Vergi Dava Rehberi

Prof. Dr. Mehmet yüce tarafından hazırlanan Vergi Dava Rehberi, vergi hukuku alanında idarece tesis edilmiş olan vergisel işlemlere ilişkin ortaya çıkan uyuşmazlıkların yargısal yoldan çözümünün bağımsız ve tarafsız mahkemelerce karara bağlanabilmesi için usulüne uygun bir davanın açılmış olması gerekir. Vergi Dava Rehberi, temel alt yapısı daha önce yayınlanmış olan “vergi yargılama hukuku” üzerinde kurulmuş olan bu çalışmada usulüne uygun bir davanın nasıl açıldığı ve dava sürecinin nasıl işlediği örnek uygulamalarla ele alınmış. Özellikle uygulamacılar için hazırlanan Vergi Dava Rehberi, bu alanda yol gösterici bir kitap olması hedeflenmiştir. Vergi Dava Rehberi, Birinci Bölüm, Türk Yargı Sistemi; İkinci Bölüm,Vergi Yargısı; Üçüncü Bölüm,Vergi Uyuşmazlıklarının Barışçıl Yollarla Çözümü; Dördüncü Bölüm,Vergi Yargısının Konusu Ve Yargısal Denetim; Beşinci Bölüm,Vergi Yargılama Usulü; Altıncı Bölüm, Davadaki Özel Durumlar; Yedinci Bölüm,Yargı Kararlarına Karşı Başvuru Yolları; Sekizinci Bölüm,Vergi Yargılamasında Süreler; Dokuzuncu Bölüm,Vergi Yargılamasında İspat Ve Delil; Onuncu Bölüm, Sahte Veya Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge; Onbirinci Bölüm, Dava Sürecine İlişkin Örnek Olaylar’dan oluşan kitap detaylı dilekçe örneklerine yer verilerek vergi dava konularında aydınlatmaya yardımcı bir kitaptır.

I

ÖNSÖZ

Başta devlet olmak üzere devredilmiş yetkilere sahip kamu tüzel kişileri vasıfları gereğinci yüklendikleri; mali, sosyal ve ekonomik nitelikteki işlevlerini yerine getirmek üzere birtakım faaliyette bulunmaktadır. Bu faaliyetlerin finansmanı sağlamak için de özel ekonomiden bazı kaynakların kaynakların kamu ekonomisine aktarılması zorunlulu­ğu ortaya çıkmaktadır, işte devlet ya da devredilmiş yetkilere sahip diğer kamu tüzel kişilerin, kamusal mal ile hizmet üretimi ve sunumu için ihtiyaç duyulan finansmanı sağ­lamak üzere anayasal sınırlar içerisinde başvurduğu ve değerlendirdiği çeşitli kaynaklar­dan elde ettiği gelirlerin tümüne kamu gelirleri denir. Günümüzde kamu gelirlerinin önemli bir kısmını vergiler oluşturmaktadır.

Anayasa’nın 73. maddesine göre, herkes, kamu giderlerini karşılamak üzere, mali gücüne göre, vergi ödemekle yükümlüdür. Anayasının bu hükmü gereğince herkes soyut anlamda vergi mükellefidir. Ancak somut anlamda bir mükellefiyetten söz edebilmek için bu mükellefiyeti zorunlu hale getiren bir vergi yasasının çıkarılmış, vergiyi doğuran olayın gerçekleşmiş ve idarece vergilendirme işleminin tesis edilmiş olması geremektedir. İşte vergileme süreci diye adlandırdığımız bu süreç verginin tarhıyla başlar ve verginin tahsi­liyle sona erer. Sonuç olarak tarh işlemi de tahsil işlemi de idari birer işlemdir.

Anayasa’nın 125. maddesine göre, idarenin her türlü eylem ve işlemlerine karşı yargı yolu açıktır. Dolayısıyla vergi yargısına konu olacak işlemin idari bir işlem olması gerekir, idari işlemler, bir hukuki sonuç doğurmak ya da doğmuş bir hukuki sonucu be­lirtmek için idare tarafından yapılan tek taraflı, icrai ve yürütülmesi zorunlu irade açıkla­maları ve işlemleridir. O halde idarenin kişilerin hak alanında değişiklik meydana getiren her türlü irade açıklamaları idari işlem olarak değerlendirilir.

Vergi hukuku alanında idarece tesis edilmiş olan vergisel işlemlere ilişkin ortaya çı­kan uyuşmazlıkların yargısal yoldan çözümünün bağımsız ve tarafsız mahkemelerce karara bağlanabilmesi için usulüne uygun bir davanın açılmış olması gerekir. Temel alt yapısı daha önce yayınlanmış olan “Vergi Yargılama Hukuku” üzerinde kurulmuş olan bu çalışmada usulüne uygun bir davanın nasıl açıldığı ve dava sürecinin nasıl işlediği örnek uygulamalarla ele alınmış, çalışmanın özellikle uygulamacılar için rehber bir kitap olması hedeflenmiştir.

Burada gerek beşeri yaşamımda gerekse akademik yaşamımda maddi ve manevi emekleri olan tüm emektarlara teşekkür etmeyi borç bilirim. Bu çerçevde yetişmemde emekleri olan kıymettar hocalarıma, hiçbir zaman haklarını ödeyemeyeceğim annem ve babama, çeşitli konularda görüşlerinden yararlandığım meslektaşlarıma, benden deste­ğini hiçbir zaman esirgemeyen ağabeyim Cüneyt YÜCE’ye, özverili eşime ve çocukları­ma, bu çalışmayı titizlikle cümle cümle okuyup yazım hatalarını düzelten manevi kızım ve Asistanım Ezel ALTUNAY’a, her zaman yardımıma koşan Araştırma Görevlisi Feride BAKAR ve Araştırma Görevlisi Fulya MERCİMEK’e ve kitabın yazılması ve yenilenmesi sırasında görüşlerinden istifade ettiğim hocalarım Prof. Dr. Mehmet PALAMUT, Prof. Dr. Doğan ŞENYÜZ ile kıymetli meslektaşım Doç. Dr. Adnan GERÇEK’e, birçok konuda görüş alışverişinde bulunduğum kıymetli dostum idari Hakim Osman SARIASLAN’a, bu çalışmayı yapmam için teşvikte bulunan SMMM Ersan ÖZER’e, aile ortamı sıcaklığıyla bizi daima bağrına basan mensubu olduğum Bursa Serbest Muhasebeci ve Mali Müşa­virler Odası’nın tüm değerleri üyelerine, kendilerine ders anlatmaktan zevk aldığım ve başarılarıyla övündüğün Türkiye’nin geleceğini inşa edecek tüm vefadar öğrencilerime teşekkülerimi arz ederim.

Kitabın baskısını gerçekleştiren Ekin Kitabevi sahibi Sn. Mehmet OYMAK ve kita-bevi çalışanlarına teşekkür ederiz.

Kitabın başta öğrencilerim olmak üzere, meslek mensuplarına ve vergi yargısı ala­nında çalışan hukukçulara faydalı olmasını dilerim.

Prof. Dr. Mehmet YÜCE

İÇİNDEKİLER

BİRİNCİ BÖLÜM

TÜRK YARGI SİSTEMİ

I. YARGI KAVRAMI…………………………………………………………………………………………………………….. 1

II.  YARGI ORGANI: MAHKEME……………………………………………………………………………………………… 2

A.  MAHKEME KAVRAMI…………………………………………………………………………………………………. 2

B.  MAHKEMELERİN TASNİFİ………………………………………………………………………………………….. 4

1. Yargı Sistemi içerisindeki Mahkemeler………………………………………………………………………. 4

a. Yüksek Mahkeme…………………………………………………………………………………………….. 4

b. ilk Derece ve Aynı Zamanda Yüksek Mahkeme……………………………………………………….. 5

c. ilk Derece ya da Hüküm Mahkemeleri…………………………………………………………………… 5

2. Görmeyi Üstlenmiş Oldukları Uyuşmazlığın Niteliğine Göre Mahkemeler………………………….. 5

a. Genel Mahkemeler…………………………………………………………………………………………… 5

b. Özel Mahkemeler……………………………………………………………………………………………… 6

3. Kuruluş ve Çalışma Biçimlerine Göre Mahkemeler………………………………………………………. 6

a. Tek Hakimli Mahkemeler……………………………………………………………………………………. 6

b. Çok Hakimli Mahkemeler…………………………………………………………………………………… 6

III. YARGI FONKSİYONU………………………………………………………………………………………………………. 7

A.  MADDİ KRİTER………………………………………………………………………………………………………… 8

B. ŞEKLİ (ORGANİK) KRİTER…………………………………………………………………………………………. 9

IV.  TÜRKİYE’DE YARGI SİSTEMİ         11

A. YARGI KOLLARI………………………………………………………………………………………………………. 11

1. Anayasa Yargısı…………………………………………………………………………………………………… 13

a. Kavramsal Çerçeve…………………………………………………………………………………………. 18

b. Denetim Türleri………………………………………………………………………………………………. 19

c.  Bireysel Başvuru Yolu………………………………………………………………………………………. 26

d Vergi Kanunlarının Anayasaya Uygunluk Denetimi………………………………………………….. 48

2. Adli Yargı………… ………………………………………………………………………………………………… 49

a. Adli Yargının Özellikleri………………………………………………………………………………. 49

b. Adli Yargıda Mahkemeler………………………………………………………………………………….. 50

3. idari Yargı…………………………………………………………………………………………………………… 57

a.  idari Yargının Görev Alanı………………………………………………………………………………….. 57

b.  idari Yargı Yerleri……………………………………………………………………………………….. 59

4. Askeri idari Yargı………………………………………………………………………………………………….. 87
5. Askeri Ceza Yargısı………………………………………………………………………………………………. 89

a. ilk Derece Mahkemeleri……………………………………………………………………………………. 89

b. Üst Derece Mahkemesi: Askeri Yargıtay………………………………………………………………. 90

6. Uyuşmazlık Yargısı…………………………………………………………………………………………. 91
7. Seçim Yargısı……………………………………………………………………………………………………… 92

V. AVRUPA İNSAN HAKLARI MAHKEMESİ…………………………………………………………………………… 94

A.  KAVRAMSAL ÇERÇEVE…………………………………………………………………………………………… 94

B. MAHKEMENİN GÖREV KAPSAMI………………………………………………………………………………. 95

C. BAŞVURU YOLLARI………………………………………………………………………………………………… 97

1. Başvuru Hakkına Sahip Olanlar……………………………………………………………………………… 97

a.  Devlet Başvurusu…………………………………………………………………………………………… 97

b.  Bireysel Başvuru…………………………………………………………………………………………….. 97

2. Başvuru Şartları…………………………………………………………………………………………………… 98
3. Başvuru Süreci…………………………………………………………………………………………………… 99

D. YARGILAMA SÜRECİ……………………………………………………………………………………………… 108

E. AİHM KARARININ İDARİ YARGIYA ETKİSİ…………………………………………………………………… 108

F.  VERGİ UYUŞMAZLIKLARINDA AVRUPA İNSAN HAKLARİ MAHKEMESİ………………………….. 115

VI.  YARGILAMAYA İLİŞKİN ANA İLKELER…………………………………………………………………………… 117

A.  HUKUK ÖNÜNDE EŞİTLİK İLKESİ…………………………………………………………………………… 118

B.  TARAFLARIN EŞİTLİĞİ İLKESİ…………………………………………………………………………………. 120

C. ÇELİŞMELİ YARGI İLKESİ……………………………………………………………………………………….. 121

D. YARGI BAĞIMSIZLIĞI İLKESİ……………………………………………………………………………………. 121

E.  HÂKİMLİK TEMİNATI………………………………………………………………………………………………. 123

F.  DOĞAL (KANUNÎ, OLAĞAN) HÂKİM İLKESİ………………………………………………………………… 125

G. HÂKİMİN TARAFSIZLIĞI İLKESİ………………………………………………………………………………… 147

H. DURUŞMALARIN AÇIK (ALENİ) OLMASI……………………………………………………………………. 150

I. ADİL (DÜRÜST) YARGILANMA (İŞLEM) İLKESİ……………………………………………………………… 152

i. USUL EKONOMİSİ İLKESİ………………………………………………………………………………………… 154

K. ÖLÇÜLÜLÜK DENETİMİ İLKESİ………………………………………………………………………………. 155

L. KARARLARIN GEREKÇELİ OLMASI İLKESİ………………………………………………………………… 156

M. HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNUNDA YER ALAN İLKELER……………………………………… 157

İKİNCİ BÖLÜM

VERGİ YARGISI

I. VERGİ YARGISININ KAVRAMI, KAPSAMI VE İŞLEVİ…………………………………………………………….. 193

A.  VERGİ YARGISI KAVRAMI……………………………………………………………………………………….. 193

B. VERGİ YARGISININ KAPSAMI………………………………………………………………………………….. 195

C. VERGİ YARGISININ İŞLEVLERİ………………………………………………………………………………… 196

1. Çıkarlar Dengesini Koruma işlevi………………………………………………………………………….. 197
2. Uyuşmazlıkları Sona Erdirme işlevi……………………………………………………………………….. 198
3. İçtihat Yaratma işlevi…………………………………………………………………………………….. 199
4. Hukuki Güvenlik Sağlama işlevi……………………………………………………………………………. 200
5. Yargısal Denetimi Sağlama işlevi…………………………………………………………………………. 204
6. Vergi Adaleti Sağlama işlevi…………………………………………………………………………. 204

D.  İDARİ YARGILAMA USULÜ İLKELERİ………………………………………………………………………… 205

1. Yazılılık İlkesi……………………………………………………………………………………………………… 205
2. Re’sen Araştırma ilkesi……………………………………………………………………………………….. 206

3. Toplu Yargılama Usulü İlkesi……………………………………………………………………….. 207
4. Delil Serbestisi ilkesi……………………………………………………………………………………. 207
5. Kıyas Yasağı ilkesi………………………………………………………………………………………… 208
6. Ekonomik Yaklaşım ilkesi……………………………………………………………………………………. 209
7. Kamuya Yararlılık ilkesi………………………………………………………………………………………… 211
8. Yerindelik Denetimi Yasağı ilkesi…………………………………………………………………………… 211
9. idarenin Takdir Yetkisini Kaldıracak Biçimde Karar Verilmemesi ilkesi…………………………… 213

10. İdari işlem ve Eylem Niteliğinde Karar Verilmemesi ilkesi…………………………………………. 215
11. Hâkimin Hukuk Yaratma Yetkisinin Bulunmaması ilkesi………………………………………….. 216

E.  VERGİ YARGI SİSTEMLERİ……………………………………………………………………………………… 218

F.  TÜRKİYE’DE VERGİ YARGISI GELİŞİMİ……………………………………………………………………… 219

1. Cumhuriyet Öncesi Dönem…………………………………………………………………………………. 219
2. Cumhuriyet Dönemi…………………………………………………………………………………………… 221

a.  1982 Öncesi Dönem…………………………………………………………………………………….. 221

b.  1982 Sonrası Dönem……………………………………………………………………………………. 222

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ BARIŞÇIL YOLLARLA ÇÖZÜMÜ

1. VERGİ UYUŞMAZLIĞI KAVRAMI……………………………………………………………………………………… 227
2. VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ İDARİ AŞAMADA ÇÖZÜM YOLLARI………………………………………… 229

A.  UZLAŞMA…………………………………………………………………………………………………………….. 229

1. Genel Açıklama………………………………………………………………………………………………… 229
2. Uzlaşma Türleri………………………………………………………………………………………………… 231

a. Tarhiyat Öncesi Uzlaşma………………………………………………………………………………… 231

b. Tarhiyat Sonrası Uzlaşma……………………………………………………………………………….. 236

B.  CEZALARDA İNDİRİM…………………………………………………………………………………………….. 243

1. Cezalarda indirim Müessesesinin Nitelik ve Kapsamı……………………………………………….. 243
2. Cezalarda indirimden Yararlanmanın Şartları…………………………………………………………… 243
3. Cezalarda indirim ve Uzlaşma……………………………………………………………………………… 244

C.  HATALARIN DÜZELTİLMESİ……………………………………………………………………………………. 246

1. Vergi Hatası Kavramı ve Mahiyet……………………………………………………………………………. 246
2. Hata Düzeltme Kapsamı…………………………………………………………………………………….. 247
3. Vergi Hatalarının Çeşitlen…………………………………………………………………………….. 248

a. Hesap Hataları……………………………………………………………………………………………… 248

b. Vergilendirme Hataları……………………………………………………………………………………. 249

4. Vergi Hatalarının Düzeltilmesi………………………………………………………………………. 249

D.  ÜST MAKAMLARA BAŞVURU………………………………………………………………………………….. 251

1. Mahiyet ve Kapsam……………………………………………………………………………………………. 251
2. Talep Şekli ve Süresi………………………………………………………………………………………….. 252
3. Üst Makama Başvuru Şartları………………………………………………………………………………. 252
4. Üst Makama Başvurunun Sonuçlan……………………………………………………………………… 253

E. PEŞİN FİYATLANDIRMA ANLAŞMASI…………………………………………………………………………. 253

1. Tanım……………………………………………………………………………………………………………… 253
2. Kapsamı ve Başvurabilecek Kişiler……………………………………………………………………….. 254
3. Peşin Fiyat Anlaşmasında Süreç………………………………………………………………………….. 255
4. Gümrüklerde Kıymet Tespiti………………………………………………………………………………… 256

III.  GÜMRÜK UYUŞMAZLIKLARI İÇİN İDARİ YOLLAR…………………………………………………………….. 259

A.  İTİRAZ YOLU………………………………………………………………………………………………………… 259

B. CEZALARDA İNDİRİM……………………………………………………………………………………………. 268

C. UZLAŞMA……………………………………………………………………………………………………………. 268

1. Tanım…………………………………………………………………………………………………………….. 269
2. Kapsam…………………………………………………………………………………………………………. 269
3. Başvuru Şartları………………………………………………………………………………………………… 270
4. Uzlaşma Süreci ve Sonuç…………………………………………………………………………………… 270

a.  Uzlaşma Sağlanması……………………………………………………………………………………. 270

b.  Uzlaşma Sağlanamaması…………………………………………………………………………….. 270

IV. VERGİ UYUŞMAZLIKLARININ ÇÖZÜMLENMESİNDE KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU.. 291

A.  TANIM…………………………………………………………………………………………………………………. 291

B. YASAL DAYANAK…………………………………………………………………………………………………… 291

C. BAŞVURU USULÜ………………………………………………………………………………………………… 292

D. BAŞVURU VE YARGILAMA SÜRECİ…………………………………………………………………………. 294

E. VERGİ UYUŞMAZLIKLARI AÇISINDAN KAMU DENETÇİLİĞİ KURUMU…………………………… 297

                                      DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

VERGİ YARGISININ KONUSU VE YARGISAL DENETİM

I. VERGİ YARGISININ KONUSU………………………………………………………………………………………….. 311

A. İDARİ İŞLEMLER……………………………………………………………………………………………………. 311

1. Tanım, Kavram ve Unsurları…………………………………………………………………………………. 311
2. İdari işlemlerin Türleri………………………………………………………………………………………….. 313

a.  Tek Yanlı İdari İşlemler……………………………………………………………………………………. 315

b.  iki Yanlı idari işlemler………………………………………………………………………………. 317

3.  idari işlemin Özellikleri…………………………………………………………………………………. 317

a. Tek Yanlılık ve İcrai Nitelikte Olması……………………………………………………………………. 318

b. Re’sen icra Edilebilirlik Niteliğe Haiz Olması………………………………………………………… 319

c.  Hukuka Uygunluk Karinesinden Yararlanması……………………………………………………. 319

d. İşlemin İdari Makam ya da Makamlarca Yapılmış Olması……………………………………… 320

e. Yargısal Denetime Tabi Olması……………………………………………………………………….. 320

4.  İdari işlemlerin Unsurları……………………………………………………………………………… 320

a. Yetki…………………………………………………………………………………………………………… 321

b. Şekil…………………………………………………………………………………………………………… 323

c.  Sebep………………………………………………………………………………………………………… 325

d. Konu………………………………………………………………………………………………………….. 327

e. Amaç…………………………………………………………………………………………………………. 329

B. İDARİ YAPTIRIMLAR……………………………………………………………………………………………….. 330

1. Tanım ve Kavram………………………………………………………………………………………………. 331
2. İdari Yaptırım Türleri……………………………………………………………………………………… 332

a.  idari Mali Yaptırımlar………………………………………………………………………………… 333

b.  Bireysel idari Yaptırımlar………………………………………………………………………….. 334

3. idari Yaptırımların Özellikleri…………………………………………………………………………. 335
4. İdari Yaptırım Kararı Verme Yetkisi…………………………………………………………………………. 336

II. YARGISAL DENETİM……………………………………………………………………………………………………. 336

A. VERGİ YARGISININ DAYANAĞINI OLUŞTURAN MEVZUAT…………………………………………… 337

B. VERGİ DAVASI VE HUKUKİ NİTELİĞİ………………………………………………………………………… 338

1. Vergi Davası……………………………………………………………………………………………………… 338

a. Vergi Davasının Hukuki Niteliği…………………………………………………………………………. 339

b. Vergiye ilişkin Davalar………………………………………………………………………………. 346

C. DAVA ŞARTLARI……………………………………………………………………………………………………. 349

1. Tanım……………………………………………………………………………………………………………… 349
2. Çeşitlen…………………………………………………………………………………………………………… 351

a. Mahkemeye İlişkin Dava Şartları……………………………………………………………………….. 351

b. Taraflara ilişkin Dava Şartları…………………………………………………………………… 353

c.  Dava Konusuna ilişkin Dava Şartları………………………………………………………………….. 366

BEŞİNCİ BÖLÜM

VERGİ YARGILAMA USULÜ

I. VERGİ DAVASININ KONUSU VE KAPSAMI………………………………………………………………………. 391

A.  VERGİ DAVASININ KONUSU………………………………………………………………………………….. 391

B.  KAPSAMI……………………………………………………………………………………………………………… 392

II. VERGİ DAVASININ TARAFLARI………………………………………………………………………………………. 393

A,  DAVACI……………………………………………………………………………………………………………….. 394

B.  DAVALI………………………………………………………………………………………………………………… 396

III.  GÖREVLİ VE YETKİLİ MAHKEME………………………………………………………………………………….. 397

A.  GÖREV……………………………………………………………………………………………………………….. 398

1. Vergi Davalarına Bakmakla Görevli Mahkeme…………………………………………………………. 398
2. Görevli Olmayan Yerlere Başvuru………………………………………………………………………….. 399
3. Görev Uyuşmazlığı…………………………………………………………………………………………….. 399

B.  YETKİ………………………………………………………………………………………………………………….. 400

1. Vergi Davalarında Yetkili Mahkeme……………………………………………………………………….. 400
2. Mercii Tayini (Yargı Yeri Belirlenmesi)……………………………………………………………………… 401

a. Kavram………………………………………………………………………………………………………. 401

b. Şartlar…………………………………………………………………………………………………………. 402

3. Yetki Uyuşmazlığı………………………………………………………………………………………………. 404

4. DAVA AÇMA SÜRELERİ……………………………………………………………………………………………… 404
5. DAVANIN AÇILMASI (İKAMESİ)…………………………………………………………………………………….. 405

A. GENEL OLARAK DAVANIN AÇILMASI……………………………………………………………………….. 405

B.  ÖDEME EMRİNE KARŞI DAVA AÇILMASI

C. DAVA DİLEKÇESİ…………………………………………… …………………………….. 407

1.  Dava Dilekçesinin içeriği…………………………………………………………………. 407

a. Dilekçenin Hitap Bölümü………………………………………………………………. 409

b. Tarafların ve Varsa Vekillerin veya Temsilcilerin Ad ve Soyadları veya Unvanları ve
Adresleri, Gerçek Kişilere Ait Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası……………………….. 411

c. Dava Konusu Verginin veya Vergi Cezasının Nevi, Yılı, miktarı, Tebliğ Edilen
İhbarnamenin Tarihi ve Numarası………………………………………………………. 4-12

d. Dava Konusu…………………………………………….                           ….. 4^2

e. Davanın Özeti…………………………………………………   ………………….. ₄13

f.  Davanın Sebepleri ve Dayandığı Deliller………………………………….    …………. 413

g. Sonuç ve Talep……………………………………………….   ₄₁₄

^h-,^{Ekler…………………………………………………. 415}

^{llmza…………………………………………………………………………………………………………………………………..}    416

2. Dava Dilekçesinin Verileceği Yerler……………………………………………….            ₄₄₁
3. Birden Çok işleme Karşı Tek Dilekçe ile Dava Açılması……………………….. ………….. 443

a. Açıklamalar……………………………………………………….. 443

b. Şartlar……………………………….. ……………………………. 444

4.  Dilekçe Üzerine Uygulanacak işlem………… ……………………………………………. ₄cc

VI.   DAVA AÇMANIN SONUÇLARI…………………….  466

A.  ZAMANAŞIMININ KESİLMESİ………………………………………………………….. ₄₆₇

B.  HAK DÜŞÜRÜCÜ SÜRENİN KORUNMASI …………………………………… ₄₆₇

C. YÜRÜTMENİN DURDURULMASI……………………………………. ……………………. 468

1. Hukuki Niteliği……………………………………………………        ………………. 469
2. Yürütmenin Durdurulması Kararı Verebilmesinin Şartları……………………………………. 468

a.  Usule İlişkin Şartlar…………………………………………………….. ……… 469

b.  Esasa ilişkin Şartlar………………………………………………… ……. 470

3. Vergi Davalarında Yürütmenin Durdurulması…………………………………………..       471
4. Yürütmenin Durdurulması Talebi ve Karar………………………………………      ……. 473
5. Yürütmenin Durdurulması Kararının Sonuçları                                                        474

D. DERDESTLİK………………………   477

E.  DAVAYA BAĞLILIK……………………………….. …………………………… ₄₇₉

F.  MAHKEMENİN DAVAYA BAKMA ZORUNLULUĞU DOĞMASI…………………………………. 480

G. DAVA ŞARTLARININ BELİRLENMESİ………………………………………………………. ₄₈₀

H. DAVANIN, AÇILDIĞI TARİHTEKİ DURUMA GÖRE KARARA BAĞLANMASI……………………. 481

VII.  DAVANIN GÖRÜŞÜLMESİ VE KARAR...                                                         ………… ₄₈₁

A. DAVANIN GÖRÜŞÜLMESİ……………………………………………….. 481

1. Dilek Üzerinde ilk inceleme…………………………………………………        …….. 481
2. İlk inceleme Üzerine Verilecek Karar…………………………………………..    ………. 482
3. Tebligatve Cevap Verme……………………………………………………..        …… 487
4. Duruşma…………………………………………………………..         …………… 488

a. Tanım…………………………………………………. 488

b.  Duruşma Şartları…………………………………………………………………….. 488

c.  Duruşmaya Katılacaklar………………………………………………………………. 490

d.  Duruşma süreci ve Kara………………………………………………………………. 490

5.  Dosyaların incelenmesi………………………………………………………………….. 492

6. Dosyanın işlemden Kaldırılması………………………………………………………………….. 493

B. DAVANIN KARARA BAĞLANMASI, TEBLİĞİ VE UYGULANMASI………………………………………. 494

1. Davanın Karara Bağlanması……………………………………………………………………………….. 494
2. Kararın Taraflara Tebliği ve Uygulanması……………………………………………………………….. 495

ALTINCI BÖLÜM

DAVADAKİ ÖZEL DURUMLAR

1. ÖN SORUN………………………………………………………………………………………………………………… 501
2. DAVADAN FERAGAT…………………………………………………………………………………………………… 502

ili. DAVAYI KABUL………………………………………………………………………………………………………….. 505

4. BEKLETİCİ SORUN…………………………………………………………………………………………………….. 507
5. DAVA ARKADAŞLIĞI………………………………………………………………………………………………….. 508
6. DAVAYA KATILMA…………………………………………………………………………………………………….. 511

7. DAVANIN İHBARI……………………………………………………………………………………………………… 516
8. BAĞLANTILI DAVALARIN BİRLEŞTİRİLMESİ………………………………………………………………….. 518

                                                YEDİNCİ BÖLÜM

YARGI KARARLARINA KARŞI BAŞVURU YOLLARI

I. KANUN YOLLARI…………………………………………………………………………………………………………. 527

A.  OLAĞAN KANUN YOLLARI……………………………………………………………………………………… 528

1. itiraz Yolu………………………………………………………………………………………………………. 529

a. Tanım…………………………………………………………………………………………………………. 529

b. itiraz Yolunun işleyiş Süreci……………………………………………………………………… 529

2. Temyiz Yolu………………………………………………………………………………………………………. 536

a. Tanım…………………………………………………………………………………………………………. 536

b. Temyize Konu Edilecek Kararlar……………………………………………………………………….. 536

c. Temyiz Yolunun İşleyiş Süreci………………………………………………………………….. 537

d. Karar…………………………………………………………………………………………………………… 539

3. Kararın Düzeltilmesi Yolu…………………………………………………………………………………….. 547

a. Tanım…………………………………………………………………………………………………………. 547

b. Düzeltilmesi istenebilecek Kararlar……………………………………………………………………. 547

c.  Kararın Düzeltilmesi Sebepleri…………………………………………………………………………. 548

d. Kararın Düzeltilmesi Talebinin incelenmesi………………………………………………………… 548

B.  OLAĞANÜSTÜ KANUN YOLLARI…………………………………………………………………………….. 550

1. Kanun Yararına Bozma………………………………………………………………………………………. 550

a. Tanım………………………………………………………………………………………………………… 550

b. Kanun Yararına Bozmaya Konu Edilecek Kararlar……………………………………………….. 552

c.  Kanun Yararına Bozma Şartları………………………………………………………………………… 553

d. Kanun Yararına Bozma Sürecinin İşleyişi……………………………………………………………. 553

e. Kanun Yararına Bozmanın Sonuçları…………………………………………………………………. 553

2. Yargılamanın Yenilenmesi…………………………………………………………………………………… 560

a.  Tanım            560

b. Yargılamanın Yenilenmesine Konu Edilecek Kararlar     560

c. Yargılamanın Yenilenmesinin Sebepleri…………………………………………………………….. 561

d.  Yargılamanın Yenilenmesinde Süre              562

e.Yargılamanın Yenilenmesinin Şartları             562

f.  Yargılanmanın Yenilenme Sürecinin İşleyişi ve Sonucu………………………………………….. 562

II. DİĞER YOLLAR…………………………………………………………………………………………………………… 565

A.  AÇIKLAMA……………………………………………………………………………………………………………. 565

B. YANLIŞLIKLARIN DÜZELTİLMESİ…………………………………………………………………………….. 565

SEKİZİNCİ BÖLÜM

 VERGİ YARGILAMASINDA SÜRELER

1. SÜRE KAVRAMj VE MAHİYETİ……………………………………………………………………………………….. 569
2. DAVA AÇMA SÜRELERİ……………………………………………………………………………………………….. 570

A.  İLK DERECE MAHKEMELERİNDE DAVA AÇMA SÜRELERİ…………………………………………. 570

B.  DENETİM (ÜST) MAHKEMELERİNDE DAVA AÇMA SÜRELERİ…………………………………….. 571

3. DAVA AÇMA SÜRELERİNİN BAŞLANGICI……………………………………………………………………….. 571
4. DAVA AÇMA SÜRELERİNİN HESAPLANMASI…………………………………………………………………. 574
5. DAVA AÇMA SÜRELERİNİ DURDURAN SEBEPLER………………………………………………………….. 575

A.  MALİ TATİL…………………………………………………………………………………………………………… 575

B.  ÜST MAKAMA BAŞVURU……………………………………………………………………………………….. 575

C. MÜCBİR SEBEP…………………………………………………………………………………………………… 576

D. AVUKATIN DAVADAN ÇEKİLMESİ……………………………………………………………………………. 576

VI. DAVA AÇMA SÜRELERİNİ UZATAN SEBEPLER………………………………………………………………. 577

A.  ADLİ TATİL (ÇALIŞMAYA ARA VERME)……………………………………………………………………….. 577

B. GÖREVLİ OLMAYAN YARGI ORGANINA BAŞVURULMASI……………………………………………. 578

C. ŞEKİL ŞARTLARINI TAŞIMAYAN DİLEKÇEYLE DAVA AÇMA………………………………………….. 578

D. AVUKAT OLMAYAN VEKİLİN DAVA AÇMASI………………………………………………………………… 578

E. UZLAŞMANIN VAKİ OLMAMASI………………………………………………………………………………… 579

DOKUZUNCU BÖLÜM

VERGİ YARGILAMASINDA İSPAT VE DELİL

1. GENEL AÇIKLAMA………………………………………………………………………………………………………. 581
2. DELİL TÜRLERİ…………………………………………………………………………………………………………… 585

A.  GENEL OLARAK DELİL…………………………………………………………………………………………. 585

B.  VERGİ HUKUKUNDA DELİL TÜRLERİ…………………………………………………………………….. 588

1. ikrar………………………………………………………………………………………………………………… 588
2. Yükümlünün Defter, Beyan ve Bildirimleri………………………………………………………………… 589
3. Tanık Beyanı……………………………………………………………………………………………………… 591
4. Bilirkişi……………………………………………………………………………………………………………… 592

a. Hukuksal Çerçeve…………………………………………………………………………………………. 592

b. Bilirkişi Raporunun Hazırlanması……………………………………………………………. 608

5. Keşif……………………………………………………………………………………………………………….. 621
6. Uzman Görüşü…………………………………………………………………………………………………. 621
7. Senet ve Belge………………………………………………………………………………………………….. 630
8. idare ve Yargı Kesiminde Oluşan Deliller…………………………………………………….. 630
9. Yemin……………………………………………………………………………………………………………… 631

10. Karineler………………………………………………………………………………………………………… 631

a. Tanım…………………………………………………………………………………………………………. 631

b. Türleri…………………………………………………………………………………………………………. 632

C. DELİLLERİN TOPLANMASI…………………………………………………………………………………….. 637

1. Delil Toplama Yöntemleri…………………………………………………………………………………….. 637

a. Tarafların Mahkemeye Sundukları Delil………………………………………………………………. 637

b. Re’sen Araştırma İlkesi Çerçevesinde Hakimin Topladığı Deliller…………………………….. 637

c.  Delil Tespiti………………………………………………………………………………………………….. 637

III.  İSPAT YÜKÜ……………………………………………………………………………………………………………. 641

A.  OLAĞAN DURUMUN İSPATI…………………………………………………………………………………… 642

B.  OLAĞAN DURUMUN AKSİNİN İSPATI………………………………………………………………………. 643

ONUNCU BÖLÜM

SAHTE VEYA MUHTEVİYATI İTİBARİYLE YANILTICI BELGE

1. GENEL AÇIKLAMA……………………………………………………………………………………………………… 645
2. SAHTE BELGE VE MUHTEVİYATI YANILTICI BELGE TANIM VE UNSURLARIKANUN
   YOLLARI…………………………………………………………………………………………………………………… 646

A.  TANIMI………………………………………………………………………………………………………………… 646

B.  UNSURLARI……………………………………………………………………………………………………….. 647

1. Kanuni Unsur…………………………………………………………………………………………………… 647
2. Maddi Unsur……………………………………………………………………………………………………. 649

a. Hareket (fiil)………………………………………………………………………………………………….. 649

b. Netice………………………………………………………………………………………………………….. 652

c. Nedensellik Bağı…………………………………………………………………………………………… 652

d. Fail……………………………………………………………………………………………………………… 653

e. Konu…………………………………………………………………………………………………………… 653

f.  Mağdur……………………………………………………………………………………………………….. 654

3. Manevi Unsur……………………………………………………………………………………………………. 654

a. Kast…………………………………………………………………………………………………………… 654

b. Taksir……………………………………………………………………………………………………….. 660

III.  İSPAT YÜKÜ, ARAÇLAR VE YÖNTEMLERİ……………………………………………………………………… 660

A.  SAHTE BELGEDE İSPAT YÜKÜ………………………………………………………………………………. 660

B.  İSPAT YÖNTEMLERİ……………………………………………………………………………………………… 665

1. Mal Hareketleri ve Hizmet İfası………………………………………………………………………………. 665
2. Finansman Hareketleri………………………………………………………………………………………. 667
3. Miktar Yaklaşımı………………………………………………………………………………………………… 667

IV. YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR ve SERBEST MUHASEBECİ MALİ MÜŞAVİRLERİN
MÜTESELSİL SORUMLULUKLARI………………………………………………………………………………… 668

A.  MESLEK MENSUPLARININ GÖREVLERİ…………………………………………………………………. 668

B.  MESLEK MENSUPLARININ SORUMLULUK KAPSAMI………………………………………………… 669

C. MESLEK MENSUBUNUN SORUMLULUĞU İÇİN KASIT UNSURUNUN VARLIĞI……………. 674

D. SORUMLULUK KAPSAMINDA MESLEK MENSUBUNUN TAKİBİ………………………………….. 675

V.  ÖZEL ESASLARA TABİ MÜKELLEF STATÜSÜNE ALINMA………………………………………………… 676

A. KAPSAM……………………………………………………………………………………………………………….. 676

B ÖZEL ESASA ALINMA SÜRECİ…………………………………………………………………………………. 677

1. Özel Esasa Alınacak Mükelleflerin Tespiti Maddi Unsur……………………………………………… 677

a. Sahte ya da Muhteviyatı İtibariyle Yanıltıcı Belge (SMİYB) Düzenledikleri veya
Kullandıkları Hususunda Haklarında Rapor Hazırlananlar…………………………………….. 677

b. Sahte ya da Muhteviyatı itibariyle Yanıltıcı Belge (SMİYB) Düzenledikleri veya
Kullandıkları Hususunda Haklarında Tespit Bulunanlar………………………………………… 679

2. Özel Esaslara Alınma İşlemleri…………………………………………………………………………….. 679

C. ÖZEL ESASTAN GENEL ESASLARA DÖNÜŞ SÜRECİ……………………………………………….. 681

1. Yargı Yolu………………………………………………………………………………………………………… 683
2. Yükseltilmiş Teminat Verilmesi…………………………………………………………………………….. 683

D. ÖZEL MÜKELLEF STATÜSÜNE ALINMASININ HUKUKİ ANALİZİ…………………………………… 686

VI. SAHTE VE MUHTEVİYATI İTİBARİYLE YANILTICI BELGE DÜZENLEME VE KULLANMA
FİİLLERİNDE SORUŞTURMA VE YARGILAMA USULÜ……………………………………………………….. 689

7. SAHTE VE MUHTEVİYATI İTİBARİYLE YANILTICI BELGE DÜZENLEMEDE CEZAİ
   SORUMLULUK…………………………………………………………………………………………………………. 690
8. CEZALARDA ERTELEME, PARAYA ÇEVİRME, ÖN ÖDEME VE HÜKMÜN

AÇIKLANMASININ GERİ BIRAKILMASI…………………………………………………………………………… 693

A. ERTELEME…………………………………………………………………………………………………………… 693

B.PARAYA ÇEVİRME…………………………………………………………………………………………………. 693

C.ÖNÖDEME…………………………………………………………………………………………………………… 693

D. HÜKMÜN AÇIKLANMASINI GERİYE BIRAKILMASI………………………………………………………. 694

ONBİRİNCİ BÖLÜM

DAVA SÜRECİNE İLİŞKİN ÖRNEK OLAYLAR

I.GENEL AÇIKLAMA……………………………………………………………………………….. 709

II.. VERGİ HATALARINA İLİŞKİN BİR UYUŞMAZLIKTA DAVA DİLEKÇE ÖRNEKLERİ…………………………. 711

A.  VERGİ MAHKEMESİNDE DAVA AÇMAYA İLİŞKİN DİLEKÇE………………………………….. 711

B.  DAVALI İDARENİN SAVUNMASI……………………………………………………………. 718

C. MAHKEMENİN YÜRÜTMEYE İLİŞKİN KARAR VERMESİ……………………………………… 721

D. BÖLGE İDARE MAHKEMESİNİN DAVALI İDARENİN YÜRÜTMENİN DURDURULMASI
KARARI İTİRAZINA İLİŞKİN KARARI…………………………………………………………… 724

E.  VERGİ MAHKEMESİNİN ESAS HAKKINDAKİ NİHAİ KARARI…………………………………. 725

F. DAVALI İDARENİN TEMYİZ TALEBİ DİLEKÇESİ…………………………………………….. 728

III GÜMRÜK UYUŞMAZLIKLARINA İLİŞKİN DİLEKÇE ÖRNEKLERİ………………………………………… 731

A.  UZLAŞMAYA İLİŞKİN DİLEKÇE…………………………………………………………….. 731

B.  İTİRAZA İLİŞKİN DİLEKÇE…………………………………………………………………. 734

C.  VERGİ MAHKEMESİNDE DAVA AÇMAYA İLİŞKİN DİLEKÇE ÖRNEĞİ…………………………. 737

D.  SAVUNMAYA CEVAP YAZISI ………………………………………………………………. 755

E.  OLAYA İLİŞKİN MAHKEMENİN YÜRÜTMEYİ DURDURMA KARARI VERMESİ………………… 760

EKLER (İDARİ YARGILAMA USULÜ KANUNU)…………………………………………………………. 763

VERGİ USUL KANUNUN İLGİLİ HÜKÜMLERİ …………………………………………………………… 787

HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU …………………………………………………………………. 810

YARARLANILAN KAYNAKLAR………………………………………………………………………. 917