 150
6.1. Ortaklık Paylarının ve Ortaklık Haklarının İncelenmesi……….. 150
6.2. Birleşmenin, Bölünmenin ve Tür değiştirmenin İptali ve
Eksikliklerin Sonuçları…………………………………………………….. 151
6.3. Sorumluluk…………………………………………………………………… 152
6.4. Ticari İşletme ile İlgili Birleşme ve Tür Değiştirme………………. 153
6.5. Yeni TTK’da Tür Değiştirme İşlemlerinde Yürürlük…………… 160
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
TÜRK VERGİ HUKUKUNDA BİRLEŞME, BÖLÜNME, HİSSE
DEĞİŞİMİ İŞLEMLERİ
- TASFİYE……………………………………………………………………………. 163
1.1. Tanım………………………………………………………………………….. 163
1.2. Tasfiye Dönemi…………………………………………………………….. 165
1.3. Tasfiye Beyannameleri…………………………………………………… 167
1.3.1. Tasfiye Öncesi Döneme Ait Beyanname……………………… 168
1.3.2. Tasfiye Dönemlerine Ait Beyannameler……………………… 168
1.3.2.1. Tasfiyenin Birden Fazla Dönemde Gerçekleşmesi…… 169
1.3.2.2. Tasfiyenin Aynı Takvim Yılı İçerisinde Gerçekleşmesi 170
1.3.2.3. Tasfiyenin Bir Önceki Döneme İlişkin Kurumlar Vergisi
Beyannamesinin Verilme Süresinden Önce Tamamlanması Halinde Tasfiye Beyannameleri 171
1.4. Tasfiye Kârı ve Hesaplanması…………………………………………. 172
1.4.1. Bilanço Esasına Göre Defter Tutan Kurumlarda Tasfiye Karının
Hesaplanması……………………………………………………………. 172
1.4.1.1. Servet Değerinin Mahiyeti……………………………………. 172
- Tasfiye Dönemi Başındaki ve Sonundaki Servet Değeri… 175
a) Tasfiye Dönemi Başındaki Servet Değeri……………….. 176
- Vergi Kanunlarına Göre Ayrılmış Olan Her Türlü
Amortismanlar ve Karşılıklar ile Sigorta Şirketlerinin Teknik Karşılıkları 177
- Hissedarlar veya Sahip Olmayan Kimselere Dağıtılacak
Olan Kazanç Kısmı………………………………………………. 179
b) Tasfiye Dönemi Sonundaki Servet Değeri……………… 180
1.4.1.2. Tasfiye Karının Hesaplanması……………………………… 180
- Tasfiye Dönemi Başındaki Servet Değerine Yapılacak
İlaveler…………………………………………………………………… 181
- Ortaklar ve Kurum Sahipleri Tarafından Yapılan Ödemeler . 181
-
- Vergiden Müstesna Bulunan Kazanç ve İratlar………… 182
- Tasfiye Dönemi Sonundaki Servet Değerine Yapılacak
İlaveler…………………………………………………………………… 182
1.1.1.1. Tasfiye Karı İle İlgili Diğer Hususlar……………………… 183
- Tasfiye Sırasında Ortaya Çıkan Gider ve İndirimler……… 183
- Tasfiye Karı Üzerinden Tarh Edilen Vergilerin Ödenmesi 183
- Tasfiye Dönemi İçerisinde Tevkif Yolu İle Ödenen
Vergilerin Mahsubu………………………………………………….. 184
- Tasfiye Dönemlerinde Geçici Vergi Uygulaması………… 185
- Tasfiyenin Zararla Kapanması…………………………………. 187
1.1.1.2. Tasfiyede Zamanaşımı………………………………………… 192
- Tasfiyede Tarh Zamanaşımı………………………………….. 193
- Tasfiyede Tahsilât Zamanaşımı…………………………….. 194
1.1.1.3. Tasfiye Dönemlerinde Defter Tasdiki……………………. 196
1.1.1.4. Tasfiyeden Vazgeçilmesi…………………………………….. 196
1.1.1.5. Vergi Kanunları Kapsamında Tasfiye Memurlarının
Sorumluluğu………………………………………………………… 197
- Vergi Usul Kanunu………………………………………………. 197
- Amme Alacakları Tahsil Usulü Hakkındaki Kanun….. 199
- Kurumlar Vergisi Kanunu…………………………………… 201
1.1.1.6. Tasfiye Memurlarına Rücu Hakkı…………………………. 206
1.1.1.7. Tasfiye Memurlarının Değişmesi Hali……………………. 207
1.1.1.8. Tasfiyeye Tabi Kurumun Ortağı veya Sahibi Arasındaki
İlişkiler……………………………………………………………… 209
1.1.1.9. Tasfiye İşlemlerinin İncelenmesi…………………………. 210
1.1.1.10. Tasfiye Edilerek Ticaret Sicilinde Tüzel Kişiliği Sona
Eren Kurumlar Vergisi Mükellefleri Hakkında Yapılacak Tarhiyatlar 213
1.1.1.11. Tasfiye Sürecinde Özellik Gösteren Hususlar……….. 216
- Tasfiyede Yenileme Fonu……………………………………… 216
- Tasfiyede Yeniden Değerleme Değer Artış Fonu……… 217
- Tasfiyede Katma Değer Vergisi Uygulaması………….. 217
- 5811 ve 6111 Sayılı Kanunlar Kapsamında Yasal Defterlere
İntikal Ettirilen Varlıkların Durumu……………………….. 220
- Tasfiyede İlk Tesis ve Taazzuv Giderleri ve Peştemallıklar . 221
vi.Taşınmaz, İştirak Hisseleri, Kurucu Senetler, İntifa Senetleri ve Rüçhan Haklarının Satışından Doğan Kazanç İstisnası … 222
1.2. Tasfiye Payının Vergilendirilmesi…………………………………….. 224
1.2.1. Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Olumlu Farklar. 233
1.2.2. Tasfiyede Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu………………… 236
1.2.3. Tasfiyede Özel Maliyet Bedelleri………………………………… 237
- BİRLEŞME…………………………………………………………………………. 238
2.1. Birleşme Dönemi…………………………………………………………… 241
2.2. Birleşme Karının Hesaplanması……………………………………….. 243
2.3. Birleşme Beyannamesi…………………………………………………… 245
2.4. Değiştirme Biriminin Tespiti……………………………………………. 245
2.5. Birleşme Primi………………………………………………………………. 246
2.6. Birleşme Halinde Sorumluluk………………………………………….. 247
2.7. Birleşmede Zarar Mahsubu……………………………………………… 247
2.8. Birleşmede Katma Değer Vergisi Uygulaması…………………….. 248
- DEVİR……………………………………………………………………………….. 250
3.1. Devir İşleminin Şartları…………………………………………………… 250
3.1.1. Birleşen Kurum ile Birleşilen Kurumun Kanunî veya İş
Merkezlerinin Türkiye’de Bulunması…………………………….. 251
3.1.2.Devrolunan Kurumun Devir Tarihindeki Bilânço Değerlerinin, Birleşilen Kurum Tarafından Bir Bütün Halinde Devralınması
ve Aynen Bilânçosuna Geçirilmesi……………………………….. 254
3.2. Devir Tarihi………………………………………………………………….. 254
3.3. Devir Halinde Vergilendirme Ve Beyan……………………………. 255
3.3.1. Devir Halinde Kurumlar Vergisi Beyannamelerinin Verilmesi .. 257
3.3.2. Birleşilen Kurum Tarafından Taahhütname Verilmesi…… 259
3.3.3. Devir Halinde Şartlara Uyulmamasının Sonuçları…………. 260
3.3.4. Devir Dolayısıyla Tahakkuk Eden Vergilerin Ödenmesi… 262
3.4. Değiştirme Biriminin Hesaplanması………………………………….. 264
3.5. Devirde Sermaye Artışı…………………………………………………… 267
3.6. Devirde elde edilen hisselerin iktisap tarihi………………………… 268
3.7. Devirde Ortaya Çıkabilecek Birleşme Primi……………………….. 268
3.8. İştirak İlişkisi Bulunan Kurumlar Arasındaki Devirler…………. 269
3.9. Devir ile İlgili Diğer Hususlar………………………………………….. 273
3.9.1. Devir Giderleri………………………………………………………… 273
3.9.2. Amortisman Uygulaması…………………………………………… 273
3.9.3. Yenileme Fonu………………………………………………………… 274
3.9.4. Zarar Mahsubu………………………………………………………… 274
3.9.4.1. Zarar Mahsubunun Şartları…………………………………… 276- Son Beş Yıla İlişkin Kurumlar Vergisi Beyannamelerinin
Kanunî Süresinde Verilmiş Olması……………………………… 277
- Devralınan Kurumun Faaliyetine Devir veya Bölünmenin
Meydana Geldiği Hesap Döneminden İtibaren En Az Beş Yıl Süreyle Devam Edilmesi 278
3.9.4.2. Özellikli Bir Durum -Zararın Devralan Kurum Bünyesinde
Var Olması………………………………………………………….. 280
3.9.5. Devir Halinde Geçici Vergi Uygulaması………………………. 283
3.9.6. Devir Halinde KVK’nın 5/1-e Bendinde Yer Alan İstisna
Uygulaması………………………………………………………………. 283
3.9.7. Devralınan Şirket Bünyesinde Mahsup ve İade Konusu
Yapılacak Vergiler……………………………………………………… 284
3.9.8. Devirde Katma Değer Vergisi Uygulaması…………………… 285
- TÜR DEĞİŞTİRME……………………………………………………………… 287
4.1. Tür Değiştirme İşleminin Şartları……………………………………… 288
4.2. Tür Değiştirme İşleminde Vergilendirme…………………………… 289
4.3. Tür Değiştirmede Hisselerin İktisap Tarihi…………………………. 290
4.4. Tür Değiştirmede Katma Değer Vergisi Uygulaması……………. 291
- TAM BÖLÜNME………………………………………………………………… 292
5.1. Tanımı ve Kapsamı………………………………………………………… 294
5.2. Tam Bölünme İşleminin Şartları………………………………………. 295
5.2.1. Bölünen Şirket ve Devralan Şirketler Tam Mükellef Sermaye
Şirketi Olmalıdır………………………………………………………… 295
5.2.2. Bölünen Şirketin Bütün Mal Varlığı, Alacakları ve Borçları
Kayıtlı Değerler Üzerinden Devredilmelidir…………………… 297
5.3. Devredilen Şirket Ortaklarına Verilecek İştirak Hissesi………… 298
5.4. Bölünmelerde Elde Edilen Hisselerin İktisap Tarihi…………….. 301
5.5. Tam Bölünme Halinde Vergileme ve Beyan………………………. 301
5.5.1. Tam Bölünmede Kurumlar Vergisinin Ödenmesi………….. 304
5.5.2. Tam Bölünmede İktisadi ve Teknik Bütünlük Aranıp
Aranmayacağı…………………………………………………………… 305
5.5.3. Tam Bölünmede Zarar Mahsubu………………………………… 307
5.5.4. Tam Bölünmede Amortisman Uygulaması…………………… 308
- Kısmi Bölünme……………………………………………………………………. 308
Genel Açıklamalar 308
-
1.1. Tasfiye Payının Vergilendirilmesi…………………………………….. 224
1.1.1. Enflasyon Düzeltmesinden Kaynaklanan Olumlu Farklar. 233
1.1.2. Tasfiyede Geçmiş Yıl Zararlarının Mahsubu………………… 236
1.1.3. Tasfiyede Özel Maliyet Bedelleri………………………………… 237
- BİRLEŞME…………………………………………………………………………. 238
2.1. Birleşme Dönemi…………………………………………………………… 241
2.2. Birleşme Karının Hesaplanması……………………………………….. 243
2.3. Birleşme Beyannamesi…………………………………………………… 245
2.4. Değiştirme Biriminin Tespiti……………………………………………. 245
2.5. Birleşme Primi………………………………………………………………. 246
2.6. Birleşme Halinde Sorumluluk………………………………………….. 247
2.7. Birleşmede Zarar Mahsubu……………………………………………… 247
2.8. Birleşmede Katma Değer Vergisi Uygulaması…………………….. 248
- DEVİR……………………………………………………………………………….. 250
3.1. Devir İşleminin Şartları…………………………………………………… 250
3.1.1. Birleşen Kurum ile Birleşilen Kurumun Kanunî veya İş
Merkezlerinin Türkiye’de Bulunması…………………………….. 251
3.1.2.Devrolunan Kurumun Devir Tarihindeki Bilânço Değerlerinin, Birleşilen Kurum Tarafından Bir Bütün Halinde Devralınması
ve Aynen Bilânçosuna Geçirilmesi……………………………….. 254
3.2. Devir Tarihi………………………………………………………………….. 254
3.3. Devir Halinde Vergilendirme Ve Beyan……………………………. 255
3.3.1. Devir Halinde Kurumlar Vergisi Beyannamelerinin Verilmesi .. 257
3.3.2. Birleşilen Kurum Tarafından Taahhütname Verilmesi…… 259
3.3.3. Devir Halinde Şartlara Uyulmamasının Sonuçları…………. 260
3.3.4. Devir Dolayısıyla Tahakkuk Eden Vergilerin Ödenmesi… 262
3.4. Değiştirme Biriminin Hesaplanması………………………………….. 264
3.5. Devirde Sermaye Artışı…………………………………………………… 267
3.6. Devirde elde edilen hisselerin iktisap tarihi………………………… 268
3.7. Devirde Ortaya Çıkabilecek Birleşme Primi……………………….. 268
3.8. İştirak İlişkisi Bulunan Kurumlar Arasındaki Devirler…………. 269
3.9. Devir ile İlgili Diğer Hususlar………………………………………….. 273
3.9.1. Devir Giderleri………………………………………………………… 273
3.9.2. Amortisman Uygulaması…………………………………………… 273
3.9.3. Yenileme Fonu………………………………………………………… 274
3.9.4. Zarar Mahsubu
3.9.5. ……………………………………………………………………………… 274
3.9.5.1. Zarar Mahsubunun Şartları…………………………………… 276
- Son Beş Yıla İlişkin Kurumlar Vergisi Beyannamelerinin
Kanunî Süresinde Verilmiş Olması……………………………… 277
- Devralınan Kurumun Faaliyetine Devir veya Bölünmenin
Meydana Geldiği Hesap Döneminden İtibaren En Az Beş Yıl Süreyle Devam Edilmesi 278
3.9.5.2. Özellikli Bir Durum -Zararın Devralan Kurum Bünyesinde
Var Olması………………………………………………………….. 280
3.9.6. Devir Halinde Geçici Vergi Uygulaması………………………. 283
3.9.7. Devir Halinde KVK’nın 5/1-e Bendinde Yer Alan İstisna
Uygulaması………………………………………………………………. 283
3.9.8. Devralınan Şirket Bünyesinde Mahsup ve İade Konusu
Yapılacak Vergiler……………………………………………………… 284
3.9.9. Devirde Katma Değer Vergisi Uygulaması…………………… 285
- TÜR DEĞİŞTİRME……………………………………………………………… 287
4.1. Tür Değiştirme İşleminin Şartları……………………………………… 288
4.2. Tür Değiştirme İşleminde Vergilendirme…………………………… 289
4.3. Tür Değiştirmede Hisselerin İktisap Tarihi…………………………. 290
4.4. Tür Değiştirmede Katma Değer Vergisi Uygulaması……………. 291
- TAM BÖLÜNME………………………………………………………………… 292
5.1. Tanımı ve Kapsamı………………………………………………………… 294
5.2. Tam Bölünme İşleminin Şartları………………………………………. 295
5.2.1. Bölünen Şirket ve Devralan Şirketler Tam Mükellef Sermaye
Şirketi Olmalıdır………………………………………………………… 295
5.2.2. Bölünen Şirketin Bütün Mal Varlığı, Alacakları ve Borçları
Kayıtlı Değerler Üzerinden Devredilmelidir…………………… 297
5.3. Devredilen Şirket Ortaklarına Verilecek İştirak Hissesi………… 298
5.4. Bölünmelerde Elde Edilen Hisselerin İktisap Tarihi…………….. 301
5.5. Tam Bölünme Halinde Vergileme ve Beyan………………………. 301
5.5.1. Tam Bölünmede Kurumlar Vergisinin Ödenmesi………….. 304
5.5.2. Tam Bölünmede İktisadi ve Teknik Bütünlük Aranıp
Aranmayacağı…………………………………………………………… 305
5.5.3. Tam Bölünmede Zarar Mahsubu………………………………… 307
5.5.4. Tam Bölünmede Amortisman Uygulaması…………………… 308
- Kısmi Bölünme……………………………………………………………………. 308
6.1. Genel Açıklamalar…………………………………………………………. 308
xıv
6.2. Tanımı ve Kapsamı………………………………………………………… 3116.3. Kısmi Bölünmenin Şartlan………………………………………………. 313
6.3.1. Bölünen ve Devralan Kurumun Sermaye Şirketi Olması……………………………………………………………………………… 313
6.3.2. Bölünen ve Devralan Şirketin Tam/Dar Mükellef Olması……………………………………………………………………………… 313
6.4. Kısmi Bölünme Halinde Vergileme…………………………………… 314
6.4.1. En Az İki Tam Yıl Süreyle Elde Tutulan İştirak Hisselerinin
Ayni Sermaye Olarak Konulması…………………………………. 315
6.4.2. Taşınmaz Malların Ayni Sermaye Olarak Konulması…….. 318
6.4.3. Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Ayni Sermaye Olarak
Konulması………………………………………………………………… 322
6.4.3.1. Üretim ve Hizmet İşletmesi Kavramı ve Kısmı Bölünmenin
Kapsamı……………………………………………………………… 323
6.4.3.2. Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Ayni Sermaye Olarak
Konulması………………………………………………………….. 325
6.4.3.3. Devredilen İktisadi Kıymetlerle Birlikte Bunlara Ait
Borçların da Devredilmesi Halinde Devre Konu Net Değerin Sıfır veya Negatif Olması Durumu 330
6.4.3.4. Üretim ve Hizmet İşletmelerine Bağlı Taşınmazların
Durumu……………………………………………………………… 334
6.4.3.5. Üretim ve Hizmet İşletmelerinin Belli Bir Kısmının Kısmi
Bölünmeye Konu Edilmesi……………………………………. 335
6.4.4. Bölünmenin Gerçekleştiği Tarihe Kadar Bölünen Varlıkların
Değerinde Meydana Gelecek Değişikliklerin Durumu……… 339
6.5. İştirak Hisselerinin Ortaklara Verilmesi……………………………… 342
6.6. Kısmi Bölünmede Sermaye Azaltımı…………………………………. 345
6.6.1. Sermaye Azaltımında Vergisel Yükümlülükler……………… 345
6.6.1.1. Sermayeye Eklenen Enflasyon Düzeltmesi Olumlu
Farkları………………………………………………………………. 346
6.6.1.2. Yeniden Değerleme Değer Artış Fonu…………………… 348
6.6.1.3. İştirak Hissesi ve Gayrimenkul Satış Kazancı…………. 349
6.6.1.4. Maliyet Artış Fonu……………………………………………… 351
6.6.1.5. 5746 Sayılı Kanun Kapsamında Oluşan Ar-Ge Fonu.. 352
6.6.1.6. 5811 ve 6111 Sayılı Kanunlar Kapsamında Yasal Defterlere
İntikal Ettirilen Varlıklar Nedeniyle Oluşan Fon……….. 353
6.6.1.7. Emisyon Primi…………………………………………………… 354
6.6.1.8. Geçmiş Yıl Karları……………………………………………… 355
6.6.2. Sermaye Azaltımında Sıra…………………………………………. 356
6.6.3. Kısmi Bölünmede Sermaye Azaltımı ve Vergileme……….. 361
6.6.4. Eş Zamanlı Sermaye Artırımı ve Azaltımında Durum…….. 367
6.7. Bölünme İşlemlerinde Hisse Devri…………………………………… 369
6.7.1. Alınan Hisse Senetlerinin Durumu……………………………… 369
6.7.2. Devir Ve Bölünmelerde Elde Edilen Hisselerin İktisap Tarihi … 370
6.8. Kısmi Bölünmede Zarar Mahsubu……………………………………. 370
6.9. Kısmi Bölünmede Amortisman Uygulaması………………………. 371
6.10. Kısmi Bölünme İşleminde İndirimli Kurumlar Vergisi
Uygulaması…………………………………………………………………… 372
6.11. Bölünmede Katma Değer Vergisi Uygulaması………………….. 373
- HİSSE DEĞİŞİMİ………………………………………………………………… 375
7.1. Tanımı ve Kapsamı………………………………………………………… 375
7.2. Hisse Değişiminde Vergilendirme…………………………………….. 381
- BİRLEŞME DEVİR BÖLÜNME VE HİSSE DEĞİŞİMİ
İŞLEMLERİNE İLİŞKİN DİĞER VERGİ KANUNLARINDA YAPILAN DÜZENLEMELER 382
8.1. Gelir Vergisi Kanunu……………………………………………………… 382
8.1.1. Bilanço Esasına Göre Kazancını Tespit Eden Bir Ferdi
İşletmenin Sermaye Şirketine Devri………………………………. 382
8.1.2. Kollektif ve Adi Komandit Şirketlerin Sermaye Şirketine
Dönüşmesi……………………………………………………………….. 383
8.1.3. Damga Vergisi Kanunu Uygulaması……………………………. 385
8.1.4. Harçlar Kanunu Uygulaması……………………………………… 387
8.1.5. 6183 Sayılı Kanun Uygulaması………………………………….. 387
8.1.6. 6802 Sayılı Gider Vergileri Uygulaması………………………. 388
8.1.7. Bölünme, Birleşme veya Nevi Değişikliğinde e-Fatura ve
e-Defter Kullanımı…………………………………………………….. 388
BEŞİNCİ BÖLÜM
UYGULAMA ÖRNEKLERİ VE MUHASEBELEŞTİRİLMESİ
1. Tasfiye İşlemleri……………………………………………………………………. 390
1.1. Anonim Şirket ve Limited Şirketlerde Sona Erme, Tasfiye,
Tasfiyeden Dönme ve Ek Tasfiye İşlemlerinde İstenen Belgeler 390
1.1.1. Tasfiye, Sona Erme………………………………………………….. 390
1.1.2. Tasfiyeden Dönülmesi………………………………………………. 392
1.1.3. Ek Tasfiye………………………………………………………………. 392
1.2. Tasfiye İşlemlerine İlişkin Örnekler………………………………….. 393
1.2.1. Anonim Şirketlerde Tasfiye İşlemlerine İlişkin Örnek……. 393
1.2.2. Tasfiyede Sermaye Hesabının Kapatılması ile İlgili Özellikli
Durumlar………………………………………………………………….. 406
1.3. Tasfiye ile İlgili Örnek Özelge Özetleri……………………………… 410
- Devir ve Birleşme İşlemleri…………………………………………………… 413
2.1. Birleşme Devir Hallerinde Tescil İçin İstenen Belgeler………… 413
2.1.1. Devir Olan Şirket…………………………………………………….. 413
2.1.2. Devir Alan Şirket…………………………………………………….. 415
2.1.3. Özellik Gösteren Birleşmeler……………………………………… 418
2.1.3.1. Borca Batık Veya Sermaye Kaybı Olan Şirketler…….. 418
2.1.3.2. Tasfiye Halinde Bulunan Şirketin Devre Konu Olması 418
2.1.3.3. Kolaylaştırılmış Usulle Birleşen Şirketler……………….. 418
2.2. Birleşme ve Devir İşlemlerine İlişkin Örnekler…………………… 419
2.2.1. Sermaye Şirketlerinin KVK’da Düzenlenen Devir Yoluyla
Birleşmesine İlişkin Örnek………………………………………….. 419
2.2.2. Devir İşleminde Pozitif Birleşme Priminin Oluşumuna İlişkin
Örnek………………………………………………………………………. 425
2.2.3. Devir İşleminde Negatif Birleşme Priminin Oluşumuna İlişkin
Örnek………………………………………………………………………. 426
2.2.4. Birbirine İştiraki Olan Şirketlerin Devir Yoluyla Birleşmesine
İlişkin Örnekler…………………………………………………………. 428
2.2.4.1. Devrolan Şirketin Devralan Şirkette Ortaklık Payının
Olmasına İlişkin Örnek…………………………………………. 429
2.2.4.2. Devralan Şirketin Devrolan Şirkette Ortaklık Payının
Olmasına İlişkin Örnek…………………………………………. 435
2.2.4.3. Devralan Kurumun Devrolan Kurumun Hisselerinin
Tamamına Sahip Olması……………………………………….. 438
2.2.4.4. Sermaye Kaybı Olan Grup Şirketinin Devir Alınmasına
İlişkin Örnek……………………………………………………….. 440
2.2.5. Devir İşleminde Zarar Mahsubuna İlişkin Örnekler……….. 442
2.2.5.1. Zararın Devrolan Kurumda Oluşması……………………. 442
2.2.5.2. Zararın Devralan Kurumda Oluşması……………………. 446
2.3. Birleşme ve Devir ile İlgili Örnek Özelge Özetleri………………. 448
- Tam Bölünme İşlemleri………………………………………………………… 458
3.1. Tam Bölünme Halinde Tescil İçin İstenen Belgeler……………… 458
3.1.1. Bölünen Şirket………………………………………………………… 458
3.1.2. Devir Alan Şirketler…………………………………………………. 460
3.2. Tam Bölünmeye İlişkin Örnekler……………………………………… 462
3.2.1. Tam Bölünme İlişkin Örnek (Mevcut Şirketlere Devir)…… 462
3.2.2. Tam Bölünmeye İlişkin Örnek (Y eni Kurulacak Şirketlere
Devir)………………………………………………………………………. 469
3.3. Tam Bölünme ile İlgili Örnek Özelge Özetleri…………………….. 471
- Kısmi Bölünme İşlemleri………………………………………………………. 472
4.1. Kısmi Bölünme Halinde Tescil İçin İstenen Belgeler……………. 472
4.1.1. Bölünen Şirket………………………………………………………… 472
4.1.2. Devir Alan Şirket/Şirketler Bölünen Şirket…………………… 474
4.2. Kısmi Bölünme İşlemlerine İlişkin Örnekler……………………….. 476
4.2.1. Mevcut Bir Şirkete Üretim İşletmesinin Kısmi Bölünme
Yoluyla Devri…………………………………………………………… 476
4.2.2. Yeni Kurulacak Şirkete Devir (Yavru Şirket Kurma)…….. 482
4.2.3. İştirak Hissesinin Kısmi Bölünme Kapsamında Devri ve Alınan
Hisse Senetlerinin Bölünen Şirket Ortaklarına Verilmesi….. 485
4.2.4. Taşınmaz Malın Kısmi Bölünmeye Konu Edilmesi……….. 490
4.3. Kısmi Bölünme ile İlgili Örnek Özele Özetleri……………………. 494
- Tür Değiştirme İşlemleri……………………………………………………….. 512
5.1. Tür Değiştirme Halinde Tescil İçin İstenen Belgeler……………. 512
5.2. Tür Değiştirme ile İlgili Örnek Özelge Özetleri…………………… 513
5.3. Damga Vergisi, Harçlar ve Diğer Vergi Kanunları ile İlgili Örnek
Özelge Özetleri 523
ÖZGEÇMİŞ
Dr. Salih BAYRAM
1971 Yılında Kayseri’de doğan yazar ilk ve orta öğrenimini Kayseri’de tamamlamış, 1989 yılında Ankara Maliye Meslek Lisesi’nden, 1995 yılında Gazi Üniversitesi İİBF-Maliye Bölümü’nden mezun olmuştur. University of İllinois At Urbana-Champaign’de Master of Science in Economics bölümünde yüksek lisans eğitimini tamamladıktan sonra Dokuz Eylül Üniversitesi SBE-Maliye alanında doktora derecesi almıştır.
Çalışma hayatına 1989 yılında Maliye Bakanlığı’nda başlamıştır. 1996 yılında Hesap Uzman Yardımcısı olarak Hesap Uzmanları Kurulu’na katılan yazar, 1999 yılında Hesap Uzmanlığına 2006 yılında ise Baş Hesap Uzmanlığına atanmıştır. 2011 tarihinden itibaren ise Vergi Başmüfettişi olarak görevini sürdürmektedir.
İzmir Maliye Meslek Lisesi, İzmir Mesleki Eğitim kursunda vergi dersleri vermiş, çeşitli oda ve meslek kuruluşunda düzenlenen panel ve konferanslara konuşmacı olarak katılmıştır. Yazarın çeşitli mesleki dergilerde yayımlanmış çok sayıda makalesi bulunmaktadır.